اختيارات طبیعی (حقيقي)

در اصل این موضوع که در اراضی ملی حق ارتفاق موجود است، تردیدی نیست لکن در رسیدگی به این موضوع 2 نظر وجود دارد: اولاً اینکه از صلاحیت محکمه کیفری خارج است و در پرونده کیفری قرار اناطه صادر می‌شود تا ذینفع (شاکی) در دادگاه حقوقی دادخواست اثباتی حق ارتفاق به طرفیت متهم و اداره منابع طبیعی و آب‌خیزداری محل تقدیم می‌کند و تا صدور حکم چه اثباتاً چه نفیاً در خصوص اداره نیز مؤثر واقع شود که نظریه کارشناس بسیار تعیین‌کننده می‌باشد. نظر دیگر اینکه در پرونده کیفری چه در پروسه کارشناسی چه به صورت مجزا استعلام از اداره منابع طبیعی و آب‌خیزداری در خصوص اینکه شناسایی حق ارتفاق در اراضی ملی آسیب زننده است یا خیر، مانعی دارد یا خیر، صورت بگیرد. در هر دو دیدگاه، در نظر گرفتن اداره منابع طبیعی در صدور رای نقش تعیین کننده‌ای دارد و الزاماً حقوق مربوط به اراضی ملی در نظر گرفته شود.

اختيارات طبیعی (حقيقي)

حقوق ارتفاقی در اراضی ملی

آیا در اراضی ملی محدوده اختیارات و اقدامات اداره منابع طبیعی و آب خیزداری، حقوق ارتفاقی برای اشخاص مجاور وجود دارد؟ در پرونده کیفری ممانعت از حق ارتفاق متهم به عنوان شخص حقیقی از تردد شاکی با شخصیت حقیقی در اراضی ملی جلوگیری به عمل می‌آورد. آیا دادگاه حق ورود به مسأله حق ارتفاقی خاصه اینکه اراضی ملی است دارد؟

نظر هیئت عالی

با توجه به ماده 690 قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 تعزیرات، منظور از عبارت «متعلق به دولت . یا اشخاص حقیقی یا حقوقی» اعم از مالکیت عین یا منافع برای شاکی است؛ بنابراین در فرض سوال دادگاه با رعایت ماده 21 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 و لحاظ دلایل و مدارک موجود مجاز به رسیدگی و اتخاذ تصمیم خواهد بود و دولتی بودن اراضی ملی؛ مالکیت عین مانع از رسیدگی دادگاه به شکایت مطروحه نمی‌باشد.

نظر اکثریت

در اصل این موضوع که در اراضی ملی حق ارتفاق موجود است، تردیدی نیست لکن در رسیدگی به این موضوع 2 نظر وجود دارد: اولاً اینکه از صلاحیت محکمه کیفری خارج است و در پرونده کیفری قرار اناطه صادر می‌شود تا ذینفع (شاکی) در دادگاه حقوقی دادخواست اثباتی حق ارتفاق به طرفیت متهم و اداره منابع طبیعی و آب‌خیزداری محل تقدیم می‌کند و تا صدور حکم چه اثباتاً چه نفیاً در خصوص اداره نیز مؤثر واقع شود که نظریه کارشناس بسیار تعیین‌کننده می‌باشد. نظر دیگر اینکه در پرونده کیفری چه در پروسه کارشناسی چه به صورت مجزا استعلام از اداره منابع طبیعی و آب‌خیزداری در خصوص اینکه شناسایی حق ارتفاق در اراضی ملی آسیب زننده است یا خیر، مانعی دارد یا خیر، صورت بگیرد. در هر دو دیدگاه، در نظر گرفتن اداره منابع طبیعی در صدور رای نقش تعیین کننده‌ای دارد و الزاماً حقوق مربوط به اراضی ملی در نظر گرفته شود.

نظر اقلیت

بله در صورت جمع شرایط، ورود محکمه کیفری به این موضوع و صدور حکم رفع ممانعت، مانعی ندارد. وقتی حق معبر احراز شد که اصولاً از اختیارات کارشناسی است حق ارتفاق اشخاص مجاور منافاتی با حقوق مربوط به اراضی ملی ندارد. از دیگر شرایط ورود به مسأله غیر از اثبات حق ارتفاق، مالکیت زمین متعلق به شاکی می‌باشد و اراضی ملی نیز راه منحصر برای رفت و آمد شاکی باشد به عبارت دیگر حق ارتفاق شاکی در اراضی ملی مستقر و تثبیت شده باشد.

