روانشناسی معامله‌گری
چالش مهم معامله‌گران بازارهای جهانی تسلط بر هیجانات و کنترل احساسات است. یکی از راه های غلبه بر احساسات و مدیریت آن گرفتن مشاوره‌های تخصصی روانشناسی معامله گر و آگاه شدن از تکنینک‌های روانشناسی بازار سرمایه است.
اکثر معامله گرانی که در بازارهای مالی فعالیت می کنند با چالش های معامله گری مواجه بودهاند، چالش هایی نظیر ازدست رفتن معاملات سودده، حال سهمی سیگنال خرید داشته و معامله گر دچار تردید خرید بوده یا سهامی که می توانست بازدهی عالی داشته باشد را با کمترین سود ممکن از آن خارج شویم و یا افزایش ضرر در معاملاتی که منجر به زیان می شود.
این اتفاق می تواند برای هر معامله گری رخ دهد حال ممکن است به دلیل رفتار بازار باشد که در بازه های زمانی مختلف قیمت تغییر جهت می دهد که معامله گر انتظار آن را نداشته یا نداشتن استراتژی معاملاتی که منجر به سردرگمی در بین روشها و ابزار های معاملاتی است که دائما در حال تغییر دادن آن است.
یک استراتژی عالی با معامله گری که اصول روانشناسی معامله گری را رعایت نمی کند می تواند کاملا تبدیل به یک روش معاملاتی ضرر ده شود. احساساتمان فرآیند تصمیم‌گیری را برای معامله گری مختل می‌کند. بزرگ‌ترین اشتباهی که یک معامله‌گردر بازارهای مالی می‌تواند انجام دهد این است که اجازه دهد احساساتش تصمیمات مربوط به معاملاتش را کنترل کند.
تجربه ضررهای متوالی بسیار، ازلحاظ احساسی دشوار است و می‌تواند استقامت وانعطاف‌پذیری معامله‌گر را محک بزند. ترس ، طمع، نامیدی، اضطراب، هیجان می‌تواند منجر به کاهش معاملات سودده و از کنترل خارج شدن معاملات زیان ده شود. به یاد داشته باشید، نبرد واقعی بین شما و بازار نیست، بلکه در یادگیری نحوه کنترل احساسات شدید است. هیچ‌کس ضرر کردن را دوست ندارد. و ترس از ضرر کردن به مراتب از حرص کسب سود بیشتر است.
روانشناسی معامله‌گری برای چه کسانی است:
- افرادی که قصد کنترل هیجانات و احساسات خود در بازارهای های مالی بخصوص فارکس و ارز دیجیتال دارند.
- افرادی که در اغلب معاملات شان، حد ضررشان خورده می‌شود.
- افرادی که بعد از چند وقت متوالی سود خوب، دچار ضرر در معاملات‌شان می‌شوند.
- افرادی که آرامش کافی در هنگام ترید کردن ندارند.
- افرادی که میانگین سود معاملات چند روز اخیرشان کاهش یافته است.
تفاوتی ندارد در چه بازاری معامله می‌کنید، ارزهای دیجیتال، سهام یا سایر بازارهای مالی.
در هر حال حالات روحی شما نقش بزرگی در موفقیت شما دارد.
منظور ما از روش SCORE چیست؟
SCORE در واقع مخفف پنج ویژگی یا حالتی هستند که معامله‌گران موفق در انجام معاملات خود به کار می‌گیرند:
- Self-Discipline – به معنای انضباط شخصی
- Concentration – به معنای تمرکز
- Optimism – به معنای خوش بینی
- Relaxation – به معنای آرامش
- Enjoyment – به معنای لذت بردن
این ویژگی‌ها یا حالات در کتاب S.C.O.R.E. for Life اثر جیم فَنین (Jim Fannin)، که البته به طور مستقیم مرتبط با معامله‌گری نیست، توضیح داده شده‌اند.
انضباط شخصی
یکی از مهمترین ویژگی‌هایی که به عنوان یک معامله‌گر به آن احتیاج دارید انضباط شخصی است. انضباط ترس و هیجان در معاملات شخصی برای پیاده‌سازی موثر یک استراتژی ضروری است. این ویژگی همچنین می‌تواند هنگامی که برنامه‌تان حکم می‌کند که نباید معامله کنید، شما را از انجام معامله دور نگاه دارد.
انضباط شخصی توسط تمرین انضباط شخصی ایجاد شده و قوت می‌گیرد. هیچ میانبری وجود ندارد و چیزی نیست که داشته یا نداشته باشید.
هرکس می‌تواند از طریق پایداری، یک برنامه انضباط شخصی ایجاد ترس و هیجان در معاملات کند. هر گامی که در روند معاملات برمی‌دارید، از ایجاد برنامه معاملاتی گرفته تا اجرا و نظارت بر عملکرد آن، احتیاج به انضباط شخصی دارد زیرا چیزهای دیگر به طور مداوم ذهن‌تان را منحرف می‌کنند.
بگویید که می‌خواهید چطور معامله کنید و آن را بنویسید، سپس دنبالش کنید. انضباط شخصی را تمرین کنید.
تمرکز
بیشتر معامله‌گران روزانه تنها یک تا چهار ساعت از روز معاملاتی دست به معامله می‌زنند – اغلب در اولین ساعات و آخرین ساعات روز معاملاتی.
با اینکه روز کاری یک معامله‌گر که روزانه ترید می‌کند کوتاه‌تر از سایر حرفه‌هاست، داشتن تمرکز و حفظ آن اولویت اصلی کار است. هر معامله احتیاج به دقت دارد و یک اشتباه می‌تواند به منزله ضرری باشد که معامله‌گر حتی حدسش را هم نمی‌زده.
اندکی حواس‌پرتی در زمان ورود به یک معامله یا حد ضرر می‌تواند تفاوت بین برد و باخت باشد؛ تنها یک ثانیه دیرتر عمل کردن می‌تواند به معنای از دست دادن یک معامله باشد.
وقتی فرصتی پیش آمد باید از آن استفاده کرد، اما فرصت‌ها همیشه پیش نمی‌آیند. یک معامله‌گر روزانه باید بتواند روی بازار تمرکز کند، اگر شرایط مساعد نبود در آن گیر نکند، و با این حال هنوز هم اگر فرصت معامله‌ای در جفت ارز، ارز مجازی و… پیش آمد بتواند در کسری از ثانیه عمل کند.
