تئوری موج Elliott

امواج الیوت ❤️ چیست و چه کاربردی دارند

امواج الیوت توسط «رالف نلسون الیوت» (Ralph Nelson Elliott) در دهه ۱۹۳۰ با بررسی الگوی رفتاری مردم و سرمایه گذاران در روند پیشبینی آینده بازار طراحی شده است.به باور الیوت با این که رفتار بازار تصادفی و بی نظم دیده می شود اما با دقت بیشتر متوجه می شوید رفتار بازار در قالب امواج تکرار شونده دائما در حال تکرار است.

آموزش امواج الیوت و الگوهای آن

الیوت امواج تکرار شونده را به دو دسته تقسیم کرده است:

1. الگوی حرکت ( Impulse)
2. الگوی اصلاح (Corrective)

اولین گام در آموزش امواج الیوت شناسایی الگوی حرکت است.بهتر است برای استفاده از این استراتژی معاملاتی از ابزارهای کمک تریدر استفاده شود یعنی پس از اینکه به صورت تئوری با این امواج به خوبی آشنا شدیم در عمل با استفاده از ابزار مناسب مطمئن شویم امواج را به درستی شناسایی کرده ایم. شناسایی صحیح امواج الیوت را میتوانیم با استفاده از نوسان نمای الیوت(Elliot Oscillator) بررسی کنیم.

الگوی حرکت ( Impulse) در امواج الیوت

امواج الیوت صعودی و نزولی چیزی مشابه تصویر زیر است. پنج موج به شکلی مشابه تصویر زیر ظاهر می شوند که که هر کدام با قائده خاصی شناسایی می شوند.

موج اول الیوت

به تصویر بالا دقت کنید همانطور که میبینید شتاب بازار و میزان حرکت موج اول بسیار کم است به اصطلاح موج دارای رالی ضعیفی است منطقی است که معامله گران بسیار کمی در این موج به بازار وارد شوند.

موج دوم

در یک موج پنج حرکتی که موج اول صعودی تشکیل شده است موج دوم به منزله یک اصلاح قیمت ظاهر می شود و وارد شدن به یک معامله فروش(Sell) در موج اصلاحی که نمیتواند کف قیمت(Low) جدید را بسازد اصلا منطقی نیست.به همین ترتیب در موج پنج حرکتی نزولی نیز وارد شدن به معامله خرید (Buy) در موج دوم که موج اصلاح قیمت است درست نیست در این موج نوسانات بازار آماده شروع حرکت جدید می شود.

موج سوم امواج الیوت

همانطور که گفتیم موج دوم نمیتواند کف قیمت موج اول را بشکند و قبل از رسیدن به کف قیمت شروع حرکت موج سوم آغاز می شود در ابتدا با شتاب کم و حرکت کند تا محدوده سقف قیمت موج اول پیش می رود. عده ای از معامله گران در موج دوم با معامله فروش وارد بازار شده اند که به طور منطقی سقف قیمت موج اول نقطه استاپ(Stop) معامله گران موج دوم است که با رسیدن موج سوم به سقف قیمت(High) موج اول استاپ این معامله گران فعال می شود و با بسته شدن معاملات فروش رالی موج سوم قوی تر می شود و باعث ایجاد گپ قیمتی می شود.

معامله گران در این نقطه هنوز اطمینان ندارند موج سوم موج کوتاه است یا بلند و نمیتوانند با اطمینان وارد موج سوم شوند اما موج سوم با شکستن سقف قیمت موج اول نشان میدهد حرکت موج اول ادامه دار خواهد بود وحرکت صعودی قوی شکل خواهد گرفت.

پس از عبور قیمت از سقف قیمت موج اول معامله گرانی که در قیمت پایین تر با BUY وارد شده اند خوشحال می شوند و شاید تصمیم به افزایش معاملات خود بگیرند و معامله گرانی که استاپ آن ها فعال شده اند نهایتاً متقاعد می شوند که این موج یک موج صعودی قوی است و اقدام به خرید میکنند همه این ها باعث بالا رفتن قیمت و ادامه دار شدن حرکت صعودی خواهند شد.

موج چهارم از امواج حرکت

عده ای از معامله گرانی که در ابتدای شکل گیری موج سوم وارد معامله شده اند پس از کسب سود معقول از معامله خارج می شوند که باعث کاهش شتاب بازار و ضعف رالی قیمت موج سوم می شوند که باعث آغاز موج اصطلاح دیگری می شود که موج چهارم امواج الیوت را شکل می دهد.

عده ای دیگر از معامله گران که در موج سوم با معامله خرید وارد شده بودند و هنوز از معامله خارج نشده اند با شکل گیری موج چهارم سود کسب شده را از دست نمی دهند و به سرعت از معاملات خارج می شوند. یعنی اولین موج اصلاح که موج دوم امواج الیوت است بیشترین ثبت معامله فروش و دومین موج اصلاح که موج چهارم است بیشترین میزان کسب سود را دارد.

در موج چهارم معامله گران چون مطمین هستند که یک موج پنج حرکتی تشکیل شده است که موج چهارم فقط اصلاح است کسی وارد معامله فروش نمیشود و رالی قیمت این موج ضعیف است از طرفی معامله گرانی که در موج سوم نتوانسته اند وارد معامله شوند نمیخواهند کسب سود در موج آخر را از دست بدهند و عده ای که در موج سوم سود کرده اند نیز به دنبال موقعیت جدید و کسب سود بیشتر در این موج با معامله خرید(Buy) وارد معامله می شوند. در واقع در انتهای موج چهارم از از موج پنج حرکتی صعودی بیشترین معاملات خرید ثبت می شود.

موج پنجم الیوت

بخاطر آن عده ای که در انتهای موج چهارم وارد معاملات خرید شده اند موج پنجم شکل میگیرد موج پنجم از سقف قیمت موج سوم عبور خواهد کرد اما میزان تقاضا انقدر زیاد نیست که یک حرکت صعودی ادامه دار قوی باشد و این موج از قدرت و تداوم کافی برخوردار نیست. در واقع موج سوم در امواج الیوت قوی ترین موج برای ورود به معامله است. در ادامه حرکت موج پنجم معاملات خرید به مرور بسته خواهد شد و موج پنجم ضعیف می شود و خاتمه می یابد و بازار وارد فاز جدید خواهد شد.