قانون تشکیل وزارت منابع طبیعی

ماده 1 - به منظور حفظ و حمایت و اصلاح خاک های کشور و فراهم آوردن
موجبات بهره برداری از آنها و هم چنین حفظ و حمایت و توسعه و تکثیر و
بهره برداری از سایر منابع طبیعی (جنگلها، مراتع ، حیوانات وحشی و آبزیان
دریاها و هم چنین آبزیان آب های داخلی ) وزارت منابع طبیعی تشکیل می گردد.
تبصره - بهره برداری تجاری از آبزیان دریاها و آب های داخلی (به استثنا
رودخانه ها) به وسیله اشخاص حقیقی یا حقوقی (به استثنا موسسات دولتی )
موکول به اجازه وزارت منابع طبیعی است و طبق آیین نامه ای خواهد بود که از
طرف وزارت مزبور تهیه و به تصویب هیات دولت خواهد رسید.
ماده 2 - از تاریخ تصویب این قانون سازمان جنگلبانی ایران و موسسات
تابع آن با دارایی و بودجه و کارکنان مربوط به وزارت منابع طبیعی منتقل
می گردد.
شرکت سهامی شیلات ایران و هم چنین شرکت بهره برداری و صنایع چوب گیلان
وابسته به این وزارت خواهد بود و کلیه سهام دولت در شرکت های نامبرده به
وزارت منابع طبیعی واگذار می شود و وزیر منابع طبیعی نماینده صاحب سهم
شرکت های مزبور خواهد بود.
تبصره - به دولت اجازه داده می شود در صورت لزوم در وظایف و مقررات و
اساسنامه سازمان و شرکت های مذکور در ماده 2 تجدید نظر نموده و پس از
تصویب کمیسیون های دارایی و امور استخدام و سازمان های اداری مجلسین به
مورد اجرا بگذارد.
ماده 3 - وظایف و اختیارات وزارت و وزیر دارایی مذکور در قانون شرکت
سهامی شیلات ایران مصوب خرداد ماه 1339 و وظایف و اختیارات وزارت و وزیر
کشاورزی مذکور در قانون ملی شدن جنگل ها و مراتع مصوب دی ماه 1341 و قانون
حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع مصوب مرداد ماه 1346 و قانون اراضی
مستحدثه ساحلی مصوب مرداد ماه 1346 و سایر قوانین مربوط به منابع مذکور
در ماده 1 و هم چنین وظایف و اختیارات وزارت و وزیر کشاورزی مذکور در
قانون شکار و صید با رعایت مقررات مندرج در آن قانون و هم چنین کلیه
وظایف و اختیارات سازمان جنگلبانی و مراتع ایران و رییس آن سازمان مذکور
در قانون ملی شدن جنگلها و مراتع مصوب دی ماه 1341 و قانون حفاظت و
بهره برداری جنگل ها و مراتع مصوب مرداد ماه 1346 به وزارت وزیر منابع
طبیعی واگذار می شود.
تبصره - مهلت مذکور در مواد 1 و 8 اختيارات طبیعی (حقيقي) قانون اراضی مستحدثه ساحلی تا 6
ماه پس از تصویب این قانون تمدید می گردد.
ماده 4 - وزارت منابع طبیعی مکلف است برای نیل به هدف های مندرج در این
قانون سازمان لازم را بر اساس تبصره (3) ماده (8) لایحه قانونی استخدام
کشوری تهیه و به موقع اجرا گذارد.
ماده 5 - دولت مجاز است سازمان های دیگری را که در سایر تشکیلات دولت
وجود دارد و وظایف آنها با وظایف وزارت منابع طبیعی مربوط می شود پس از
تصویب کمیسیون های استخدام و دارایی مجلسین با بودجه و دارایی و کارکنان
مربوط به وزارت منابع طبیعی منتقل نماید.
تبصره - شرکت شیلات جنوب کماکان طبق مقررات خاص خود عمل خواهد نمود.
قانون فوق مشتمل بر پنج ماده و چهار تبصره که در جلسه روز سه شنبه
چهاردهم آذر ماه یک هزار و سیصد و چهل و شش به تصویب مجلس شورای ملی
رسیده بود در جلسه روز دوشنبه بیست و هفتم آذر ماه یک هزار و سیصد و چهل
و شش شمسی به تصویب مجلس سنا رسید.
رییس مجلس سنا - مهندس شریف امامی

تفاوت اشخاص حقیقی و حقوقی

سوالی که ذهن افراد را به خود مشغول می کند این است که شخصیت حقیقی چه تفاوتی با شخصیت حقوقی دارد؟ شخصیت حقیقی در واقع فرد انسانی و شخصیت حقوقی، مجموعه ‌ای از افراد در کنار هم هستند که در قالب یک سازمان، اداره، نهاد یا شرکت مشغول به فعالیت می‌ باشند.

