ساختار بازار سرمایه ایران

انتشارات: چالش

تأثیر ساختار مالی بر رشد اقتصادی در ایران: رویکرد غیرخطی مارکوف- سوئیچینگ

مطالعات تجربی انجام یافته، نتایج متفاوتی از اهمیت بخش مالی در رشد و توسعه اقتصادی کشورها و همچنین تأثیر نوع ساختار مالی بر رشد آن‌ها به دست آورده­اند. این تفاوت از یک­سو ریشه در ساختار و شرایط هر کشوری دارد و از سوی دیگر در یک جامعه، اثر ساختار مالی بر روی رشد اقتصادی می­تواند در زمان‌های مختلف (مانند دوره رونق و رکود) متفاوت باشد. ازاین‌رو، در مطالعه حاضر، با معرفی ساختار مالی بانک محور و بازار محور، تأثیر هر یک از آن‌ها بر رشد اقتصادی ایران با استفاده از تکنیک غیرخطی مارکوف-سوئیچینگ و با استفاده از داده­های فصلی طی دوره 1393:4-1380:1 موردبررسی قرار گرفته است. یافته­های تجربی بیانگر آن است که رابطه آماری معنی­داری بین ساختار مالی کشور و رشد اقتصادی وجود دارد، به‌طوری‌که در شرایط رکودی ساختار مالی بانک محور تأثیر بیشتری نسبت به ساختار مالی بازار محور بر رشد GDP در ایران دارد. لذا می­توان توصیه نمود که سیاست­گذاران و برنامه­ریزان اقتصادی کشور در شرایط رکود اقتصادی می‌توانند بار تأمین مالی موردنیاز برای رشد و توسعه بنگاه­ها را به سمت بانک‌ها سوق دهند و در شرایط رونق اقتصادی از بازار سرمایه به‌عنوان بازوی تأمین مالی بنگاه­ها کمک بگیرند. ضمن اینکه در تمام شرایط اقتصادی، باید گسترش و بهبود بخش مالی اقتصاد را موردتوجه جدی قرار دهند.

کلیدواژه‌ها

20.1001.1.23222530.1398.8.30.9.8

عنوان مقاله [English]

The impact of financial system on economic growth in Iran: Markov- Switching approach

نویسندگان [English]

• Elham Mohammadi 1
• Yousof Mohammadzadeh 2
• Ali Rezazadeh 2

Although the importance of the financial sector in economic growth and development has been shown by numerous studies, but which financial structure can lead to economic growth, different results have been achieved from previous studies. This difference, on the one hand, is rooted in the structure and conditions of each country, and on the other hand, the impact of financial structure on economic growth can be different at different times (such as the period of boom and stagnation). Therefore, considering the necessity of conducting such a study for the Iranian economy using the appropriate techniques that achieve this goal, in the present study, with the introduction of bank-oriented and market-oriented financial structure, the effect of each one on Iran's economic growth has been studied using the Markov-Switching nonlinear technique for seasonal data during the 2001:4-2014:4 period. The results showed that there is a statistically significant relationship between the financial structure of the country and economic growth, so that in a recession, the bank-oriented financial structure has a more effective effect than the market-oriented financial structure on GDP growth of Iran. Therefore, it can be recommended that economic policy makers and economic planners in the periods of recession can shift the firms financing needed towards banks and, in the periods of expansion, get help from the capital market as an arm of financing of firms. In addition, in all economic conditions, it is necessary to pay attention to the improvement of the financial sector of the economy.

کلیدواژه‌ها [English]

• Economic growth
• financial system
• stock market
• bank credits
• Markov- Switching Models

مراجع

تقوی، مهدی و سرکانی، سیدیوسف (1386). «تأثیر رشد اقتصادی بر ساختار مالی و مالکیت شرکت‌­های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران»، پژوهشنامه اقتصادی، 7(2)، 235-197.

زراءنژاد، منصور؛ خداپناه، مسعود و خدیوی، نیلوفر(1396). «بررسی تأثیر توسعه مالی و چرخه­های تجاری بر ریسک اعتباری بانکی ایران»، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات اقتصادیِ کاربردی ایران، 7(26)، 71-87.