اندیکاتورهای مناسب شمارش امواج الیوت

همانطور که در ابتدا گفتیم تعریف امواج به صورتی تئوری بسیار ساده است و دلیل افزایش یا کاهش شتاب بازار و قوی یا ضعیف شدن رالی ثیمت در امواج را می شود به راحتی توصیف کرد اما شناسایی این تفاوت ها بدون ابزار کمکی و فقط با نگاه کردن به چارت کار ساده ای نیست امواج الیوت مشابه الگوهای پرایس اکشن نیستند که شکل واضحی داشته باشند و قوت ضعف امواج با نگاه کردن به چارت خالی قابل تشخیص باشد.

گاهی نمیشود فقط با توجه به نمودار قیمتی امواج را شناسایی کرد به خصوص تشخیص امواج ۳ و ۵ ممکن است بسیار مشکل شود در واقع تفاوت این دو موج در میزان قدرت آن است و تشخیص قدرت امواج با نگاه کردن به چارت ساده نیست و نیاز به ابزار کمکی دارد. بعنوان مثال دو راننده را در نظر بگیرید که که از یک مبدا به سمت یک مقصد مشخص در حال حرکت هستند. راننده A در تمام مسیر با یک سرعت ثابت حرکت میکند. راننده B در طول مسیر سرعت متفاوتی دارد گاهی با سرعت خیلی کم و گاهی با سرعت خیلی زیاد حرکت میکند.

در واقع هر دو راننده در یک زمان حرکت کرده اند و در یک زمان به مقصد رسیده اند اما در طول مسیر با سرعت یا همان قدرت متفاوتی حرکت کرده اند این دقیقا تفاوت موج ۳ و ۵ است. پس برای تشخیص این دو موج نیازمند استفاده از یک اندیکاتور اندازه‌گیری قدرت موج سازنده می‌باشیم تا تفاوت را بیان کند.

جهت شناسایی امواج الیوت ما نیازمند اندیکاتوری هستیم که نسبت تغییرات قیمت را در یک موج در مقابل موج دیگر اندازه‌گیری کند. اندیکاتورهای رایج قادر به اجرای این مقایسه نیستند. آن‌ها صرفاً قیمت را در مقابل قیمت مقایسه می‌کنند و قادر به مقایسه نسبت تغییرات قیمت نیستند. بعد از سال‌ها تحقیق نوسان‌نمای الیوت به دست آمد.

نوسان نمای الیوت

یک نوسان‌نمای الیوت به‌طور اولیه و پایه‌ای از تفاوت بین دو میانگین متحرک محاسبه می‌شود. اگر ما یک میانگین متحرک کوتاه‌مدت را با یک میانگین متحرک بلندمدت به کار ببریم تفاوت بین این دو میزان افزایش در قیمت را نشان می‌دهد. میانگین متحرک کوتاه‌مدت نشان‌دهنده تغییرات قیمت فعلی می‌باشد درحالی‌که میانگین متحرک بلندمدت‌تر نشان‌دهنده تغییرات کلی قیمت است. زمانی که قیمت موج ۳ را می‌سازد قیمت جاری سریع‌تر حرکت می‌کند و تفاوت بین میانگین متحرک کوتاه‌مدت و بلندمدت زیاد می‌شود و یک‌میزان نوسان‌نمای بزرگ را ایجاد می‌کند. آموزش کامل استفاده از نوسان نمای الیوت را در این مقاله مطالعه نمایید.

در موج ۵ قیمت جاری حرکتی به میزان سرعت قبلی دارد و بنابراین تفاوت بین میانگین متحرک کوتاه‌مدت و بلندمدت کم است. این موضوع میزان کوچکی از نوسان‌نما را ایجاد می‌کند.

علت شناسی این مسئله مشابه دو راننده می‌باشد . موج ۳ مانند راننده B می‌باشد که سرعتش افزایش می‌یابد و سرعت بالاتری دارد درحالی‌که موج ۵ آهسته بوده و آهسته شدن تغییرات قیمت را نشان می‌دهد. این مقاله، بخشی از آموزش جامعی استفاده از امواج الیوت بوده که در این لینک می‌توانید لیست کامل آموزش‌ها را مرور کنید.

امواج الیوت چیست؟ ( انواع امواج الیوت و کاربرد انها)

امواج الیوت چیست و کاربرد امواج الیوت چی هست؟ این مقاله پاسخ ما به این پرسش خواهد بود. روند های قیمتی در بازار های مالی همانند بازار بورس، فارکس، طلا، کریپتوکارنسی و . عمدتا از قوانین و الگو های مشخصی پیروی می کنن. بررسی روند های قیمتی و الگو گرفتن ازشون برای آینده بیشینه زیادی داره و به حدود 300 سال پیش بر می گرده. برای نخستین بار هلندی ها، شروع به تحلیل تاریخچه قیمت ها و استخراج الگو از اونا کردن، ژاپنی ها ابزار هایی برای این کار معرفی کردن و در نهایت چارلز داو امریکایی، این تکنیک رو به شکل یک علم مدون در آورد. ما در مجموعه آکادمی آموزش ارز دیجیتال ارزسنج، آموزش های متنوعی رو در اختیار تون قرار میدیم، یکی از فیلد های آموزشی آکادمی ارزسنج، ارائه آموزش های مربوط به اصول و مبانی تحلیل تکنیکال هستش. سعی داریم تا مبانی اولیه رو در قالب مقالات و ویدیو آموزش ارز دیجیتال، بهتون شرح بدیم تا آماده ورود به دوره های پیشرفته آموزش ارز دیجیتال بشین. در این مقاله یکی از سبک های تحلیل تکنیکال با نام امواج الیوت رو با هم بررسی می کنیم و خواهیم دید که امواج الیوت چیست و همچنین کاربرد امواج الیوت به چه صورته.