خوش بینی
به روش خود اعتماد داشته باشید. اگر به سیستم معاملاتی خود – و اینکه این سیستم می‌تواند در طول روزها، هفته‌ها، ماه‌ها، و سال‌ها سودآفرین باشد – اعتماد نداشته باشید معامله به سبک دلخواه‌تان غیرممکن خواهد بود. هرچه به برنامه خود بیشتر اعتماد داشته باشید و هر چه در مورد توانایی‌های آن خوشبین‌تر باشید، به احتمال بیشتری می‌توانید آن را به طور دقیق پیاده کنید.
اگر به روش خود خوشبین نیستید، پس چرا با آن معامله می‌کنید؟ در طول مرحله تمرینی می‌توانید ایده خوبی از نحوه عملکرد برنامه معاملاتی خود به دست آورید. پس از رسیدن به چند موفقیت قابل تکرار در طول ماه‌های تمرینی، خوشبینی شما باید در درجه‌ای باشد که بتوانید به آنچه انجام می‌دهید اعتماد داشته باشید و مایل به ادامه آن برنامه باشید.
آرامش
تمرکز و خوشبینی باید با آرامش همراه شود.
این سه ویژگی باعث رسیدن تمرکز به حداکثر سطح خود می‌شوند.
هنگامی که یک سیگنال معاملاتی در دسترس باشد، تمرکز شما نیز در بالاترین حد خود خواهد بود. هنگامی که شرایط برای معامله مساعد نباشد، آرامش بیشتری خواهید داشت و به ذهن‌تان استراحت می‌دهید. در طول روز معاملاتی، مدام از حالت تمرکز به حالت آرامش رسیده و دوباره به حالت تمرکز باز خواهید گشت.
آرامش ضروری است.
البته به این معنا نیست که کاملا آسوده شوید و با تماشای تلویزیون یا خواندن ایمیل‌هایتان خود مشغول شوید. در عوض، فقط برای چند لحظه توجه خود را از مانیتور دور کنید، چند نفس عمیق بکشید، چند حرکت کششی انجام دهید یا چند لحظه بایستید.
در این شرایط، از اینکه چه اتفاقی در بازار می افتد آگاه هستید و معاملات را زیر نظر دارید، اما نیازی نیست به طور کامل هشیار باشید.
اینکه سعی کنید تمام مدت انجام معامله کاملا هوشیار باشید – حتی اگر فقط چند ساعت طول بکشد – خسته کننده است و ممکن است باعث شود اشتباهات بیشتری انجام دهید.
در هر ساعت چند دقیقه وقت صرف آرامش خود کنید.
آرامش خارج از معاملات نیز اهمیت دارد. دقیقا به همان دلیل که نباید چند ساعت بدون تنفس معامله کنید، نباید چند روز یا چند هفته پشت سر هم بدون استراحت خود را خسته کنید.
آرامش باتری شما را دوباره شارژ می‌کند و تمام کارهایتان لذت‌بخش‌تر می‌شوند که این خود به عملکرد شما کمک خواهد کرد. سلامتی‌تان (چه جسمی و چه روحی) را از یاد نبرید. بیشترین شانس موفقیت شما هنگامی است که کاملا هوشیار و آماده اقدام باشید.
از کاری که می‌کنید لذت ببرید. ساده به نظر میرسد اما بسیاری افراد برای دلایل اشتباه معامله می‌کنند.
برای لذت از معامله، معامله کنید. از چالش و روند آن لذت ببرید.
اگر از این چالش لذت نبرید، موفق نخواهید بود زیرا این چالش مانعی بر سر راه‌تان می‌شود.
هر معامله‌گر موفقی عاشق بازار و معامله کردن است. این لذت یا اشتیاق چیزی است که باعث تدوین استراتژی‌های معاملاتی و پایداری به آنها می‌شود و معامله‌گر م‌تواند به عنوان یک حرفه اصلی به معامله‌گری در بازارهای مالی بپردازد.
سخن آخر: S.C.O.R.E را به خاطر بسپارید
انضباط شخصی، تمرکز، خوشبینی، آرامش و لذت همگی حالاتی هستند که معامله‌گرها باید در معاملات خود لحاظ کنند. همه این ویژگی‌ها با هم می‌توانند شما را به بهترین وضعیت ممکن برسانند، وضعیتی که در آن هر آنچه انجام می‌دهید (یا انجام نمی‌دهید) مناسب خواهد بود.
ترس و هیجان در معاملات
یکشنبه 31 تیر 1397 | 1360 بازدید | آموزش
۶ راهکار مقابله با استرس در بازار بورس
. تمام زیان‌های احتمالی را پیش از ورود به بازار بپذیرید
مک کال که یکی از نویسندگان مشهور در حوزه روانشناسی بازار سهام است، می‌گوید سامورایی‌ها پیش از ورود به جنگ، مرگ را پیامدی کاملا عادی از نبرد می‌دانستند و آن را به خوبی می‌پذیرفتند. این امر شجاعت لازم برای نبرد با جسارت بیشتر و تردید کمتر را به آنها ارزانی می‌کرد. اگر بدانید که ممکن است بمیرید، نهایت تلاش خود را در نبرد خواهید کرد .
بدانید و بپذیرید که هر معامله ممکن است برایتان زیان‌آور باشد. بنابراین بر آن اساس برنامه‌ریزی نمایید. این کار اعتماد به نفس لازم برای انتخاب‌های صحیح‌تر را به شما خواهد داد .
۲ . ذهن و روح و جسم خود را متمرکز کنید
مک کال توضیح می‌دهد که تمرین تنفس عمیق به وضعیت عصبی ما آرامش می‌بخشد و کمک می‌کند تا بهتر بر هیجان و ترس خود غلبه کنیم. من همیشه این کار را قبل از یک مصاحبه رادیویی انجام می‌دهم تا خودم را آرام کنم .
۳ . به مهارت‌های درونی و درک شهودی و حس خود اعتماد کنید
اغلب صدای درون من فریاد می‌زند که سهمی را بفروشم، زیرا قیمت آن پایین خواهد رفت. هنگامی که بر اساس این ندای درونی اقدام می‌کنم کارها خوب پیش می‌رود. نادیده گرفتن این نداهای درونی و تفکر مجدد در مورد آنها کار را خراب خواهد کرد .