شادکام، حامد (1385). پی‌ریزی یک بازار مالی کارآمد: چالش های پیش روی بازارهای مالی درحال‌توسعه، مجموعه مقالات هفدهمین همایش بانکداری اسلامی، موسسه عالی بانکداری ایران، بانک مرکزی ایران، تهران.

شاه­آبادی، ساختار بازار سرمایه ایران ابوالفضل و داوری­کیش، راضیه (1396). «تعیین­کننده­های عملکرد بانکی اقتصاد ایران در قالب معادلات همزمان»، فصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات اقتصادیِ کاربردی ایران، 6(24)، 125-151.

صالح‌آبادی، علی (1389). «بررسی رابطه درجه توسعه یافتگی و ساختار نظام مالی با رشد اقتصادی»، فصلنامه بورس اوراق بهادار، 3(11)، 89-61.

عباسقلی­نژاد، رعنا و نوفرستی، محمد(1397). «تحلیل قدرت اعتباردهی سیستم بانکی ایران به هنگام وجود اصطکاک­های مالی در چارچوب یک الگوی اقتصادسنجی کلان ساختاری»، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات اقتصادیِ کاربردی ایران، 7(28)، 183-213.

کازرونی، سید علیرضا؛ محمد پور، سیاوش و رضازاده، علی (1390). «اثرات نامتقارن نوسان های نرخ واقعی ارز بر صادرات غیر نفتی ایران، رویکرد غیرخطی مارکوف-سویچینگ»، تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، 2(5)، 178-153.

میر مطهری، سیداحمد (1386 ). «آزمون رابطه میان رشد اقتصادی و ساختارمالی ایران با تأکید بر مدل­های اقتصاد سنجی»، پژوهشنامه اقتصادی، 7(1)، 116-103.

Aizenman, J., Marion, N. P. (1996). Volatility and the investment response (No. w5841). National Bureau of Economic Research.

Alain, S., Shuji, K., Torsten, S., Laura, V. (2006). “Regulation of financial systems and economic growth in OECD countries: An empirical analysis”. OECD Journal: Economic Studies, 10(2), 77-113.

Allen, F., Gale, D. (1999). “Diversity of opinion and financing of new technologies”. Journal of financial intermediation, 8(1-2), 68-89.‏

Arestis, P., Demetriades, P. O., Luintel, K. B. (2001). “Financial development and economicgrowth: the role of stock markets”. Journal of Money, Credit and Banking, 33(1), 16-41.

Arize, A., Kalu, E. U., Nkwor, N. N. (2018). “Banks versus markets: Do they compete, complement or Co-evolve in the Nigerian financial system? An ARDL approach”. Research in International Business and Finance, 45, 427-434.‏

Ayadi, B., Arbak, E., Naceur, S. B. and De Groen, W. P. (2014). “Financial Development, Bank Efficiency and Economic Growth across the Mediterranean”. Economic and Social Development of the Southern and Eastern ساختار بازار سرمایه ایران Mediterranean Countries, 219-233.

Beck, T., and Levine, R. (2004). “Stock markets, banks, and growth: Panel evidence”. Journal Or Banking and Finance, 28, 423-442.

Bencivenga, V. R. Smith, B. D. (1991). “Financial intermediation and endogenous growth”. The Review of Economic Studies, 58, 195-209.

Boyd, J. H., Prescott, E. C. (1986). “Financial intermediary-coalitions”. Journal of Economic theory, 38(2), 211-232.‏

Boyd, J. H., & Smith, B. D. (1998). “The evolution of debt and equity markets in economic development”. Economic Theory, 12(3), 519-560.‏

Boyd, J.H., Smith, B.D. (1998). “The evolution of debt and equity markets in economic development”. Eco- nomic Theory, 12, 519-560.

Chakraborty, S. & Ray, T. (2006). “Bank-based versus market-based financial systems: A growth-theoretic analysis”. Journal of Monetary Economics, 53(2), 329-350.

Cole, R. A., Moshirian, F., Wu, Q. (2008). “Bank stock returns and economic growth”. Journal of Banking and Finance, 32, 995-1007.