تحلیل تکنیکال چیست ؟

تحلیل تکنیکال یک علم و مهارت هستش که بیش از سیصد سال از تولدش میگذره و در طی سه قرن مرتبا توسعه پیدا کرده. دلیل اینکه در طی این سه قرن، همواره بر محبوبیت این تکنیک افزوده شده اینه که، کارایی خوبی از خودش در ارتباط با تحلیل بازار ها نشون داده . تحلیل تکنیکال در اصل به بررسی پیدا کردن بهترین سیگنال خرید ارز دیجیتال یا فروش ان پرداخته و در حال حاضر برای خودش به یک شاخه علمی گسترده تبدیل شده که تسلط بر همه جوانب اون مدت ها مطالعه و تمرین لازمه. برای مثال بررسی این که امواج الیوت چیست که خودش موضوع این مقاله ماست، صرفا یک سبک از چندین سبک تحلیل تکنیکال هستش. برای درک بهتر مفهوم تحلیل تکنیکال، با یک مثال شروع می کنیم. تصور کنید طبق بررسی هایی که انجام دادیم، به این نتیجه رسیدیم که قیمت نهاده های دامی برای 5 سال پی در پی در آستانه شروع فصل بهار، با افزایش همراه بوده. آیا می تونیم نتیجه بگیریم که برای شش امین سال پیاپی هم در آستانه فصل بهار شاهد افزایش قیمت نهاده های دامی خواهیم بود ؟ در پاسخ می تونیم بگیم که به احتمال زیاد همین طور خواهد بود. نکته اول اینه که در تحلیل تکنیکال هیچ وقت قطعیت وجود نداره و همواره رنج احتمال هاست که تغییر می کنه و هر احتمالی هر قدری هم که قوی باشه، باز نشان از قطعیت نداره. پس همواره احتمالات و شدت و حدت اونا رو مد نظر قرار میدیم. در مثالی که زده شد، دیدیم که چه طور تاریخچه و الگو قیمتی گذشته، معیار پیش بینی ما برای قیمت های آتی شد. این صرفا یک مثال ساده و پیش پا افتاده برای جا انداختن مفهوم تحلیل تکنیکال در ذهن بود.
به طور کلی، می تونیم تحلیل تکنیکال رو به این صورت تعریف کنیم. بررسی و ارزیابی تاریخچه و روند های گذشته قیمتی، سپس استخراج الگو های تکرار شونده و تعمیم دادن تئوری موج Elliott اون الگو های قیمتی به آینده جهت خرید و فروش و معامله. برای بررسی روند های سابق و استخراج الگو های قیمتی، ابزار های متنوعی توسعه پیدا کردن و در دسترس هستن، معمولا اطلاعات و سوابق قیمتی به شکل نمودار ها و چارت هایی نمایش داده میشه که به کمک ابزار های تحلیلی و رسم خط و خطوط و کانال ها، داده ها و اطلاعات تحلیلی ازشون استخراج میشه. به عنوان یک نکته در نظر داشته باشین که مقوله تحلیل در بازار های مالی مثل بازار فارکس یا ارز های دیجیتال، یک دانش و مهارت چند بعدی هستش و هر قدر به جنبه های بیشتری از این دانش تسلط داشته باشین، حاشیه سود شما بالا تر و ریسک های احتمالی کمتر خواهد بود. در این مقاله یکی از سبک ها و جنبه های تحلیل تکنیکال رو مد نظر داریم و بررسی خواهیم کرد که امواج الیوت چیست.

امواج الیوت چیست؟

امواج الیوت Elliott wave principle نظریه ‌ای از حرکت ها و روند های قیمتی هستش که طبق اون قیمت هر دارایی در بازار به شکل پیشروی‌ ها و اصلاح ‌های موجی شکل از پیش تعیین شده، حرکت می‌کنه. این نظریه بالاتر از هر چیزی، فلسفه‌ ای از احساسات بشری و رفتار دسته جمعی معامله گران و سرمایه گذاران هستش که اون رو به یک نظریه روانشناختی هم تبدیل می کنه. نظریه اموج الیوت به جهت ارزیابی پیشرفته روند حرکتی قیمت ‌ها در بازار های مالی و کشف الگو های موجی تکرار شونده توسط فردی به ‌نام رالف نلسون الیوت در سال 1938 میلادی ابداع و ارائه شد. امواج الیوت به اعتقاد نلسون روند قیمتی و حرکت اون رو بر اساس رفتار معامله ‌گران تعریف و تبیین می کنه. به عبارت ساده، همه قیمت‌ ها با گذشت مدتی دوباره به روند سابق خودشون بر می گردن. به همین خاطر، معامله ‌گران و تریدر های حرفه ‌ای بر اساس تحلیل امواج الیوت از این ویژگی بازار ها استفاده می کنن و با موج رفتار ها و احساسات معامله ‌گران حرکت می کنن. نلسون الیوت بر این عقیده بود که ریشه همه رویداد هایی که در بازار ها رخ میده، مربوط به گذشته هستش و رفتار های گذشته کاربران عنصر اصلی تعیین کننده قیمت‌ های فعلی می باشد.
همچنین نلسون الیوت اعتقاد داشت که رفتار همه معامله ‌گران در الگو های روند ها و قیمت‌ های برگشت ‌پذیر قابل شناسایی ارزیابی هستش. به همین خاطر، اسم قانون موج رو برای این قابلیت شناخت‌ پذیری انتخاب کرد. چون که همه رفتار ها و الگو های بازار مثل موج به همدیگه اتصال دارن و در یک رابطه مستقیم هستن. نلسون قانون موج ها رو بر اساس پنج موج محرک که با اعداد و سه موج اصلاحی که با حروف مشخص میشن، بنیان گذاری کرد. نلسون الیوت با بهره گیری از این موج‌ ها تونست به تجزیه و تحلیل بازار در عمق بیشتر، شناسایی ویژگی ‌های خاص الگو های موجی و همینطور پیش‌ بینی دقیق‌ بازار بر اساس الگو های شکل گرفته برسه. نلسون بخشی از دست آورد خودش رو بر اساس نظریه مقدماتی چارلز داو، که حرکت قیمت رو بر اساس امواج تعریف می کنه، پایه ریزی کرد. نلسون الیوت، نظریه خودش رو با همه جزییات در سال 1938 در کتابی با نام اصل موج منتشر کرد. در این کتاب، حرکت در جهت روند در 5 موج با نام های امواج انگیزه شرح داده شده. به شکلی که که این حرکت در جهت روند با اعداد 1، 2، 3، 4 و 5 علامت‌ گذاری شده‌ و سه موج اصلاحی هم به شکل a، b و c بولد شده هستن. این الگو ها می‌ تونن در بلند مدت و همچنین دوره های کوتاه ‌مدتی دیده بشن.

انواع امواج الیوت

حالا که متوجه شدیم امواج الیوت چیست، بریم سراغ انواع امواج الیوت. در نظریه موج های الیوت، به طور کلی دو نوع موج به نام های موج ایمپالسی و موج اصلاحی وجود دارن که در ادامه براتون معرفی شون می کنیم.