مک کال معتقد است: یک معامله‌گر خوب نه تنها باید به ابزارهای خود متکی باشد، بلکه باید به درک درونی خود گوش فرا دهد. اگر هنوز به سیستم خود اعتماد ندارید، آن را دور بیندازید و سعی کنید نحوه کار آن را به خوبی درک کنید و آن را بفهمید و آنگاه دوباره به آن اعتماد کنید. اگر هم سیستم شما مدتی است که خوب کار نمی‌کند و نتایج مطلوبی به دست نمی‌دهد، احتمالا زمان تغییر فرا رسیده است. هر کاری که لازم است انجام دهید تا مطمئن شوید سیستمی که از آن استفاده می‌کنید، خوب کار می‌کند. خودتان را هم در این بررسی و بازبینی قرار دهید. به عبارتی، اگر نمی‌توانید به صدای درونتان گوش فرا دهید، تنها معاملات مجازی انجام دهید تا زمانی که این توانایی ذهنی را به دست آورید .
۴ . پیروزی و موفقیت را به وضوح برای خود مجسم کنید
می‌توان همین موضوع را به نحو دیگری بیان کرد: مثبت بیندیشید. یک نتیجه مثبت را برای خود متصور شوید و از این طریق راحت‌تر می‌توانید به موفقیت دست یابید. ممکن است حتی سه سال زمان و زیان کردن نیاز باشد تا این توانایی را به خوبی به دست آورید. اما امیدوار باشید و برای آن تلاش کنید .
اگر با خود بگویید که این معامله هم ناموفق خواهد بود، اول اینکه نمی‌توانید ترس و هیجان در معاملات شاد باشید، و دوم اینکه، ممکن است توانایی بالقوه خود برای انجام معاملات موفق را نیز قربانی این ترس و تردید نمایید. اگر واقعا فکر می‌کنید که این معامله هم به شکست و زیان منتهی خواهد شد، پس چرا سهامی را می‌خرید؟ از همان اول خود را از آن کنار بکشید .
۵ . تنها در زمان حال باشید (بیندیشید) (زندگی کنید) تا بتوانید بر ترس خود فائق آیید
مک کال می‌گوید ترس به انجام تحلیل‌های اضافی می‌انجامد و خود من نیز فکر می‌کنم این گفته درست است. همین تفکرهای مجدد، «سیستم به دقت تنظیم شده» شما را نابود خواهد کرد. به مهارت‌ها و ابزارهای خود اطمینان داشته باشید و این کار تردید و رفتار هیجانی و تکانه‌ای که کارها را دشوارتر می‌کنند، از شما دور خواهد کرد .
همانطور که یک معامله پیش می‌رود، بر آن تمرکز کنید، نه بر آنچه که ممکن است اتفاق بیفتد یا نیفتد. شما نمی‌توانید آنچه که اتفاق می‌افتد را کنترل نمایید، اما می‌توانید با آنچه که هم‌اکنون در حال اتفاق افتادن است به خوبی برخورد کنید و بهترین واکنش را نسبت به آن داشته باشید. درست مانند پرواز کردن است، اگر بر روی خودتان تمرکز کنید که مثلا سقوط خواهید کرد مطمئن باشید که امیدی برای موفقیت نخواهید داشت .
۶ . هرگز کاری که شروع کرده اید را نیمه کاره رها نکنید
این موضوع هم یکی از پندهایی است که در بسیاری از مطالب روانشناسی به آن برخورد می‌کنیم. معامله‌گران موفق دوست دارند پروژه‌های ذهنی خود را تکمیل کنند و به خوبی به سرانجام برسانند. اگر شجاعت لازم برای ورود به یک معامله را داشته اید، باید شجاعت خود را تا انتهای بازی حفظ کنید. برای معاملات خود برنامه ریزی کنید و بر اساس آن پیش روید .
اگر از همان ابتدا در مورد یک معامله تردید دارید، بهتر است اصلا وارد آن نشوید. فقط یادتان باشد نگذارید این احساس باعث شود بهانه لازم برای معامله نکردن را به دست آورید. به هر حال تنها راه موفق شدن و کسب سود، انجام معامله و نه اجتناب از انجام آن است. با خود بگویید معامله‌ای که در پیش دارم و اکنون در حال آغاز آن هستم، به یکی از موفق ترین معاملاتم – که زمان زیادی منتظرش بودم- تبدیل خواهد شد .
این موارد را در زیر خلاصه مي‌كنيم :
برای زیان آماده باشید. هنگام انجام معامله آرامش خود را حفظ کنید. به خود و ابزارهای خود اعتماد کنید. بر روی خود معامله تمرکز نمایید، نه بر آنچه که ممکن است اتفاق بیفتد. معامله را تا انتهای آن به خوبی پیگیری کنید و تمام کنید. و نهایتا اینکه بر پول تمرکز نکنید، بلکه بر این موضوع متمرکز باشید که چه قدر خوب معامله کردید و می‌توانید امیدوار باشید که به ترس و هیجان در معاملات زودی معامله‌گر بسیار موفقی خواهید بود .
اشتیاق به معامله از چه سرچشمه می‌گیرد؟
احساساتی چون ترس و اشتیاق در معامله‌گری، متأثر از ترشح هورمون‌های سروتونین، آدرنالین و نورآدرنالین در بدن هستند. این هورمون‌ها با ایجاد حس ترس و اشتیاق، سبب انجام معامله شده و در صورت عدم تنظیم و کنترل، می‌توانند اعتیاد در معامله‌گری را سبب می شوند. بنابراین می‌توان گفت، یکی از ریشه های ترس و اشتیاق در معامله گری، ترشح بیش از حد این هورمون‌ها است که این خود امری غیر ارادی است و در صورت عدم مدیریت و کنترل، به یک معضل بزرگ تبدیل گردیده و احتمال اعتیاد به معامله‌گری را تقویت می‌کند.
از اقدامات مؤثر در مقابله با ترشح بیش از حد این هورمون‌ها و همچنین درمان ترس و اشتیاق بیش از حد در معامله‌گری، جدا از اصلاحات فکری، ورزش کردن، خوردن غذاهای گرم و همچنین تنظیم و تقویت هورمون‌های بدن زیر نظر پزشک است.