Demirgüç-Kunt, A., Maksimovic, V. (2002). “Funding growth in bank-based and market-based financial systems: evidence from firm-level data”. Journal of Financial Economics, 65(3), 337-363.‏

Diamond, D. W. (1984). “Financial intermediation and delegated monitoring”. The review of economic studies, 51(3), 393-414.‏

Ergungor, O. E. (2004). “Market-vs. bank-based financial systems: Do rights and regulations really matter?”, Journal of Banking & Finance, 28(12), 2869-2887.‏

Goldfeld, S.M., Quandt, R.E. (1973). “A Markov model for switching regressions”. Journal of Econometrics, 1, 3-16.

Hamilton, J. D. (1988). “A Neoclassical Model of Unemployment and the Business Cycle”. Journal of Political Economy, 96, 593-617.

Holmström, B., Tirole, J. (1993). “Market liquidity and performance monitoring”. Journal of Political Economy, 101(4), 678-709.‏

Hoshi, T., Kashape, A., Scharfstien, D. (1991). “Corporate Structure, Liquidity and Investment: Evidence from Japanese Industrial Groups”. Quarterly Journal of Economics, 106(1), 33-60.

Hsieh, J., Chen, T. C., Lin, S. C. (2019). “Financial Structure, Bank Competition and Income Inequality”. The North American Journal of Economics and Finance, 48, 450-466.

King, RG. & Levine, R. (1993). “Finance and growth: Schumpeter might be right”. Quarterly Journal of Economics, 108(3), 717-737.

Levine, R. (2002). “Bank Base and Market Base Financial System: Which is Better?”, Journal of Financial Intermediation, 11, 398-428.

Levine, R. (2005). Finance and growth: Theory and evidence. In P. Aghion, & S. Durlauf (Eds.), Handbook of economic growth (pp. 865–934). : North-Holland.

Levine, R., & Zervos, S. (1998). “Stock markets, banks and economic growth”. American Economic Review, 88, 537-558.

Mishra, S. and Narayan, P. K. (2015). “Noparametric Model of Financial System and Economic Growth”. Interntionl Review of Economics and Finance, 39, 175-191.

Moradi, Z. S., Mirzaeenejad, M., Geraeenejad, G. (2016). “Effect of bank-based or market-based financial systems on income distribution in selected countries”. Procedia Economics and Finance, 36, 510-521.‏

Mork, R. & Nakkamora, M. (1995). “Banks and Corporate Control in Japan”. Journal of finance, 54(1), 319-339.

Narayan, P. K., & Narayan, S. (2013). “The short-run relationship between the financial system and economic growth: New evidence from regional panels”. International Review of FinancialAnalysis, 29, 70-78.

Narayan, P. K., Mishra, S., Narayan, S. (2011). “Do market capitalisation and stocks traded converge? New global evidence”. Journal of Banking and Finance, 35, 2771-2781.

Nieuwerburgh, S. V., Buelens, F., & Cuyvers, L. (2006). “Stock market development and economic growth in Belgium”. Explorations in Economic History, 43, 13-38.

Obstfeld, M. (1994). “Risk taking, global diversification, and growth”. The American Economic Review, 84(5), 1310-1329.

Quandt, R.E. (1972). “A new approach to estimating switching regressions”. Journal of the American Statistical Association, 67, 306-310.

Rajan, R. G. & Zingales, L. (1999). “Which Capitalism? Lessons from the East Asian Crisis”. Journal of Applied Corporate Finance, 11, 40-48.

Singh, A., (1997). “Financial liberalisation, stockmarkets and economic development”. The Economic Journal, 107, 771-782.

Sirri, E. R. (1995). The ساختار بازار سرمایه ایران economics of pooling in “The Global Financial System: A Functional Approach”(DB Crane, KA Froot, SP Mason, AF Perold, RC Merton, ER Sirri, and P. Tufano, Eds.) 81-128. Harvard Business School Press, Cambridge, MA.‏

Stiglitz, J. E. (1985). “Credit markets and the control of capital”. Journal of Money, Credit and Banking, 17, 133-52.

Weinstien, D. E. & Yafeh, Y. (1998). “On The Costs Of a Bank Center Financial System: Evidence From The Changing Bank Relations In Japan”. Journal Of Finance, 53(4), 1-38.