انواع شخصیت ها:

نخستین تعریفی که با شنیدن واژه شخص به ذهن می‌ رسد، افراد هستند. افرادی که روزانه در جامعه می‌ بینیم و با آن‌ ها سروکار داریم. اما علاوه بر این نوع افراد، اشخاص دیگری نیز هستند که در ادامه به بررسی تفاوت های بین این دو نوع شخصیت می پردازیم.

شخصیت حقیقی:

شخصیت حقیقی را افراد و انسان‌ هایی تشکیل می دهند که با آن ‌ها سروکار داریم. هر فرد پس از تولد دارای این شخصیت می باشد و می ‌تواند از حق و حقوق برخوردار شود. این افراد از سنین کودکی می ‌توانند دارایی هایی را در مالکیت خود داشته باشند و یا از حقوق متنوعی بهره‌مند باشند.

اشخاص حقیقی پس از رسیدن به سن قانونی یا سن بلوغ، می توانند از حقوق خود استفاده کنند و تکالیف قانونی خود را انجام دهند. شخصیت حقوقی این افراد با مرگ آنها به پایان می ‌رسد و تکلیف اموال و بدهی‌ های او پس از مرگ از طریق تقسیم ارث و میراث و پرداخت دین مشخص می‌ گردد. پس می توان گفت که یک شخصیت حقوقی از زمان تولد آغاز شده، به فعالیت خود ادامه داده و با مرگ به پایان می ‌رسد.

انواع شخصیت های تجاری

شخصیت حقوقی:

نوع دیگر شخصیت را شخصیت حقوقی می گویند که برخلاف شخصیت حقیقی، به افراد و انسان ‌ها اطلاق نمی ‌شود. بلکه از مجموعه ‌ای از افراد تشکیل شده است که دور هم جمع شده و طبق قانون شخصیتی مستقل و جدید را ایجاد می‌ کنند. مانند سازمان‌ ها، نهاد ها، شرکت ها و سایر ارگان های مشابه

شخصیت حقوقی، یک شخصیت فرضی و اعتباری است که از مجموعه‌ ای مستقل در نظر گرفته می‌ شود. به بیان دیگر، دو یا چند اختيارات طبیعی (حقيقي) شخص حقیقی دور هم جمع شده و مجموعه ‌ای مستقل به وجود می ‌آورند که شخصیتی جداگانه‌ از افراد حقیقی دارد.

این شخصیت حقوقی ساخته شده، نام، نشان، مسئولیت، اموال و بدهی های مربوط به خود را دارد. اما نکته قابل توجه این‌ است که اداره کردن یک شخصیت حقوقی توسط یک یا چند شخص حقیقی انجام می‌ گیرد که این افراد به جای شخصیت حقوقی ساخته شده، امضا می‌ کنند، معامله می ‌کنند، به بانک می‌ روند و سایر اقدامات لازم را بعهده می گیرند.

شخصیت حقوقی با ثبت یک قرارداد تشکیل شخصیت ایجاد گشته، به فعالیت خود ادامه داده و با انحلال و ورشکستگی از بین می ‌رود. در واقع می توان گفت که انحلال و پایان شخصیت حقوقی، مانند مرگ شخصیت حقیقی به شمار می رود.

تفاوت شخصیت حقوقی و شخصیت حقیقی:

تفاوت‌ هایی بین این دو شخصیت وجود دارد که در موارد زیر به شرح آنها پرداخته می ‌شود:

اعتباری و طبیعی بودن:

همان گونه که در بالا گفته شد اشخاص حقیقی وجود طبیعی دارند و قابل مشاهده می باشند، در حالی که شخصیت های حقوقی، فرضی و اعتباری هستند.