ترشح هورمون سروتونین سبب می‌شود که معامله‌گرانی که در جلسات معاملاتی صبح معامله می‌کنند، بازدهی به مراتب بالاتری داشته و در قیاس با افرادی که در دیگر ساعات روز معامله می‌کنند، عملکرد موفق‌تری داشته باشند؛ چرا که این هورمون در صبح، بالاترین میزان ترشح در بدن را داشته و در طول روز به تدریج کاهش پیدا می‌کند.
ترشح و وجود «طبیعی» این هورمون، باعث تصمیم‌گیری بهتر تریدر نیز گردیده و به ترس و اشتیاق در معامله گری جهت داده و به طور غیر مستقیم از اعتیاد در معامله‌گری و معامله بیش از حد در دراز مدت جلوگیری می‌کند.
تقویت هورمون‌های جنسی و همچنین فعالیت بالای جنسی نیز اثر ماندگاری سروتونین در بدن را افزایش داده و ترشح غیر طبیعی این هورمون در اثر هیجان شادی از کسب سود در معاملات را کمتر کند. میزان ماندگاری این هورمون در بدن دقیقاً با دلیل منتشر شدن آن ارتباط دارد و برخی از عوامل باعث ماندگاری بیشتر و برخی دیگر سبب ماندگاری کمتر این هورمون در بدن می شوند.
چرا سروتونین باعث اشتیاق و اعتیاد به معامله می‌شود؟
ما هم مثل دیگر موجودات دارای غرایزی هستیم. برای درک بهتر این موضوع، ابتدا تعریف غریزه را مرور کنیم. غریزه به معنای علاقه‌ها، مهارت‌ها و معلوماتی است که موجود بدون آموزش و از ابتدای تولد به صورت بالقوه یا بالفعل با خود دارد. الگوهای رفتاری غریزی از سرشت برمی‌خیزند و اکتسابی و آموختنی نیستند ترشح هورمون سروتونین نیز طبق غریزه صورت می پذیرد، به این صورت که هر موجودی با انجام دادن برخی اعمال یا حرکات این هورمون در او ترشح می شود که به صورت ناخودآگاه برای او احساس رضایتمندی و خوشحالی واشتیاق به همراه دارد که این احساس اگر با درک حس‌های دیگری مثل سیری، امنیت، سلامت و غیره همراه شود، تأثیر آن را دو چندان کرده و باعث می‌شود که موجود در دفعات بعدی نیز تشویق به انجام آن حرکت یا رفتار شود اما بدن به مرور زمان به وجود این هورمون اعتیاد پیدا می‌کند و باعث می‌شود که آن احساس سیری یا امنیت و یا هر چیز دیگری را به صورت نیاز روزمره تجربه می‌کند.
به طور مثال، یک پروانه چطور می‌فهمد که طرح و رنگ بندی او به چه گل یا درختی شبیه هست و آن را پیدا کرده و خود را استتار می کند؟ در واقع پروانه این شعور و درک را ندارد، بلکه وقتی روی سطحی قرار می‌گیرد که همرنگ و طرح با خودش است، احساس خوشایندی به او دست داده و به همین دلیل این کار را انجام می دهد و که ما به عنوان موجودات متفکر به آن غریزه استتار می گوییم. حال همین هورمون در بدن انسان هم ترشح می‌شود و نتیجه آن احساس شادی است و هر عاملی که باعث ترشح این هورمون شود، ماندگاری متفاوتی از آن در بدن خواهد داشت. بعنوان مثال خرید یک ماشین، انجام یک سرگرمی مفرح، رفتن به مسافرت، صحبت و دیدار با یک دوست، خرید یک لباس یا هر چیز دیگری که باعث ترشح این هورمون شود، ماندگاری‌های متفاوتی را از این هورمون در بدن ایجاد خواهد کرد.
در معامله گری بازارهای مالی از جمله بورس نیز با کسب سود، این هورمون در بدن معامله‌گر ترشح شده و ایجاد اشتیاق می‌کند که شخص به صورت ناخودآگاه دائماً به دنبال دریافت چنین احساسی است وآنقدر معامله می‌کند تا حتی برای دفعات کم هم که شده، بتواند آن احساس خوشایند را مجددا تجربه کند و برای همین است که افرادی را می‌بینیم که با این که برآیند منفی و ضرر دهی را دارند اما باز هم بدون چاره اندیشی و همت اساسی به دنبال ترید کردن هستند، تا جایی که به دفعات سرمایه خود در بازار معاملات را از دست میدهند. بنابراین اینجاست که این باور شکل می‌گیرد که ضرر بخشی از بازار معاملات است و شخص، تعصب و همت را برای ارتقاء بهره وری خود از دست می‌دهد.
در مجموع و به طور خلاصه، دو راهکار اصلاح فکری شامل، پذیرش مسئولیت و مدیریت ریسک در تریدینگ وجود دارد که در درمان ریشه ترس و اشتیاق در معامله‌گری مؤثر بوده که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
چگونه اشتیاق بیش از حد به معامله را مهار کنیم؟
این دو راهکار هر کدام به دو صورت باعث مدیریت ترس و اشتیاق در معامله گری در نتیجه از بین رفتن اعتیاد به تریدینگ می‌شوند.
۱- مسئولیت پذیری
وقتی تریدر مسئولیت نتایج و برآیند معاملات خود را بپذیرد و به عنوان یک موجود متفکر این را در خود نهادینه کند که اگر سودی حاصل و ضرری ایجاد نمود، مسئولیت آن را تماماً بپذیرد، این رفتار ارادی و کنترل شده اوست که این نتیجه را دربرداشته و در نتیجه در ذهن او این ساختار به وجود می‌آید که از کسب سودهای خود به اندازه‌ای منطقی و محدود لذت برد و ترشح بیشتر سروتونین، باعث نشود که آدرنالین ترشح و درکوتاه مدت و به طور نامحسوس در تصمیمات معاملاتی خود هیجانی عمل کرده و احساسی تصمیم بگیرد.