امواج ایمپالسی

امواج ایمپالسی دارای پنج زیر موج هستن و در پی بزرگ ترین مسیر روند در حرکت اند. این موج معروف ‌ترین موج الیوت بوده و به راحتی قابل تشخیص هستش. موج ایمپالسی همانند همه موج ‌های محرک، دارای پنج زیر موج بوده و بین هر کدوم دو موج اصلاحی و 3 موج محرک وجود داره. الیوت این ساختار را 5-3-5-3-5 نام گذاری کرده بود. این ساختار دارای قوانین غیر قابل نقض بوده و در صورت رعایت نکردن این قوانین هرگز نمی تونیم اسم این ساختار رو ایمپالسی بذاریم.

امواج اصلاحی

دومین نوع موج از انواع امواج الیوت ، موج اصلاحی هستش. امواج اصلاحی که به نام امواج مورب (diagonal waves) هم معروف هستن، سه موج دارن که مسیر بر عکس بزرگ ترین روند رو برای حرکت انتخاب کردن. الگوی امواج اصلاحی رو می تونیم به دو دسته کلی تقسیم کنیم که این دو دسته خود شامل اصلاح ساده و اصلاح ترکیبی یا پیچیده هستن.

کاربرد امواج الیوت

نواع امواج الیوت رو دیدیم و حالا می رسیم به کاربرد امواج الیوت و کم و کیف اطلاعاتی که می تونیم ازشون استخراج کنیم. همانطور که پیش تر اشاره کردیم، این امواج یعنی امواج الیوت با چندین زیر موج (Sub wave) در حال حرکت به سمت روند‌ ها و الگو های بازار و قیمت‌ ها هستن. امواج الیوت به خاطر ساختاری که دارن، می تونن با تمام بازار های مالی اعم از بورس، فارکس و کریپتو هماهنگ بشن. نلسون الیوت در سال 1938 میلادی با تحلیل و بررسی بازار سهام مربوط به 70 سال گذشته، به داده ‌هایی رسید که امروزه ازشون برای تحلیل قیمت ‌ها استفاده میشه. خیلی از تریدر ها اعتقاد دارن که موقع افزایش ناگهانی قیمت‌ ها باید منتظر سقوط ناگهانی اونا هم باشیم و همچنین برعکسش یعنی موقع سقوط ناگهانی قیمت ها، باید انتظار افزایش ناگهانی رو هم داشته باشیم. امواج الیوت با سوار شدن بر روی هر یک از روند ها و با در نظر گرفتن تاریخچه و سابقه بازار، اطلاعاتی به تریدر ها در مورد احتمال برگشت یا حرکت قیمت‌ ها ارائه میدن. در ادامه موج های 1 تا 5 الیوت رو با هم بررسی می کنیم.

موج اول

در موج اول، دارایی مورد تحلیل شروع به حرکت افزایشی می کنه. در موج اول، کسی از رشد یا احیانا ریزش بازار اطلاعاتی نداره و چنان چه تغییری هم انجام بشه، تحلیل گران ممکنه تنها دلیل اون رو افزایش تقاضا بدونن. اما در پس پرده، حوادثی در حال رخ‌ دادن هستش. از همین رو، موج اول رو اصطلاحا موج مافیا میگن. برای مثال اعضای هیئت مدیره فهمیدن که با انتساب مدیریت جدید، اوضاع بهتر و شرکت رونق می گیره و سودش بالا تر میره. اونا با کد بورسی اطرافیان خودشون، شروع به خرید سهام شرکت می‌کنن، در نتیجه حجم معاملات شرکت افزایش زیادی پیدا می کنه و تقاضا برای سهام شرکت مذکور بالا تری میره. به همین خاطر، بر اساس رابطه عرضه و تقاضا و با بالا رفتن میزان تقاضا، قیمت سهم هم افزایش پیدا می کنه.

موج دوم

در موج دوم، مافیا و افراد پس پرده، خرید هاشون رو کردن و تموم شده و با کاهش میزان تقاضا و پیشی گرفتن میزان عرضه، سهام شرکت مقداری افت قیمت خواهد داشت. در موج دوم، خرید اعضای هیئت مدیره تموم شده و اونا در پی برکنار کردن مدیر فعلی و انتصاب مدیر جدید به مجموعه هستن.

موج سوم

موج سوم، عموما اصلی ترین و طولانی ‌ترین موج هستش. چون که در این مرحله، سهام توجه عموم رو به خودش جلب کرده. موج سوم الیوت، موج فعالان حرفه ‌ای بازار و تحلیل گران تکنیکال هم نامیده میشه. این موج، طولانی ترین و قوی ترین موج در بین امواج الیوت هستش که در اندیکاتور MACD، بالا ترین قله رو داره. در موج سوم با شروع به کار مدیریت جدید و تشکیل جلسه معارفه، مدیر جدید از برنامه ‌های خودش برای افزایش تولید، بالا بردن بهره وری، تاسیس نمایندگی‌ های جدید و تسهیلات و . میگه. با انتشار خبر های جلسه معارفه، تحلیل گران بنیادی خبر های مجمع رو ارزیابی و EPS سهام شرکت رو حساب می‌کنن. از طرفی هم تحلیل گران تکنیکال در اندیکاتور ها سیگنال خرید یا شکسته‌ شدن مقاومت سهام به سمت بالا رو می بینن. در نهایت با توجه به نتایج این تحلیل ها، تریدر ها شروع به خرید سهام شرکت مذکور می کنن.

موج چهارم

در انتهای موج سوم و شروع موج چهارم، قیمت هر سهم به ارزش ذاتی که مورد نظر تحلیل گران بنیادی هستش، میرسه. تحلیل گران تکنیکال هم با بهره گیری از فیبوناچی، هدف قیمتی سهم رو شناسایی کرده و به هدف خود رسیدن. از همین رو، تریدر ها فروش سهم ها رو شروع می کنن و نسبت عرضه بر تقاضا بالا تر میره و افت قیمت سهم شروع میشه. موج چهارم الیوت در اصل مرحله تثبیت سود و فروش دارایی هستش.