آغاز و پایان شخصیت:

شخصیت های حقیقی با تولد آغاز می‌ شوند و با مرگ به پایان می رسند ولی شخصیت های حقوقی با اراده موسسین آن ها و طبق قرارداد، به وجود می‌ آیند و با منحل شدن یا ورشکستگی از بین می‌ روند.

نام:

طبق قانون هر فردی باید نام و نام خانوادگی داشته باشد. نام را برای او انتخاب می ‌کنند و نام خانوادگی نیز، همان نام خانوادگی پدر است. اشخاص حقیقی نیز باید یک نام مخصوص به خود را داشته باشند و به ثبت برسند زیرا بدون داشتن نام، معامله و ایجاد ارتباط با سایرین، سخت و حتی نا ممکن می‌ شود.

اقامتگاه:

همانند اشخاص حقیقی که اقامتگاه قانونی خود را دارند، لازم است که اشخاص حقوقی نیز دارای اقامتگاه مخصوص به خود باشند. اوراق قضایی، نامه ‌ها و… به اقامتگاه شخص حقوقی ارسال می ‌شود و اگر افراد دیگر (حقیقی و حقوقی) با این شخصیت کاری داشته باشند، به اقامتگاه او مراجعه اختيارات طبیعی (حقيقي) می‌ کنند.

نکته: اقامتگاه قانونی قابل تغییر است و پس از تغییر باید به اطلاع مراجع ثبتی برسد.

حقوق و تکالیف:

شخصیت حقوقی نیز می ‌تواند مانند شخصیت حقیقی از حقوق و تکالیف مربوط به خود برخوردار باشد. یعنی صاحب اموال شود، هدیه دریافت کند و از سایر موارد مشابه استفاده نماید. هم‌چنین شخصیت حقوقی موظف است که تکالیف قانونی خود را انجام دهد. مثلا اگر چک صادر کند، موظف است که آن را در موعد مقرر پرداخت نماید، مالیات ‌های خود را بپردازد و…

تنها تفاوت مربوط به این زمینه، این است که برخی حقوق و تکالیف مختص به انسان‌ هاست و شخصیت حقوقی توانایی بهره مند شدن از آنها را ندارد. مانند ازدواج کردن، وظایف پدر و فرزندی و… هر شخص حقیقی می‌ تواند یک شخصیت حقوقی مستقل ایجاد کند. کارشناسان ثبت‌ می ‌توانند از صفر تا صد مراحل ایجاد این نوع شخصیت را به اشخاص حقیقی آموزش دهند و به آنها کمک کنند.

انواع شخصیت های حقوقی

انواع شخصیت های حقوقی:

در منابع حقوقی داخلی، شخصیت ها یا اشخاص حقوقی، به دو دسته تقسیم شده اند که عبارت اند از :

• شخصیت حقوقی حقوق عمومی
• شخصیت حقوقی حقوق خصوصی: شامل شرکت های تجاری، انجمن ها و موسسات غیر تجاری می باشند که در زیر معرفی می شوند.

شرکت های تجاری:

شرکت های تجاری قراردادی است که بین دو یا چند شخص بسته می شود که طبق آن هر یک از شرکا، آورده ای را با خود به شرکت می آورد. با این توصیف که مالکیت هر کدام از شرکا نسبت به آورده اش منحل شده و آورده ها به مالکیت شخصیت حقوقی شرکت در می آید و سود و زیان آن نیز به نسبت مقرری بین شرکا تقسیم می گردد.

انواع شرکت های تجاری:

قانون تجارت ایران در ماده 20، شرکت های تجاری را به 7 قسم تقسیم نموده است:

1. شرکت های سهامی عام و خاص
2. شرکت های با مسئولیت محدود
3. شرکت های مختلط غیر سهامی
4. شرکت های مختلط سهامی
5. شرکت های نسبی
6. شرکت های تعاونی تولید و مصرف

موسسات غیر تجاری:

موسسات غیر تجاری به موسساتی گفته می شود که فعالیت های تجاری انجام نمی دهند. طبق ماده 1 آیین نامه اصلاحی ثبت شرکت ها و موسسات غیرتجاری، یعنی موسساتی که به منظور مقاصد غیر تجاری مثل امور علمی، ادبی، خیریه و امثال آن ها تشکیل می شوند و شرکای آن ها ممکن است قصد انتفاع داشته و یا نداشته باشند.