Wenger, E., & Kaserer, C. (1997). The German system of corporate governance-A model which should not be imitated, No. 14.‏

کتاب کتاب مبانی ساختار سرمایه

انتشارات: چالش

کد کتاب :	59049
شابک :	‫978-6009798148
قطع :	وزیری
تعداد صفحه :	296
سال انتشار شمسی :	1396
نوع جلد :	شومیز
سری چاپ :	1
زودترین زمان ارسال :	26 مهر

معرفی کتاب مبانی ساختار سرمایه اثر محمد یاراحمدی

کتاب حاضر در خصوص موضوع ساختار سرمایه و مسائل مرتبط با آن است و برای دانشجویان پژوهشگر و متخصصین مالی شاغل در این حرفه راهنمایی‌های لازم را ارائه می‌نماید. در فصل اول کتاب تعریف مدیریت مالی و توضیحاتی به شرح وظایف استراتژیک و عملیاتی مدیران مالی ذکر شده است. در فصل دوم با توجه به اهم رویکرد تئوری‌های ساختار سرمایه به دو قسمت سنتی و نوین تقسیم‌بندی شده است. در فصل سوم با توجه به تئوری‌های فصل دوم به تفکیک راهکارهای مطرح‌شده به روش‌های ساختار سرمایه بر اساس مدت‌زمان و نوع ساختار سرمایه پرداخته شده است. در فصل چهارم به تفکیک مراحل تأمین مالی و ساختار سرمایه پرداخته شده است. در فصل پنجم موردکاوی در این زمینه ارائه شده است.

عوامل تعیین‌کنندۀ سودآوری در نظام بانکی ایران با تأکید بر ساختار بازار و رفتار ریسک‌پذیری

در ایران نقش بازار پول (بانک­ها) در تأمین مالی بخش­های مختلف اقتصادی به‌مراتب قوی­تر از بازار سرمایه (بورس اوراق بهادار) است. طی دو دهۀ گذشته، سیستم بانکی در سراسر دنیا تغییرات قابل ملاحظه‌ای را در محیط فعالیت خود تجربه کرده است و عوامل داخلی و خارجی متعددی بر ساختار و عملکرد آن تأثیرگذار بوده است. باوجوداین بر خلاف تمامی تغییرات مذکور، سیستم بانکی همچنان میدان­دار اصلی تأمین مالی فعالیت اقتصادی در بسیاری از کشورهاست؛ بنابراین ارزیابی عملکرد نظام بانکی حائز اهمیت است. سودآوری ازجمله عوامل تأثیر­گذار در ارزیابی عملکرد بانک­ها محسوب می­شود؛ ازاین‌رو شناخت عوامل مؤثر بر آن که مشتمل بر عوامل درونی و بیرونی است، ضروری می­نماید. در این پژوهش به بررسی اثرات ساختار بازار و رفتار ریسک­پذیری بر سودآوری نظام بانکی ایران (33 بانک) طی دورۀ 1382-1393 پرداخته شده است. یافته­ها با استفاده از رهیافت پنل­دیتا و روش GLS نشان می­دهد که افزایش تمرکز در بازار بانکی ایران و عامل ریسک به ترتیب اثرات مثبت و منفی بر سودآوری داشته است. اثر مثبت شاخص تمرکز بازار بانکی بر سودآوری، تأیید کنندۀ فرضیۀ ساختار – رفتار – عملکرد است. نتایج دیگر این­که سودآوری نظام بانکی ایران تحت تأثیر مثبت بهره‌وری کارکنان، شاخص توسعۀ بازار سرمایه و شاخص مدیریت هزینه و تأثیر منفی شاخص­های نقدینگی و تنوع عملیات بانکی بوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Determinants of Profitability inIran Banking System Emphasizing on Market Structure and Risk Taking Behavior

نویسندگان [English]

• mohamad hasan fotros 1
• mehdi ferdosi 2
• saeed isazadeh 1
• hamid sepehrdost 1

چکیده [English]