از طرفی وقتی تریدر مسئولیت برآیند و نتایج معاملات خود را بپذیرد، به صورت منطقی به دنبال ارتقاء سطح علمی و ذخیره تجربه‌هایش می‌رود. ذخیره و استفاده از تجربیات چیزی است که همه قادر به آن نیستند و به آن توجه نمی‌کنند. علم، فونداسیون موفقیت در بازار است و تجربه، ستون آن. پس اگر از تجارب استفاده نشود، انگار شخص علمی هم نداشته و دائماً با تکرار اشتباهات گذشته در یک چرخه نامتناهی، درجا دور خواهد زد و به دانسته‌ها و منابع خودش شک می‌کند و این خود مجدداً آسیب‌های جدید دیگری را برای تریدر ایجاد می‌کند.
۲- مدیریت ریسک
زمانی که معامله‌گر از مدل‌های معتبر مدیریت ریسک آگاه باشد و به آنها عمل کند، باعث می‌شود که سودهای غیر منطقی نسبت به سرمایه جاری خود در بازار کسب نکند و متعاقباً همان چرخه‌ای که در بالا توضیح داده شد، برای او اتفاق نیافتد و لذتی در تناسب سرمایه موجود خود داشته باشد؛ در نتیجه هیجان و واکنش‌های احساسی در تصمیمات معاملاتی او نیز به وجود نخواهند آمد. از طرفی چون مدیریت ریسک تریدر را از نظر حجم و تعداد معاملات به صورت قانونمند محدود می‌کند، باعث می‌شود که تریدر با پایبندی به آن در بلند مدت به کنترل احساسات خودش دست پیدا کرده و معامله بیش از حد (Over Trade) انجام ندهد.
خطاهای رفتاری و هیجانی – خطاهای رایج معامله گری (بخش سوم)
در پست سوم و آخر از مجموعه پست خطاهای رایج در معامله گری، در مورد خطاهای رفتاری و هیجانی صحبت شده است. این خطاها همان طور که از نامش پیداست اشتباه‌هایی هستند که ماهیت هیجانی و احساسی دارند.
در پست اول از این مجموعه در مورد خطاهای قبل از معامله (در این لینک)، یعنی اشتباهاتی که معامله گر ممکن است قبل از باز کردن یک پوزیشن معاملاتی مرتکب شود، پرداخته شد. در پست دوم نیز خطاهایی معرفی شد که از بعد از باز کردن پوزیشن تا زمانی که پوزیشن بسته می‌شود، رخ میدهند.
۱- عدم اعتماد به نفس
یکی از خطاهای رفتاری شایع در معامله گری، عدم اعتماد به نفس و باور نداشتن به توانمندی‌ها است. وقتی تریدری دچار این خطای رفتاری می‌شود، حتی اگر بهترین سیستم معاملاتی را هم طراحی کرده باشد باز هم موفق نخواهد بود. دلیل این امر واضح است. تریدری که اعتماد به نفس ندارد، به سیستم معاملاتیش وفادار نخواهد بود و فرقی با معامله گری که بدون هیچ برنامه‌ای دست به ترید می‌زند، ندارد.
وقتی معامله گر به دانش و مهارت معامله گری خود اعتماد ندارد، علاوه بر اینکه استراتژی معاملاتی خود را رعایت نمی‌کند، به شدت تحت تاثیر جو و هیجان بازار، اخبار و شایعات قرار می‌گیرد. اخبار و شایعاتی که اساسا به درستی آنها شک و شبهه وارد است، اما می‌توانند به معامله گری یک تریدر بی اعتماد به نفس آسیب بزنند.
معامله گری که به خود اعتماد ندارد، هر اندازه هم روی کسب دانش و تجربه سرمایه گذاری کند و برای تهیه یک استراتژی معاملاتی اصولی وقت بگذارد، موفق نخواهد شد؛ زیرا نمی‌تواند از دانسته‌های خود به صورت عملی استفاده کند و همه آموخته ها، دانش و برنامه ریزیش در حد تئوری و روی کاغذ باقی می‌ماند.
اگر شما هم علی رغم کسب دانش مالی و معامله گری، نمی‌توانید با تکیه بر آموخته‌های خود دست به معامله بزنید و یا بعد از اینکه بر اساس برنامه معاملاتیتان پوزیشنی باز کردید، دجار شک و تردید می‌شوید؛ توصیه می‌کنیم برای کسب اعتماد به نفس، ابتدا بررسی کنید که سیستم و برنامه معاملاتی درست و اصولی و متناسب با ویژگی‌های شخصیتی خود تهیه کرده‌اید (برای بررسی میزان اعتبار و دقت سیستم معاملاتیان می توانید در صورت امکان از آن بک تست بگیرید). به مدیریت سرمایه و ریسک خود دقت کنید. حد سود و ضرر تعیین کنید.
به علاوه می‌توانید مدتی در یک حساب دمو ترید کنید. از آنجایی که در طول این مدت با پول واقعی معامله نمی‌کنید می‌توانید با خیال راحت به برنامه معاملاتی خود پایبند باشید و نتیجه عمل به آن را بینید. این امر کمک می‌کند بتوانید بدون نگرانی بابت از دست دادن سرمایه، نقاط ضعف و قوت استراتژیتان را بررسی کنید، آن را بهبود ببخشید و برای معامله در بازارهای مالی آماده شوید.
البته توجه کنید که معامله در حساب دمو در کنار مزیت‌هایی که دارد تنها شبیه سازی از بازار مالی است. زیرا عامل سرمایه نقش مهم و تاثیرگذاری در رفتار تریدر دارد که در معامله دمو حذف شده است. بنابراین در نظر داشته باشید که ممکن است رفتار معامله گری شما در بازار واقعی تا حدی با نتیجه معاملاتتان در حساب دمو متفاوت باشد. همان طور که توضیح داده شد این تفاوت ناشی از تاثیر اضافه شدن عامل پول به معادله معامله‌گری است.
۲- اعتماد به نفس بی جا
به همان اندازه که نداشتن اعتماد به نفس مانع پیشرفت و موفقیت یک تریدر می‌شود، داشتن اعتماد به نفس کاذب نیز در عملکرد معامله گری تاثیر منفی دارد. بنابراین می‌توان گفت یکی دیگر از خطاهای رفتاری که گاهی حتی تریدرهای با تجربه اسیر آن می‌شوند، اعتماد بیش از حد به خود، توانایی‌ها و استراتژی معاملاتی است.