انواع موسسات غیر تجاری:

1. موسساتی که هدفش جلب منافع و تقسیم آن بین شرکا نباشد، که اصطلاحاَ موسسات غیرانتفاعی نامیده می شوند.
2. موسساتی که هدفش جلب منافع مادی و تقسیم منافع مزبور بین شرکای خود یا سایرین باشد.

اگر این مطلب برای شما رضایت بخش بوده است، مطالعه مقاله اقسام شرکتها را به شما پیشنهاد می کنیم.

اختيارات طبیعی (حقيقي)

• امروز : چهارشنبه - 30 شهریور - 1401

آخرین خبرها

نشست مدیر کل با فرماندار شهرستان بشرویه یکصد و چهاردهمین جلسه نشست مردمی مدیرکل طرح تداوم مزایده محصول فرعی مرتعی آنغوزه شیرین یکصد و یازدهمین دیدار مردمی مدیر کل با مردم در قالب میز خدمت عملیات آبیاری و واکاری نهال های کاشته شده در طرح اختيارات طبیعی (حقيقي) پویش ملی ایران سبز نشست مدیر کل با فرماندار شهرستان نهبندان

شرح وظایف

شرح وظایف اداره مرتع

اهم وظایف اداره مرتع بشرح زیر میباشد: ۱ – مميزي مراتع و صدور پروانه مرتعداري بهره برداران ذيحق درمرتع با رعايت مفاد بخشنامه و دستورالعمل مميزي مراتع. (ضوابط و شرايط بهره برداري صحيح از مرتع به منظور چراي دام ) ۲ – تهيه طرحهاي مرتعداري در عرصه هاي مميزي شده (سامان عرفي ) تصويب […]

شرح وظایف اداره طرح و برنامه

اهم شرح وظایف اداره طرح و برنامه عبارت است از: ۱- مطالعه، تحقیق، بررسی، تعیین، پیشنهاد و اولویت بندی اجرای برنامه ها، طرحها و پروژه های مرتبط برابر شرح وظابف مصوب. ۲- نظارت بر حسن اجرايپروژه ها و طرحها بر اساس موافقتنامه ها و دستورعمل ها. ۳- مطالعه و بررسی امور مربوط به بودجه بندی […]

شرح وظایف اداره حقوقی

اهم وظایف اداره حقوقی بشرح زیر میباشد: ۱ – شركت در جلسات دادرسي و پيگيري اجراي احكام صادرشده. ۲ – تعقيب و پيگيري دعاوي از سوي نمايندگان حقوقي يا انعقاد قرارداد وكالت با وكيل دادگستري. ۳ – تهيه و تنظيم داد خواست و لوايح در دعاوي كه له يا عليه اداره كل در مراجع مختلف […]

شرح وظایف اداره جنگلداری و جنگلکاری

شرح وظايف اداره فني جنگلداري و جنگلكاري اداره فني جنگلداري و جنگلكاري در راستاي وظايف محوله از طرف سازمان جنگلها، مراتع و آبخيزداري به ادارات كل استانها در دو بخش جنگلداري و جنگلكاري براي عرصه رويشگاههاي جنگلي استان برنامه ريزي و سياستهاي كاري را تنظيم و به اجرا در مي آورد. مديريت عرصه […]

شرح وظایف اداره امور مالی

اهم وظایف امور مالی بشرح زیر است: ۱- پرداخت حقوق و دستمزد ۲- رسيدگي اسناد مالي ۳- ابلاغاعتبارات ۴- صد,ر چک ۵- تامين اعتبار ۶- انجام اموربانکي مربوط به حقوق و مزاياي پرسنلي و بازنشستگان و کسورات مربوطه ۷- امين اموال ۸- تطبيق فيش هاي واريزي به صورت حساب بانک (درآمد) ۹- تهيه ليست ماموريت […]

شرح وظايف يگان حفاظت

اهم وظايف يگان حفاظت به شرح زير مي باشد: ۱- حفاظت عرصه و اعيان منابع طبيعي از طريق اجراي مقررات موضوعه براساس طرح‌ها و دستورالعمل‌هاي ذيربط. ۲– اقدامات پيشگيرانه و اطلاع رساني به موقع به اختيارات طبیعی (حقيقي) اختيارات طبیعی (حقيقي) منظور حفظ و حراست از عرصه‌هاي منابع طبيعي. ۳- اتخاذ تدابير، تمهيدات و اقدامات لازم به منظور جلوگيري و مقابله […]