Introduction
In most of countries, banks are one of the important parts of the financial system and have a considerable role as fiscal intermediates on getting economic growth and development.Generally, in every country, banks are the main basics of banking system especially in developing countries where capital markets are not developed; hence, evaluating banks’ performance is important. Competition and risk are two important factors that have effect on performance. In Iran, along with entry of private banks, demands for different types of bank services has increased in that banks are looking for more proportion of market share and more profitability.
The goal of the present research is to analyze profitability, as a performance index, of banking system in Iran. This research can be distinguished from former studies in that it uses variables like diversification index of bank operations, capital market development, and manpower productivity.
Theoretical Framework
In general, there are three theories that explain the relationship between market structure and performance. These theories are SCP hypothesis, efficient-structure hypothesis, and quiet life hypothesis.
The SCP view represents a positive relationship between profitability and market concentration since banks can collude ساختار بازار سرمایه ایران and get a more profit.
Efficient-structure theory was first coined by Demsetz in 1973. He said that bank profitability is extracted from efficiency. He maintained that more efficient banks have a more ability to increase its market shares and sizes that let them be more concentrated and gain higher profit.
The quiet-life hypothesis predicts a negative relation between concentration and profitability in which the firms with a higher market power tend to be inefficient so that its authorities and managers just charge the monopolistic profit and do not make an considerable effort.
Methodology
This research investigates profitability determinants of banking system in Iran during2003-2014.To this aim, 33 banks were selected. Two softwares, namely, Eviews.7 and Stata.14 were used. According to the Tan model (2015), the equation includes:
Where:
ROA: return on assets (profitability index)
Liq: liquidity index
Div: diversification index
Com: index of expenditure management
Pro: manpower productivity
Risk: risk index
HHI: concentration index (Herfindahl- Hirschman)
Cmd: development index of capital market
Results & Discussion
Before estimating the model, test of stationarity must be done. The results of four stationarity ساختار بازار سرمایه ایران tests (LLC, IPS, ADF-Fischer and PP-Fischer) shows that all the variables are stationary.
Homogeneity test should be done in the next step.
Considering autocorrelation and heteroskedasticity problems in model, GLS method should be used for estimation.
The results show that all the coefficient are significant, statiscally. The probability of F-statistic represents that the regression is significant, generally. The R-squred statistic indicates 99 percent of dependent variable variations be explained by the regressors. Variables liquidity, diversification and risk have got a negative effect while the rest, have influenced profitability, positively. When the risk increases one unite, profitability would decreases 0.009 unit.With regard to concentration coefficient, it influences profitability,positively. In other words, SCP hypothesis be confirmed in banking system of Iran. The coefficient of HHI shows that if concentration in banking system increase one unit, profitability would increases 0.193.
Conclusion & Suggestions
This research investigated the determinants of banking profitability in Iran with respectto market structure and risk variables. The results gained using fixed effect and GLS procedures showed that both hypotheses were confirmed,and that concentration influenced profitability positively while risk had a negative effect on it.
Considering the results, the following suggestions are made:
1.Negative sign of the diversification index shows that it is better that banks focus on traditional activities (giving loans).
2.Concentration influences profitability positively; hence, banks should increase proportions from the market.
3.The sign of risk index shows that banks should pay attention to quality of loans or paying them back will be delayed.
4.The positive coefficient of productivity represents the importance of this factor in that banks should protect their staff through several ways like education, and issueslike peyments and salary so thatit can lead to productivity and finally profitability.

کلیدواژه‌ها [English]

• profitability
• Market Structure
• risk taking
• Bank system
• Panel Data

مراجع

[1] Albulescu, C.T. (2015). Banks’ Profitability and Financial Soundness Indicators: A Macro- Level Investigation in Emerging Countries. Procedia Economics and Finance 23 ( 2015 ) 203 – 209.

[2] Angbanzo, L. (1997). Commercial bank net interest margins, default risk, interest-rate risk and off-balance sheet banking. J. Bank. Finance 21, 55–87.

[3] Ansari, E. (2012). Examination of effective factors on profitability of commercial banks (case study of Bank Saderat in Iran). M.A Dissertation, Payam e Nour University, Alborz, Iran, (In Persian).

[4] Athanasoglou, P.P., Brissimis, S.N., & Delis, M.D. (2008). Bank-specific, industry-specific and macroeconomic determinants of bank profitability. J. Int. Financ.Mark. Inst. Money 18 (2), 121–136.