بازارهای مالی همانند یک موجود زنده، پویا ترس و هیجان در معاملات ترس و هیجان در معاملات و در حال تغییر هستند. تریدری که به موفقیت‌ها و دانش خود غره می‌شود دیگر تلاشی در جهت به روز ماندن و همگام شدن با پویایی بازار نمی‌کند. نتیجه این غرور و اعتماد به نفس کاذب هم چیزی نیست جز ضرر.
البته حالت بدتری هم وجود دارد و آن هم زمانی است که معامله گر دانش و تجربه چندانی ندارد، اما چنان اعتماد به نفسی دارد که دست به معاملات بزرگ، پر ریسک و بعضا بدون استراتژی می‌زند.
ضرب المثل معروفی در زبان فارسی داریم که به خوبی این حالت را توصیف می‌کند: آنکس که نداند و نداند که نداند، در جهل مرکب ابدالدهر بماند.
اینکه تریدر به توانایی‌ها، دانش، تجربه و استراتژی معاملاتی خود اعتماد داشته باشد لازمه موفقیت است. اما مشکل زمانی به وجود می‌آید که این اعتماد و باور به خود، چشم تریدر را به روی واقعیت‌های بازار ببندد و دیگر برای کسب دانش و تجربه تلاشی نکند.
برای اینکه یک تریدر موفق باشید، لازم است ضمن به روز نگه داشتن دانش خود، همواره سیستم معاملاتی و کیفیت معاملاتتان را مورد بازبینی قرار دهید. نقاط ضعف و قوت آن را شناسایی کنید و آن را بهینه کنید.ترس و هیجان در معاملات
همانطور که در پست خطاهای حین و بعد از معامله توضیح داده شد، ژورنال نویسی یکی از ابزارهای بررسی کیفیت معاملات و استراتژی معاملاتی است.
۳- رصد همیشگی بازار
پیگیری و رصد مداوم بازار مورد سوم از خطاهای رفتاری است. اغلب، معامله‌گران بعد از اینکه یک موقعیت معاملاتی را از دست میدهند و یا در آن شکست می‌خورند؛ به صورت وسواس‌گونه‌ای تغییرات قیمت آن سهم را دنبال می‌کنند.
در حالت دیگر تریدر فراموش می‌کند که به دنبال کسب سود در چه مقطع زمانی است. آیا می‌خواهد اسکالپ کند و در تایم فریم‌های کوتاه معامله کند؟ تریدر روزانه است و در انتهای روز سرمایه خود را از بازار خارج خواهد کرد؟ نوسان گیر است؟ و یا روندهای کلان اقتصادی را دنبال می‌کند و چشم انداز بلندمدت دارد. اینکه تریدر چه رویکرد زمانی برای کسب سود دارد عامل مهمی در میزان دنبال کردن تغییرات قیمت است.
واضح است که پیگیری تغییرات قیمت روزانه برای تریدر بلندمدت نه تنها در کیفیت معاملات او تاثیر مثبت ندارد بلکه منجر به افزایش رفتارهای هیجانی و عدم پایبندی به سیستم معاملاتی می‌شود. این در حالیست که یک تریدر روزانه حتی باید تغییرات قیمت در تایم فریم‌های کوچکتر از یک روز را هم دنبال کند تا دید مناسبی برای پیش بینی روند حرکت قیمت داشته باشد.
بنابراین اگرچه معامله در بازارهای 24 ساعته مانند فارکس و رمزارزها نیازمند هوشیاری و گوش به زنگ بودن است؛ اما اینکه شما هم ساعت کاری خود را به 24 ساعت افزایش دهید، دایم رو به روی سیستم بنشینید و کندل به کندل تغییرات قیمت را تعقیب کنید نتیجه‌ای جز استرس و رفتارهای هیجانی و حساب نشده ندارد.
معامله‌گری نیز یک شغل است و قرار نیست تمام ذهن و زمان شما را به خود اختصاص دهد. بنابراین به جای رصد مداوم بازار، برای پوزیشن‌های خود حد ضرر تعیین کنید، طبق استراتژی معاملاتی خود عمل کنید، تایم فریم معاملاتیان را فراموش نکنید و به این ترتیب در کنار تریدری به سایر ابعاد زندگیتان نیز توجه کنید.
۴- عجله
یکی دیگر از خطاهای رفتاری و هیجانی که معامله گران مرتکب می‌شوند این است که برای کسب سود در بازار عجله می‌کنند. خطای رفتاری عجله به دو گونه متفاوت در عملکرد معامله گران عجول نمود پیدا می‌کند:
گروهی از این افراد آنقدر در این خطای ذهنی غرق می‌شوند که گمان می‌کنند فعالیت در بازارهای مالی به این معنی است که باید هر روز یک پوزیشن معاملاتی باز کنند، در نتیجه حتی از روند حرکت قیمت هم پیشی می‌گیرند و موقعیت معاملاتی که اساسا در بازار وجود ندارد، را در ذهن خود ساخته و بر اساس آن ترید می‌کنند.
گروه دیگری از معامله گران نیز هستند که وقتی بعد از تحلیل یک سهم، برای آن پوزیشنی باز می‌کنند، اجازه نمی‌دهند تا پیش بینی و تحلیلشان محقق شود. بنابراین نمود دیگر این خطا این است که معامله گر به تحلیل خود فرصت تحقق نمی‌دهد و با کوچکترین حرکت قیمت خلاف تحلیل اقدام به خروج از معامله می‌کند.
همان طور که شما هم متوجه شده اید تریدر در پی عدم تعهد و پایبندی به سیستم معاملاتی و همچنین نداشتن اعتماد به نفس دچار این خطای رفتاری می‌شود.
بنابراین برای اجتناب از عجله در معامله طبق گام‌های زیر عمل کنید:
- اول از همه مطمین شوید که از دانش تکنیکال و بنیادی کافی برای بررسی نمودارهای سهام برخوردار هستید.
- هدف خود از معامله گری را به دقت مشخص کنید. به ویژه سود مورد انتظار خود در هر دوره و حداکثر ضرر قابل قبولتان را تعیین کنید.
- سیستم معاملاتی منطبق بر اصول مدیریت سرمایه و ریسک و همچنین ویژگی‌های شخصیتی خود تنظیم کنید.