شرح وظايف روابط عمومي

اهم وظایف روابط عمومی عبارت است از ايجاد ارتباط بين اداره کل ورسانه هاي گروهي تنظيم وانعکاس اخبار واطلاعات اداره کل هماهنگي ؛ برنامه ريزي وتنظيم برگزاري مراسم؛ بازديدها؛ نمايشگاهها وگردهمائيها،برنامه ريزي وتنظيم ملاقاتهاي ارباب رجوع با مديرکل نظرسنجي افکار عمومي در رابطه با فعاليتهاي اداره کل

شرح وظايف حراست

اهم وظايف حراست به شرح زير ميباشد: ۱-مديريت در امر حفاظت از اسناد و مدارك و اماكن و محيط هاي تحت پوشش ۲- تامين و انجام امور مربوط به مشاغل حساس ۳- بررسي و اعلام نظر در خصوص صلاحيت همكاران حسب مورد ۴- مديريت درامر حفاظت فيزيكي و رسيدگي به مشكلات مربوطه ۵- تامين امنيت […]

شرح وظايف امور قراردادها

اهم وظايف واحد امور قراردادها بشرح زير ميباشد: ۱-بررسي وتائيد پروژه ها و اعتبار پيشنهادي براي انتخاب پيمانكار يا مشاور پس از تطبيق با موافقتنامه هاي مربوط ۲- بررسي و تائيد شرايط و عمومي و اختصاصي مناقصه ها ۳- بررسي و تائيد متن آگهي ها يا استعلام هاي تهيه شده ۴- برنامه ريزي جهت برگزاري […]

شرح وظايف اداره واگذاري

اهم وظايف اداره واگذاري بشرح زير است: ۱- قبول درخواست اشخاص حقيقي وحقوقي درخصوص واگذاري اراضي ملي ودولتي ۲-تعيين قابليت وكاربري اراضي جهت طرحهاي مختلف ۳-بررسي وتشكيل پرونده تقاضاي واگذاري اراضي ۴-اخذ مدارك لازم وتكميل پروتده متقاضيان براساس ضوابط وشرايط قانوني ۵-طرح پرونده متقاضيان حقيقي وحقوقي دركميسيون مادتين ۳۱و۳۲ ومعرفي به دفترخانه اسناد رسمي جهت تنظيم […]

شخص حقیقی، شخص حقوقی، کیست؟

امروزه برای پرکردن یکسری از فرم های اداری و تجاری و . ،سوالاتی در خصوص تعیین شخصیت حقیقی یا حقوقی پرسیده می شود ؛به همین خاطر احتمالاً با دو واژه شخص حقیقی و شخص حقوقی برخورد داشته اید. در مقاله پیش رو سعی شده تعاریف و تفاوت ها و شباهت های این دو مفهوم برای شما بیان گردد تا به درک درستی از این مفاهیم دست پیدا کنید .در عالم واقع هنگامی که ما درباره شخص صحبت می کنیم منظورمان فرد یا افراد مشخصی هستند.اما در عالم حقوقی، شخص هم شامل انسان و هم اختيارات طبیعی (حقيقي) شامل غیر انسان می شود در واقع شخص در دنیای حقوق معنای عام تری دارد. برای شناخت شخص حقیقی و شخص حقوقی نخست لازم است که با واژه شخصیت آشنا شوید.
شخصیت در علوم مختلف دارای معانی متفاوتی می باشد و در همه جا به یک معنی به کار نمی رود در علم حقوق ،شخص به موجودی گفته میشود که دارای حق و تکلیف می باشد. شخص در علم حقوق با انجام اعمال حقوقی و تکالیفی که بر عهده دارد نقش خود را ایفا می کند ؛بنابرایندر عالم حقوقی شخصیت عبارت است از اینکه: شخص دارای شایستگی طرف حق و تکلیف قرار گرفتن باشد .البته این ،قانون گذار است که تعیین می‌کند چه موجوداتی صاحب حق و تکلیف و دارای شخصیت می باشند .لازم به ذکر است که در حقوق امروز فقط انسان (شخص طبیعی) و شخص حقوقی طرف حق و تکلیف قرار می گیرند ، بر خلاف برخی از قوانین مربوط به دوران قدیم که برای حیوانات نیز حقوق و تکالیفی را تعیین می‌کردند .لازم به ذکر است که در جامعه امروزی هر انسانی دارای شخصیت میباشد.
با توجه به بیان تعریف شخصیت ،حال می‌توانیم به تعریف شخصیت حقوقی و شخصیت حقیقی بپردازیم