موج پنجم

در موج پنجم الیوت، سهام بیشتری توسط مردم خریداری میشه. عده ای از تریدر ها در موج پنجم، شروع به ارائه ادله غیر منطقی برای خرید سهام می‌ کنن و چنان چه با نظر اونا مخالفت بشه، سعی می‌کنن که نظر مخالف خودشون رو سرکوب کنن. در موج پنجم الیوت، قیمت سهام بیش از حد بالا میره و مخالفان سهام شروع عرضه و فروش می کنن. در این حالت، الگوی ABC شروع میشه. در موج پنجم، کاربرانی که هیچ اطلاعاتی در مورد بازار های مالی ندارن، با تحقیق از اطرافیان این سهم رو پرسود شناسایی می کنن و در موج پنجم شروع به خرید می‌ کنن. افزایش قیمت سهم در موج پنج الیوت عملا هیچ دلیل بنیادی نداره و تنها دلیل تکنیکال اونم فقط می‌ تونه افزایش تقاضا نسبت بر عرضه باشه. این جمله بین تحلیل گران الیوت معروفه که میگن در موج پنجم، مردم نا آگاه تحلیل گر میشن.

الگوی ABC

خب میرسیم به مرحله توضیح الگوی ABC در نظریه امواج الیوت. الگوی ABC در موج پنجم الیوت تشکیل میشه و در این قسمت توضیحش رو میدیم.

موج A

در موج A، خرید مردم عادی به اتمام رسیده و هیچ نهاد حقوقی هم از دارایی مد نظر حمایت نمی کنه چرا که قیمت سهم بیش از حد بالا رفته. از همین رو، دارایی مورد نظر در موج A، ریزش می‌کنه.

موج B

پس از ریزش دارایی مذکور در موج A، به دلیل اینکه که قیمت دارایی به کف موج چهارم میرسه، و در مرحله قبل در این موج رشد وجود داشته، کف موج چهارم حمایت محسوب میشه و از همین رو، دارایی در موج B رشد مختصری خواهد داشت.

موج C

در موج C، افراد دسته اول دارایی خودشون رو می ‌فروشن و در نقطه سر به ‌سر خروج میزنن. در انتهای موج C، افراد دسته دوم هم که از دسترسی به رویا های خودشون مایوس شدن، با ضرر های خروج میزنن. در حالی که تحلیل گران در موج C، قیمت رو ارزنده می دونن و موقعیت رو برای خروج زدن مناسب نمی دونن. چرا که دارایی در این نقطه، پایین ‌تر از ارزش ذاتی خودش قیمت گرفته و به همین خاطر، در انتهای موج C تحلیل گران و مافیای بازار، شروع به خرید می کنن.

سخن پایانی

در این مقاله در مورد یکی از سبک های تحلیل تکنیکال یعنی امواج الیوت صحبت کردیم و متوجه شدیم که امواج الیوت چیست. کاربرد امواج الیوت هم همونطور که دیدید در شناسایی و پیش بینی روند ها هستش. انواع امواج الیوت رو هم به دسته کلی تقسیم و توضیح دادیم. در مقالات آموزشی، ما بیشتر در مورد کلیات صحبت می کنیم و آموزش های حرفه ای تر در دوره های پیشرفته آموزش ارز دیجیتال در دسترس خواهد بود. در انتها جا داره بگم که آموزش ما در مجموعه آکادمی ارزسنج بسیار متنوع و به روز هستش و توصیه داریم که حتما ازشون استفاده کنید. در ضمن آکادمی آموزش ارز دیجیتال ارزسنج، با پشتیبانی آنلاین پاسخگو سوالات و مشکلات شما هم هست و می تونید سوالات و نظرات تون رو با پشتیبانی آنلاین مطرح کنید. امیدوارم که همراه ارزسنج باشید و در کنار هم مسیر موفقیت در بازار ارز های دیجیتال رو طی کنیم.

تئوری امواج الیوت

در تئوری ارائه شده توسط الیوت در سال 1938، بازار با رفتار تکراری و نمودار قیمتها با موج های منظم حرکت می کنند. او امواج را شناسایی و دسته بندی کرد و با جزئیات در سیکل های مختلف بازار آنها را شرح داد.

آقای الیوت یک حسابدار بود که در سن 58 سالگی به علت بیماری بازنشسته شد. وی پس از آن به بررسی و مطالعه دقیق قیمت سهام در بورس آمریکا پرداخت. یک دهه بعد در سال 1938 او یافته های خود را در کتابی بنام “اصل موج (The Wave Principle)” منتشر کرد.

الیوت در توسعه مفهوم حرکت بازار تا حد زیادی از نظریه های چارلز داو (Charles Dow) استفاده کرد. الیوت الگوی حرکت بازار را در الگوی تئوری موج Elliott 5 موج در جهت اصلی بازار و سه موج در جهت مخالف شرح داد. در یک بازار صعودی حرکت 5 تایی به صورت زیر است.

موج 1: صعودی موج 2: نزولی موج 3: صعودی موج 4: نزولی موج 5: صعودی

پس از حرکت 5 موجی صعودی، یک حرکت 3 موجی اصلاحی(نزولی) به شرح زیر خواهد بود.

موج a: نزولی موج b: صعودی موج c: نزولی

همانگونه که در تئوری داو آمده در بازارهای نزولی، یک حرکت 5 تایی نزولی وجود دارد که با یک موج اصلاحی (صعودی) که شامل سه ریز موج b, a و c می باشد، ادامه می یابد.

الیوت همچنین متوجه شد که هر موج می تواند به ریز موجهای کوچکتر و کوچکتر تقسیم شود که در هر موج رفتار مشابهی دنبال می شود.

بزرگترین موج، سیکل عظیم(grand supercycle) نام دارد که تشکیل آن قرنها طول می کشد. الیوت این موج را تا پیدایش آمریکا دنبال کرد و طرفدارانش کار او را ادامه داده اند. هر سیکل عظیم به چرخه های دیگری تقسیم می شود تا اینکه به کوچکترین سیکل که چند دقیقه طول می کشد ادامه می یابد. چرخه های اصلی به شرح زیر می باشد:

1Grand supercycle 2- Supercycle 3- Cycle 4- Primary 5- Intermediate 6- Minor 7- Minute 8- Minuette 9- Subminuette

بخش مهمی از کار الیوت کشف این مسئله بود که امواج بازار با نسبتهای فیبوناچی حرکت می کنند. الیوت دریافت که نسبت اندازه موجها مطابق با نسبتهای فیبوناچی است. او مهمترین نسبتهای فیبوناچی را 62% و 50% عنوان کرد. او همچنین عنوان کرد که نسبت هر عدد فیبوناچی به عدد بعدی خود نیز بسیار اهمیت دارد. این نسبتها شامل 2، 1.5، 1.67 و … می باشد که همگی آنها را می توان در نسبت 1.618 فیبوناچی خلاصه کرد. در ریاضیات به این عدد نسبت طلایی می گویند. این نسبت را می توان در طبیعت، کهکشهان، زیست شناسی و دیگر موضوعات یافت.