- اعتبار سیستم معاملاتی را به کمک روش‌های بک تست مورد ارزیابی قرار دهید.
- چنانچه نتایج به دست آمده با اهداف و تارگت‌های مالی شما مطابقت داشت، به آن اعتماد کنید.
- در آخر نیز در نظر داشته باشید گاهی معامله ارزش ریسک سرمایه را ندارد. در این شرایط لازم است هیچ کاری نکنید و فقط نظاره گر باشید.
فراموش نکنید که هدف از معامله گری کسب سود پایدار است.
۵- ترس
ترس یکی دیگر از خطاهای رفتاری است که واکنش‌های هیجانی مخربی را در پی خواهد داشت. ترس همانند عجله باعث می‌شود تریدر به تحلیل و پیش بینی خود فرصت تحقق ندهد و پیش از موعد پوزیشن معاملاتی را ببندد و از بازار خارج شود. در نظر داشته باشید چه قبل از رسیدن به حد ضرر و چه قبل از رسیدن به حد سود، بستن پوزیشن R/R معاملاتی و نرخ موفقیت شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
تریدر در دو حالت ممکن است دچار خطای رفتاری ترس شود:
۱. ترس جا ماندن از بازار یا (Fear of Missing out) FOMO :
این حالت از خطای رفتاری ترس باعث می‌شود تریدر گمان کند اگر هم اکنون اقدامی نکند فرصت‌های سودآوری را از دست خواهد داد و یا اینکه متحمل ضرر خواهد شد. بنابراین دیگر بر اساس سیستم معاملاتی خود عمل نمی‌کند و تصمیم‌های لحظه‌ای و احساسی خواهد گرفت.
تحت تاثیر فومو، تریدر همراه با جریات روانی بازار به این سو و آن سو کشیده می‌شود و قدرت اتخاذ تصمیم‌های منطقی را ترس و هیجان در معاملات از دست می‌دهد.
فراموش نکنید که معاملات بیشتر به معنای موفقیت بیشتر نیست. بلکه برعکس با توجه به رابطه نرخ موفقیت (success rate)، به تبع افزایش تعداد معاملات، تعداد معاملات ناموفق هم افزایش خواهد یافت. فشار روانی افزایش تعداد معاملات ناموفق، باعث افزایش میزان خطا در تحلیل و معامله گری و در نتیجه کاهش نرخ موفقیت می‌شود. در نهایت نتیجه این چرخه از دست رفتن سریع سرمایه و خروج از بازار خواهد بود.
۲. ترس ناشی از شکست‌های پی در پی
وقتی تریدر در چند معامله پی در پی نا موفق عمل می‌کند، طبیعی است که دچار احساس ترس شود. اما انچه مهم است مدیریت این احساسات است. اینکه اجازه ندهد احساسات کنترل امور را به دست بگیرند. به علاوه اگر تریدر سرمایه و ریسک خود را به درستی مدیریت کرده باشد، شرایط چند معامله ناموفق پی در پی را قبلا در طراحی سیستم معاملاتی و پوزیشن سایز خود در نظر گرفته است. بنابراین نسبت به تجربه چند استاپ لاس پشت سر هم، کمتر آسیب پذیر خواهد بود.
بازار سرشار از فرصت‌های کسب سود است. با از دست دادن چند فرصت معاملاتی و یا چند معامله ناموفق پشت سر ترس و هیجان در معاملات هم نترسید. فراموش نکنید ترس دشمن شماست. شما را از مسیر صحیح معامله گری خارج می‌کند.
شرط لازم برای رسیدن به سود پایدار، ماندگاری در بازار است؛ با مدیریت ریسک و سرمایه و رعایت سیستم معاملاتیان در برابر بازی های روانی بازارهای مالی مقاوم مانده و ماندگاری خود در بازار را تضمین خواهید کرد.
۶- حرص و طمع
خطاهای رفتاری و هیجانی را با خطای ذهنی حرص و طمع به اتمام می‌رسانیم. کسب سود و به دست آوردن پول لذت بخش است. وقتی روند قیمت طبق تحلیل و پیش بینی حرکت می‌کند، اعتماد به نفس تریدر افزایش می‌یابد.
لذت کسب سود و اعتماد به نفس ناشی از موفقیت‌های اخیر باعث می‌شود معامله گر از استراتژی معاملاتی خود فاصله بگیرد و به آن پایبند نباشد. این شرایط زمینه ساز شکست خواهد بود. حرص و طمع، غرور و اعتماد به نفس بی جا، عدم پایبندی به سیستم معاملاتی؛ موتور شکست و معاملات ناموفق را به جریان می اندازند.
پیشنهاد می‌کنیم شرایط برداشتن حد سود و حد ضرر را در سیستم معاملاتی خود به دقت تبیین کنید. در این صورت می‌دانید که سودهای بیشتر از حد سود تعیین شده را از دست نخواهید داد و با اطمینان خاطر بیشتری به استراتژیتان پایبند خواهید ماند.
جمع‌بندی
در پست آخر از مجموعه خطاهای رایج معامله گری به خطاهایی که منشا ذهنی و رفتاری دارند و همچنین چگونگی تاثیر این خطاها در روند و کیفیت معامله گری پرداخته شد.
دیدیم که چطور افراط و تفریط در اعتماد به نفس، ترسیدن، عجول بودن و حرص و طمع تریدر را به سمت عدم تعهد و اجرای سیستم معاملاتی هدایت می‌کند و چرخه شکست‌ها و معاملات نا موفق را به جریان می‌اندازد.
به علاوه راهکارهای کنترل و مدیریت این خطاهای رفتاری و جلوگیری از کاهش کیفیت ترید نیز مطرح شد. همانطور که متوجه شدید، راه کنترل احساسات، کسب دانش تحلیل اعم از تکنیکال و فاندامنتال و همچنین پیش بینی شرایط مختلف و تببین نحوه ترید در این شرایط، در استراتژی معاملاتی است.
به علاوه تهیه سیستم معاملاتی و پایبندی به آن نه تنها راه جلوگیری از رفتارها و تصمیم‌های هیجانی است بلکه سایر خطاهای قبل و بعد از معامله نیز با داشتن برنامه و استراتژی معاملاتی و پایبندی به آن قابل حل است.