شخص حقیقی:

به شخص حقیقی ،شخص طبیعی نیز گفته می شود شخص حقیقی عبارت است از هر انسانی که در قید حیات باشد و به اتکای شخصیت خود بتواند دارای حقوق و تکالیف گردد و این حقوق و تکالیف را اجرا کند .این شخص میتواند صغیر یا کبیر باشد .در واقع به زبان ساده تر همه افراد بشر شخص حقیقی محسوب می شوند و هر انسانی از زمانی که به دنیا می‌آید تا زمانی که فوت می‌کند دارای شخصیت حقیقی می باشد

شخص حقوقی:

قانونگذار علاوه بر این از منافع شخص طبیعی حمایت می کند ،منافع گروه ها و اجتماعات بشری که برای رسیدن به هدف خاصی تشکیل میشوند را مورد حمایت قرار می دهد. در واقع گروه ها برای اینکه بتوانند به اهداف خود دست پیدا کنند باید بتوانند صاحب حق و تکلیف شوند یعنیاین امکان برای آنها فراهم شود که مثلاً مالی را خریداری کرده و آن را اداره کنند. در واقع در عالم حقوق باید برای گروه ها و اجتماعات شخصیتی متمایز از شخصیت اعضای شان قائل شد تا آنها بتوانند از طریق نمایندگان خود حقوق خود را اعمال کنند.
این شخصیت یک شخصیت فرضی است که قانون گذار برای گروه‌ها در نظر می‌گیرد تا بتوانند به اهداف خود دست پیدا کنند .به بیان ساده‌تر شخص حقوقی زمانی به وجود می‌آید که گروهی از اشخاص که دارای منافع و فعالیت مشترک هستند که در کنار یکدیگر قرار گرفته و قانون آنهارا صاحب حق و تکلیف بداند و برای آنها یک شخصیت مستقلی در نظر بگیرد مانند دولت ،شهرداری، دانشگاه تهران ،شرکت های تجاری ،انجمن ها و .
ماده ۵٨٨ قانون تجارت در اشاره به اشخاص حقوقی بیان می دارد که :شخص حقوقی می تواند دارای کلیه حقوق و تکالیفی شود که قانون برایافراد قائل است مگر حقوق و وظایفی که به الطبیعه ممکن است افراد دارای آن باشند.در حقوق امروز، اشخاص حقوقی به اشخاص حقوقی حقوق عمومی و اشخاص حقوقی حقوق خصوصی تقسیم میشود.

اشخاص حقوقی ،حقوق عمومی:

این دسته از اشخاص حقوقی، مطابق ماده ۵۸۷‌ قانون تجارت به محض ایجاد و بدون احتیاج به ثبت دارای شخصیت حقوقی می شوند. در واقعاین اشخاص به موجب قانون خاص به وجود می آیند و بر خلاف اشخاص حقوقی حقوق خصوصی برای فعالیت نیازی به ثبت شدن ندارند .این اشخاص دارای فعالیت های مستمر می باشند و همچنین مقید به زمان می‌باشند. دانشگاه تهران، شهرداری‌ها ،شرکت ملی نفت ،نمونه های ازاشخاص حقوقی حقوق عمومی محسوب می‌شوند.

اشخاص حقوقی ، حقوق خصوصی:

این دسته از اشخاص هدف و فعالیتشان در زمینه حقوق خصوصی میباشد یعنی مربوط به روابط خصوصی افراد است . ایجاد این اشخاص نیازبه ثبت دارد و مدت فعالیت آنها نیز تا تاریخ انحلال شخص حقوقی می باشد. برخی از این اشخاص اهداف انتفاعی را دنبال می‌کنند ولی برخی دیگر غیر انتفاعی می باشند با توجه به همین امر این اشخاص را به طور کلی می توان به دو دسته تقسیم کرد.

الف) شرکت های تجارتی:

این شرکت ها گروهی از افراد هستند که اموال یا خدماتی را برای تقسیم منافع وانجام یک فعالیت مشخص اقتصادی، بین خود به اشتراک می‌گذارند .این شرکت‌ها از زمان ایجاد دارای شخصیت حقوقی می شوند ولی زمانی شخصیت آنها کامل می‌شود که به ثبت برسند. ثبت شرکتهادر اختيارات طبیعی (حقيقي) تهران در اداره ثبت شرکتها و در شهرستان ها در اداره ثبت اسناد مرکز اصلی شرکت به عمل می‌آید.