همانگونه که اشاره شد الیوت موجها را به 5 موج اصلی(5-1) و سه موج اصلاحی(abc) تقسیم کرد. این رابطه در یک روند صعودی بصورت شکل زیر می باشد.

الیوت ویژگی های هر موج را به شرح زیر توصیف کرد:

• موج 1 بعنوان شروع الگوی حرکتی، یک افزایش در قیمت، حجم و پهنا(نسبت افزایش قیمتها به کاهش قیمتها یا بعبارت دیگر قدرت روند) را نشان می دهد. موج 1 شامل 5 موج کوچکتر می باشد.
• موج 2 یک موج نزولی است که درصد زیادی از صعود موج 1 را باز می گردد. میزان معمول بازگشت قیمت در این موج، نسبتهای 50% و 62% فیبوناچی هستند. موج 2 هیچگاه تمام موج 1 را باز نمی گردد. این موج شامل 3 موج کوچکتر است.
• موج 3 با قدرت و حجم بالا به بالاتر از قله موج 1 حرکت می کند. در روند صعودی بیشترین میزان جهش نمودار معمولا در موج 3 اتفاق می افتد. موج 3 شامل 5 موج کوچکتر است. موج 3 اغلب به اندازه 1.68 درصد(نسبت طلایی) اندازه موج 1 صعود می کند.
• موج 4 یک موج اصلاحی است که معمولا تا نسبت فیبوناچی 38 درصد باز می گردد. به عبارت دیگر، قیمت به اندازه 38 درصد از موج 3 توسط موج 4 نزول می کند.
• موج 5 نیز یک موج صعودی است. اما این موج به انداز موج 3 بزرگ نیست مگر در موارد خاصی که رضایت عمومی بازار را فرا گرفته باشد. در این حالت این موج نیز توسعه می یابد. مانند دیگر موجهای صعودی در موج اصلی، این موج نیز شامل 5 موج کوچکتر است.

پس از تکمیل 5 موج، موج های اصلاحی که با a،b،c نمایش داده می شوند شروع می شود.

• در بازار صعودی موج a یک موج نزولی است که از 3 موج کوچکتر تشکیل می شود.
• موج b یک موج صعودی می باشد که شامل 5 موج کوچکتر است.
• موج c آخرین موج اصلاحی است. این موج در یک بازار صعودی از موج 1 پایین تر نخواهد آمد. موج c از 3 موج کوچکتر تشکیل می شود.

توضیحات ارائه شده در بالا مر بوط به بازار صعودی است. در بازار نزولی 5 موج اصلی با حروف A تا E و موجهای اصلاحی با اعداد 1، 2 و 3 نمایش داده می شوند. در بازار نزولی موج اصلی بصورت 5 تایی است و موج اصلاحی(موج صعودی) بصورت سه تایی می باشد.

در واقعیت کار با امواج الیوت کار آسانی نیست و نیاز به زمان دارد. الیوت کارها معمولا با تغییر روند بازار، موجها را از نو شناسایی می کنند. امروزه الگوهای معرفی شده توسط الیوت به وفور در بازارها مورد تئوری موج Elliott استفاده تکنیکالیست ها قرار می گیرد.

بعنوان یک تکنیکالیست ابتدا باید امواج را شناسایی کنید. سپس خطوط فیبوناچی را بر روی نمودار رسم کنید. این خطوط محدوده های احتمالی تغییر روند را به شما هشدار می دهد. این ابزارها می توانند به همراه دیگر ابزارهای تحلیل تکنیکال بکار گرفته شوند. حرکتهای صعودی قیمت معمولا تا خطوط بعدی فیبوناچی مانند 1.5 یا 1.62 ادامه می یابد و نزول ها معمولا تا 50% یا 62% باز می گردند. در عمل، امواج الیوت به همراه تئوری داو، تحلیل خطوط روند ، اندیکاتورها و الگوهای قیمتی جهت تشخیص احساس بازار استفاده می شوند. همانند اغلب ابزارهای دیگر تحلیل تکنیکال، تئوری امواج الیوت نیز می تواند از معاملات بسیار کوتاه مدت تا تجزیه و تحلیل بلند مدت اقتصادی مورد استفاده قرار گیرد.

اگر این مطلب براتون مفید بود امتیاز بدین!

برای امتیاز روی ستاره ها کلیک کنید

امتیاز 4.2 / 5. تعداد آرا 13

شما اولین نفری هستید که به این پست امتیاز میدین!

آشنایی با بازارهای بورس کالای ایران

استاپ هانتینگ(Stop Hunting) در معاملات فارکس

ساسان پرهون

کارشناسی حسابداری- دارای گواهینامه های حرفه ای سازمان بورس- پنج سال سابقه فعالیت در کارگزاری بورس با سمت معامله گر کالا و اوراق بهادار

تئوری امواج الیوت امواج حرکتی و اصلاحی

در جلسه چهل و ششم در مورد تئوری امواج الیوت ، امواج حرکتی و امواج اصلاحی صحبت میکنیم.

امواج الیوت Elliott Wave

یکی از تحلیل های تکنیکالی که در بازارهای مالی مورد استفاده قرار میگیره تئوری امواج الیوت هستش که بر این اساس استواره که در بازارها در تمام دنیا نظمی حاکم هستش و این نظمی که در دنیا وجود داره در بازارهای مالی هم وجود داره که امواج الیوت میتونه این نظم رو شناسایی کنه و نظم رو از دل طبیعت بیرون بکشه و اون رو در بازارهای مالی استخراج کنه و در واقع انسان هم قسمتی از این عالم هست و رفتارهای ناخوداگاه و اعمالی که داره از دنیای اطرافش سرچشمه میگیره برای همین حرکت هایی که در بازار انجام میشه قابل پیش بینی هستش و با امواج الیوت میشه نتایج جالبی رو از اون گرفت تئوری امواج الیوت تشکیل شده از پنج موج حرکتی و سه موج اصلاحی که هم عدد پنج و هم عدد سه و هشت در سری فیبوناچی هستن و این امواج به صورت زیگزاگ یک – دو – سه – چهار – پنج و A – B – C خواهد بود که موج های اصلی یک – سه – پنج و موجهای دو و چهار اصلاحی هستن و موجهای اصلی ای که در مسیر داریم متشکل از موج سه A – B – C که موج های A – B خلاف جهت حرکت اصلیمون هستن.