مدیریت ریسک و سرمایه، تعیین حد سود و ضرر، مشخص کردن شرایط و زمان ریسک فری کردن، در نظر گرفتن احتمال وقوع چندین معامله ناموفق پی در پی بر اساس نرخ موفقیت و ریسک به ریوارد و اعمال تاثیر آن در استراتژی و از همه مهمتر پایبندی به آنها همگی اقداماتی هستند که می‌توانند به تریدر کمک کنند، مرتکب این خطاهای رایج نشود.
ترید و معامله گری آینه تمام نمای ویژگی ها و نقاط ضعف و قوت شخصیتی تریدر است. هر بار که موفق می‌شوید و شکست می‌خورید با یکی از توانایی ها و یا ضعف‌های خود آشنا می‌شوید. از رویارویی با خود واقعیتان اجتناب نکنید بلکه از آن استقبال کنید. زیرا آگاهی از ویژگی‌های شخصیتیتان به شما کمک می‌کند استراتژی معاملاتی منطبق با روحیه خودتان تهیه کنید. پایبندی به سیستمی که خاص و ویژه شما، مطابق با توانایی‌ها، ترس‌ها، دانش و اهداف مالیتان طراحی شده است، بسیار راحت‌تر است.
در پایان یادآور می‌شویم هدف از این مجموعه آگاهی نسبت به خطاهای رایجی است که معامله گران مبتدی و حتی حرفه ای دچار آن می شوند. آنچه مهم است آگاه بودن به این خطاها و پذیرش مسوولیت آنها است؛ زیرا تا زمانی که تریدر دلیل شکست و معامله ناموفق خود را نداند و مسوولیت آن را نپذیرد در راستای اصلاح و بهبود گامی بر نمی‌دارد.
اگرچه آگاهی و مسوولیت پذیری نسبت به خطاهایی که مرتکب می‌شویم مهم و تاثیر گذار است اما کافی نیست. چرا که بعد از این مرحله باید برای رفع آنها اقدام کنیم. به همین دلیل ما نیز در این مجموعه تنها به معرفی خطاها بسنده نکرده ایم، بلکه در کنار هر خطا، راهکاری نیز برای غلبه بر آن پیشنهاد داده‌ایم.
علاوه بر این در پست بعدی توصیه‌ها و راهکارهایی را ارائه خواهیم داد که به شما کمک می‌کند به عنوان یک تریدر نه تنها به اهداف مالی خود برسید بلکه از معامله گری لذت ببرید.
به یاد داشته باشید هدف از معامله گری رسیدن به سود پایدار است که لازمه آن بقا و تداوم حضور در بازار مالی است. به کار بستن راهکارهای ارائه شده در پست بعدی شما را در برابر ناملایمات و سختی‌های بازار زره پوش و بقای شما در بازار را تضمین می‌کند.
پیشنهاد کتاب:
برای آشنایی بیشتر با متداول‌ترین مشکلات رفتاری و تله‌های ذهنی‌ای که سرمایه گذاران با آن مواجه می‌شوند، کتاب سرمایه گذاری رفتاری نوشته جیمز مونتیر را مطالعه کنید. در این کتاب می‌توانید راهکارهایی برای حل این خصوصیات درونی نیز بیابید. کتاب سرمایه گذاری رفتاری در دایرکتوری کتاب سبزآبی معرفی شده است.
ترس و هیجان در معاملات
عبداله دریابر معاون خدمات مالی شرکت تأمین سرمایه امید در گفت و گو با خبرگزاری سنا: همانگونه که از معاملات امروز بازار سرمایه نیز مشهود بود، حمایت های خوبی توسط اشخاصی حقوقی از سهام بزرگ بازار صورت پذیرفت که منطقاً این حمایت ها برای اطمینان بخشی به سرمایه گذاران خرد کاملاً ضروری بود.
عبدالله دریابر، معاون خدمات مالی شرکت تأمین سرمایه امید در گفت و گو با پایگاه خبری بازار سرمایه(سنا)، در خصوص روند معاملات در دو جلسه معاملاتی اخیر بیان داشت: فشار فروشی که در دو هفته گذشته در بازار سرمایه حاکم بود، باعث جذاب شدن قیمت بسیاری از سهام شرکتها شده است. به نظر میرسد چنانچه این حمایتها در معاملات امروز و فردا با حجم قابل قبول ۱۵ هزار میلیارد تومانی حاکم باشد، ترس و هیجانات سرمایه گذاران خرد کاسته شده و روند بازار به روند طبیعی و منطقی بازگردد و از هفته آتی روند صعودی بازار مجددا شکل گیرد.
وی در ادامه بیان داشت: به سهامداران توصیه می شود از معاملات شتابزده و هیجانی پرهیز کنند و گزارش های مالی شرکت ها را رصد کنند. عوامل بنیادی همانند نرخ ارز نیمایی و قیمتهای جهانی محصولات که آثار آن در گزارش فروش تیر و مرداد شرکتها مشهود است را با دقت بررسی کنند. با توجه به ارزندگی بسیاری از شرکتها، به نظر میرسد فرصت خرید پلکانی سهام فرا رسیده است.
دریابر در ادامه با ارائه پیش بینی نسبت به روزهای آتی بازار اظهار داشت: بسیاری از فروش های چند روز اخیر ناشی از ترس و هیجان کاذب بوده است و با افزایش خرید حقوقی ها، اعتماد مجدد سرمایه گذاران خرد به بازار سرمایه جلب خواهد شد و بسیاری از اشخاص حقیقی مجدداً وارد بازار خواهند شد.
وی ادامه داد: روند بازار پس از فروکش کردن هیجات اخیر، صعودی خواهد بود. موضوع مهم دیگر نقش پررنگ حقوقی ها در مواقع خاص است که آن را در بازار نمیتوان نادیده گرفت، لیکن در میان مدت سرمایه گذاران خرد، نقش بسزایی خواهند داشت. همانگونه که آمارها نیز نشان میدهند شاهد افزایش تعداد سهامداران حقیقی در بازار سرمایه هستم و با فعال شدن تعداد زیادی از این اشخاص، به تدریج سهامداران حقیقی نقش اصلی این بازار را بر عهده خواهند گرفت.
دیدگاه شما