ب)موسسات غیر تجارتی:

این موسسات گروهی از افراد می باشند که برای مقاصد غیر تجارتی، انتفاعی و غیر انتفاعی تشکیل شده اند .در واقع طبق ماده ۵۸۴ قانون تجارت کلیه تشکیلات و موسساتی که برای مقاصد غیر تجارتی از قبیل امور علمی و ادبی و امور خیریه و امثال آن تشکیل می شود اعم از آنکهتشکیل دهندگان قصد انتفاع داشته یا نداشته باشند ، موسسات غیرتجاری نامیده می شوند. طبق این تعریف موسسات غیر تجارتی خود به دوبخش تقسیم می شوند:
1- موسساتی که قصد آنها از تشکیل جلب منافع و کسب سود نمی باشد مانند انجمن هایی که برای تشویق علم، ادب و ورزش تشکیلمی‌شوند .

2- موسساتی که قصد انها از تشکیل، کسب سود و جلب منافع مادی می باشد.

ماهیت اشخاص حقوقی چیست؟

در خصوص ماهیت اشخاص حقوقی بین حقوقدانان اتفاق نظر وجود ندارد. برخی از آنها وجود شخصیت حقوقی را نپذیرفته و معتقدند که تنها اشخاص طبیعی (حقیقی )می توانند دارای حق و تکلیف باشند.
این دسته از افراد معتقدند که شخصیت حقوقی در واقع همان مالکیت اشتراکی است یعنی جمعی از حقوق مالکین در یک چیز که اصول حقوقی منحصر به خود را هم دارد و اختيارات طبیعی (حقيقي) برخی نیز با توجه به ارزش و اهمیت انکار ناپذیر مفهوم شخص حقوقی در زندگی اجتماعی آن را یک واقعیت به شمارآورده اند.

تفاوت شخص حقوقی با شخص حقیقی:

همانطور که گفته شد اشخاص حقوقی با اشخاص حقیقی دارای تفاوت هایی می باشند ،از جمله

١. آغاز و پایان شخصیت :

شخص حقوقی طبق قرارداد و با اراده موسسان ایجاد می‌شود و با انحلال و پایان عمل تصفیه و یا ورشکستگی نیز از بین می‌رود و این در حالی است که شخصیت حقیقی با تولد فردا آغاز شده و با مرگ نیز پایان می پذیرد.

٢.مسائل کیفری:

همانگونه که شخصیت حقیقی طبق قانون باید ارتکاب به جرم مجازات می گردد شخصیت حقوقی نیز با توجه به عمل ارتکابی و شدت آن و زیان وارد شده به مجازاتهای مقرر در قانون محکوم می‌شود. از جمله این مجازات‌ها می‌توان به: منحل شدن شخص حقوقی ،مصادره اموال، ممنوعیت مدت‌دار یا دائم از فعالیت شغلی یا اجتماعی ، جریمه نقدی ، انتشار حکم از طریق رسانه‌ها و. اشاره کرد.

شدیدترین مجازات انحلال شخصیت حقوقی می باشد که در صورتی اعمال می‌شود که شخص حقوقی برای ارتکاب جرم به وجود آمده باشد یااینکه با انحراف از هدف اولیه خود تغییر فعالیت داده و صرفاً برای ارتکاب جرم فعالیت کند.

٣.حقوق و تکالیف:

شخصیت حقوقی مانند شخصیت حقیقی می تواند صاحب حق و تکلیف باشد تنها تفاوتی که در این خصوص وجود دارد این است که شخص حقوقی نمی تواند حقوق و تکالیفی را که مختص ( ذات )انسان ها است را دارا باشد. از جمله این حقوق می توان به حق ابوت (پدری) و نکاح اشاره کرد.

در این سری از مطالب آنچه در خصوص شخصیت حقوقی و حقیقی به نظر لازم می آمد ، گفته شد. امید است که راهگشای شما دوستان وهمراهان گرامی باشد و بتوانید در مسیر پرونده ها و امور حقوقی و قانونی خود از آن بهره بگیرید. همچنین شما می توانید در صورت بروز هر گونه ابهام و یا سوال در خصوص این موضوع و دیگر موارد از مشاوره حقوقی ما بهرمند شوید.