امواج حرکتی

در هر مسیر نزولی ای که داریم یا به صورت صاف حرکت میکنه یا بصورت شکسته یا به صورت خرد فرقی نمیکنه در تمامی مسیرها از همین قاعده امواج استفاده میکنه که موج های یک سه پنج AC در جهت اصلیشون هستن و موج های بزرگتری هستن و موج های دو چهار و B بر خلاف موجهای اصلیمون هستن که اگر موج ها رو شمارش کنیم میبینیم که سی و چهار موج وجود داره که عدد سی و چهار هم در سری فیبوناچی هستش و به 9 گروه زمان بندی میشن که از Grand Super Cycle تا Subminuettes هست که از قرن ها بعد دوره های زمانی کوچکتر تا دقیقه زمان بندی میشن مثل تایم فریم هایی که توی چارت میبینیم.

قوانین امواج حرکتی

قوانین موج ها بر این اساسه که موج دو هیچ گاه نمیتونه به ابتدای موج یک برسه که میبینین دو به یک نمیرسه موج چهار هیچ گاه نمیتونه به ابتدای موج سه برسه. یعنی وقتی چهار داره تشکیل میشه به ابتدای موج سه نمیتونه برسه موج سه باید در سطحی فراتر از موج یک و در حالت صعودی باشه یعنی اگر در حالت صعودی سه همیشه بالاتر از یک خواهد بود موج سه نمیتونه کوتاهترین موج بین موجهای یک سه و پنج باشه اگر موجهای یک – سه و پنج رو در یک جهت تصور کنیم سه نمیتونه کوچکترین موج باشه موج چهار هیچ گاه نمیتونه با موج یک همپوشانی کنه یعنی اگر بریزه علاوه بر اینکه به ابتدای سه نمیتونه برسه به یک هم نباید برسه این تئوری موج Elliott اصولی هست که نمیشه ازشون عدول کرد و بر اساس کار امواج الیوت هستن در امواج الیوت مسئله گسترش رو داریم که بین موج اصلی از موج حرکت هایی که یک سه پنج هستن اتفاق میوفته که هر کدوم اونها میتونن به خودشون زیر موج تشکیل بشه و گسترش تو یکی از این پنج موج اتفاق بیوفته که در شکل یک، اتفاق افتاده.

گسترش

در شکل بعدی در شکل دو در سه اتفاق افتاده و در شکل سه در موج پنج این اتفاق افتاده در حالت هایی که گسترش اتفاق میوفته و دقیقا نمیدونیم که به چه صورتی هست. اونا رو میتونیم بصورت ناموجه در نظر بگیریم که در حالتهای صعودی و در حالتهای نزولی شکلشون کشیده شده. گسترش میتونه در زیرموج ها هم اتفاق بیوفته که اینجا در زیرموجش خودش یک پنج موجی رو تشکیل داده.

واماندگی

واماندگی هستش، که وقتی موج سوم بشدت حرکت میکنه، ممکنه موج پنجم به قله سه نرسه و قبل از اینکه به سه برسه به سمت پایین حرکت کنه، که همون حالت های Double Top رو داریم.

پایان قطری یا مثلث قطری

پایان قطری یا مثلث قطری هستش که موج پنج بصورت یک مثلث رو به بالا که فرمت اون مانند Hedge هستش تشکیل میشه و بعد زیر به سمت پایین وجود داره و در پایان قطری معمولا امواجی که توی موج سه هستن بصورت پنج – سه یا سه – سه – سه – سه – سه تشکیل میشن و بعد ریزش اتفاق میوفته بین موجهای دو و چهار معمولا یکیشون حالت ساده داره و یکیشون حالت ترکیبی داره که در شکل میبینین این Simple هست یعنی ساده اس و این یکی Complex یا پیچیده اس بر اساس قانون کانالیزه شدن معمولا موج ها توی یک کانال حرکت میکنن که اگر بعنوان مثال دو و چهار تشکیل شده باشن یه کانال داشته باشیم عین همون رو میتونیم برای یک سه و پنج در نظر بگیریم.

احتمالا در همین کانال میرن اگر یک به سه خطی داشته باشه اون رو برای دو به چهار در نظر بگیریم ولی چهار عدد پایین تری تشکیل بشه احتمالا پنج هم با شدت قبلی به سمت بالا حرکت نمیکنه و میتونیم برای اینکه حدود پنج رو پیش بینی کنیم دو رو به چهار وصل کنیم و انتظار داشته باشیم که پنج در مسیر موازی اون بعد از سه تشکیل شه که توی این شکل در مورد این مسئله توضیح رو داده بود.

امواج اصلاحی

در مورد امواج اصلاحی که وجود دارن موج های اصلاحی چه کوتاه چه بزرگ بصورت زیگزاگ – پهنه و مثلث تشکیل میشن که در حالت زیگزاگ پنج سه پنج هستن که شکل اون رو میبینین و مانند الگوی ABC رفتار میکنن رفتاری که تقریبا تو اینجا به شکل نزولی نشون داده شده بعد از مسیر صعودی به شکل نزولی حرکت میکنن.

اگر خودشون هم زیر موج داشته باشن یعنی اینکه خرد بشن بصورت X و Y و Z اونا رو نام گذاری میکنیم و اونارو نشون میدیم توی شکل قسمت بعدی پهنه هستش که در بعضی موارد پهنه تشکیل میشه که خودش حالت های مختلفی رو داره شکل پهنه به این صورته معمولا ABC که C در نقطه ای بالاتر از A تشکیل میشه ولی حالت های خاصی از پهنه هستش که اتفاق میوفته اولین حالت خاص اون این هستش که موج B به بالاتر از A میرسه و بعد از اون موج C هم پایین تر از A هست که پهنه بازی رو داریم که روند اصلاحی با حرکت بیشتری انجام میشه و مورد بعدی به این صورت هستش که حرکت بی حرکت سنگینی هست یعنی به سمت بالا میره ولی C به حد A نمیرسه و در بالاتر از اون تشکیل میشه و مثلث ها هم که بصورت پنج موجی هستن و مثل الگوهایی که بررسی کردیم توی مثلث، مثلث های سایمتریکال هستش تئوری موج Elliott متقارن – کاهشی – افزایشی و ریورس یا متقارن معکوس هستش که تشکیل میشه.

همشون حالت ABCDE هست و بعد از اون همیشه انتظار روند رو داریم که برای همین در مثلث ها حالت های انتظار یا اصلاحی تشکیل میشن که توضیحاتی رو هم در موردشون داریم که لازم به ذکر است که موج یک نباید حتما از موج بی بزرگتر باشه و موج بی میتونه بیشتر از حد آغازی A باشه که توی این حالت ها رو در نظر میگیره.

زیگزاگ Zigzag

موجهای داخلی بزرگتر از خود میتونن زیگزاگ یا پهنه باشن یعنی در داخلشون میتونه تشکیل بشه و مثلث ها اغلب در موج چهار یا B که همون حالت های انتظار هستن تشکیل میشن و بعد از اون هم معمولا انتظار داریم که حرکت اتفاق بیوفته و بعضی موقع ها هم طول این مثلث ها زیاد میشه مثلا در طلا گاهی اوقات این دامنه بیشتر میشه و یه 9 موجه تشکیل میشه و بعد حرکت میکنه و اصلاح های ترکیبی هستش یعنی خود اصلاح حالت های اصلاحی درون خودش داره که بصورت زیگزاگ و پهنه و مثلث خواهد بود که میتونه از ترکیب اونها این اصلاح ها بوجود بیاد.

اگر وسعت اونا معمولی باشه w x y و اگر زیاد باشه w x z خواهند بود تئوری موج Elliott بسته به میزانی که این حرکت اصلاح ترکیبی انجام میشه استفاده از الیوت ویو برای همه مقدور نیست یعنی سختی های خاص خودشو داره چون قوانینی که در اون هست نیاز به تسلط زیادی داره و شمارش ها باید از تایم های بالا به تایم های پایین صورت بگیره برای همین همیشه بسیاری از افراد زمانی که اقدام به شمارش میکنن با مشکلاتی روبرو هستن ولی برای اینکه فرمت رو داشته باشیم تو بازار که بازار به کدوم سمت میره و آیا انتظار برگشت رو در این منطقه داریم یا انتظار اینو داریم که ادامه مسیر بده بسیار مناسب هستش ولی برای بدست آوردن اون نیاز به توانایی شمارش بالایی در Elliott Wave داریم و باید با تکرار و تمرین به اون حد برسیم.

میتونیم از یه سری سایت هایی که Elliott Wave رو میشمرن استفاده کنیم تحلیل های هفتگی ما که برای دوستان و عزیزان در فیسبوک قرار میگیره یا روزای شنبه و یکشنبه میرسه روی ارزها تحلیل های هفتگی بر اساس Elliott Wave که مسیر کل هفته با چه فرمتی خواهد بود ارسال میشه اگر مایل به دریافت اون بودین با ارسال درخواست به [email protected] میتونین این تحلیل ها رو دریافت کنین و از اونها استفاده کنین و با نمونه های خوبی از تئوری موج Elliott شمارش امواج آشنا بشین و با امواجی که خودتون اونا رو شمردین چک کنین و مطابقت بدین که به چه صورتی خواهد بود.

تئوری موج Elliott

تراز این دوره آنلاین "109" هست

قیمت این دوره "160000 تومان" هست

سایت منتشر کننده : فرادرس

تعداد دانشجویان این دوره "9346 نفر" است

مدت زمان این دوره "45 دقیقه" میباشد

توضیحات بیشتر

توضیحات تکمیلی در بازارهای مالی آنچه که هرگز به چشم نخواهد خورد، حضور یک فرشته نگهبان برای حفاظت از سرمایه و منافع ما است. در حقیقت در این بازارها، اگرچه به صورت پنهانی و غیرواضح، اما بازیگران برای کسب منافع بیشتر همواره با یکدیگر در حال جنگ بوده و سعی در ربودن فرصت ها از همدیگر دارند. لذا برای موفقیت در این جنگ که گاهی باعث ظهور اقیانوسی قرمز رنگ از خون سرمایه های سرمایه گذاران مختلف است، باید تا حد امکان خود را به تجهیزات مناسب و بروز مقابله، مسلح کرد. یکی از مهم ترین جنگ افزارها در دست سرمایه گذاران، سلاح دانش تحلیل و قدرت پیش بینی نسبی حرکات بزرگان بازار است. به این منظور در حال حاضر سه روش تحلیلی برای پیش بینی و در نتیجه محافظت از سرمایه خود و در عین حال سود بردن از جریان های قیمتی بازارها وجود دارد که یکی از موثرترین آن ها، تحت عنوان تحلیل تکنیکال در تمامی بازارهای مالی است که بر اساس گردش اطلاعات شکل می گیرند و نیز گاها در مسائل غیرمالی است. در زیرمجموعه تحلیلی تکنیکال، تحلیلی بر اساس تئوری موسوم به تئوری آشوب به نام تحلیل براساس امواج الیوت وجود دارد که کارایی و اثربخشی خود را ثابت نموده است. در این فرادرس، شما می توانید اصول بنیادین تحلیل امواج الیوت را به صورت تئوری و نیز عملی فرا بگیرید و برای پیروزی در محیط پرآشوب بازارهای سرمایه گذاری، براساس مطالب این درس، گام های خود را محکم بردارید. فهرست سرفصل‌ها و رئوس مطالب مطرح شده در اين مجموعه آموزشی، در ادامه آمده است: درس یکم: مقدمه‌ ای بر امواج الیوت در تحلیل تکنیکال تئوری داو (Dow theory) تئوری آشوب (Chaos theory) فراکتال (Fractal) شناخت تک موج ها درجه موج درس دوم: فاز انگیزشی الگوهای پیشرو الگوهای شکست خورده گسترش مثلث های قطری درس سوم: فاز اصلاحی زیگزاگ ها مسطح ها مثلث ها ترکیب ها درس چهارم: قواعد موج ۱ موج ۲ موج ۳ موج ۴ موج ۵ موج های اصلاحی درس پنجم: نسبت های فیبونانچی در الیوت آشنایی با فیبوهای اصلاحی و پروجکشن (Projection) موج ۱ موج ۲ موج ۳ موج ۴ موج ۵ موج های اصلاحی درس ششم: جمع‌ بندی مفید برای مدیریت علوم اقتصادی