[6] Ben Naceur, S. (2003). The determinants of Tunisian banking industry profitability: panel evidence. In: Paper Presented at the Economic Research Forum(ERF) 10th Annual conference, 16–18 December, Morocco

[7] Berger, A.N. (1995). The relationship between capital and earnings in banking. J. Money Credit Bank. 27 (2), 432–456.

[8] Bigdeli, M. (2009). Control role and anti-monopoly institutions in the banking industry of the country. J. Economic Researchs and Policies. 17 (51), 41-74 (In Persian).

[9] Bourke, P. (1989). Concentration and other determinants of bank profitability in Europe, North America and Australia. J. Bank. Finance 13 (1), 65–79.

[10] Căpraru, B., & Ihnatov, I. (2014). Banks’ Profitability in Selected Central and Eastern European Countries. 21st International Economic Conference 2014, IECS 2014, 16-17 May 2014, Sibiu, Romania. 587-591.

[11] Chronopoulos, D.K., Liu, H., McMillan, F.J., & Wilson, J.O.S. (2013). The dynamics of US bank profitability. Eur. J. Finance,http://dx.doi.org/10.1080/1351847X.2013.838184.

[12] Darabi, R & Molaie, A. (2011). Impact Variables of Liquidity, Inflation, Capital, GDP on Profitability of Mellat Bank. J. Financial Knowledge of Securities. Vol 10, (In Persian).

[13] Dehghan Dehnavi, M.A. (2011). Structure and Performance of Iran banking industry. Ph.d Dissertation, Tarbyat Modares University, Tehran, Iran. (In Persian).

[14] Demirguc-Kunt, A., & Huizinga, H. (1999). Determinants of commercial bank interest margins and profitability: some international evidence. World Bank Econ.Rev. 13 (2), 379–408.

[15] Demsetz, H. (1973). Industry structure, market rivalry, and public policy. J. Law Econ. 16, 1–9.

[16] Dietrich, A., & Wanzenried, G.,(2011). Determinants of bank profitability before and ساختار بازار سرمایه ایران during the crisis: evidence from Switzerland. J. Int. Financ. Mark. Inst.Money 21 (3), 307–327.

[17] Garcia-Herrero, A., Gavila, S., & Santabarbara, D. (2009). What explains the low profitability of Chinese banks? J. Bank. Finance 33 (1), 2080–2092.

[18] Gischer, H & Juttner, D.J. (2001). Profitability and competition in banking markets: an aggregative cross country approach. Otto – von – Guerich University, Mimeo

[19] Goddard, J., Molyneux, P.M., & Wilson, J.O.S. (2004a). Dynamic of growth and profitability in banking. J. Money Credit Bank. 36 (6), 1069–1090.

[20] Goudarzi, A., & Zobeydi, H. (2008). Impact of E-Bank expansion on profitability of Iran commercial banks. J. Economic Researchs of Iran. 10 (35), 111-140 (In Persian).

[21] Heffernan, S., & Fu, X. (2010). Determinants of financial performance in Chinese banking. Appl. Financ. Econ. 20 (20), 1585–1600.

[22] Hicks, J. R. (1935). Annual survey of economic theory: The theory of monopoly. Econometrica, 3, 1–20.

[23] Ho, T. S., & Saunders, A. (1981). The determinants of bank interest margins: theory and empirical evidence . Journal of Financial and Quantitative Analysis, XVI (4), 581-600.

[24] Horvath, R. (2009). The Determinants of the Interest Rate Margins of Czech Banks, Czech Journal of Economics and Finance, 59(2), 128-136.

[25] Hoshyari, N. (2014). Impact of Inflation on Bank Profitability by Generalized Method of Moments. M.A Dissertation, Islamic Azad University, (In Persian).

[26] Kiani, H. (2012). Impact of Information and Communication Technology (ICT) on Profitability of Iran Selected Banks. M.A Dissertation, Tabriz University, Tabriz,

[27] Klein, M., 1971. A theory of the banking firm. Journal of Money, Credit and Banking 3 (2), 205–218.

[28] Khosravan, S. (2011). Analysis of Determinants of Bank System Performance in Iran at Globalization Space ( Case Specialized Banks). M.A Dissertation, Tarbyat Modares University, Tehran, Iran, (In Persian).

[29] Lee, C. C., & Hsieh, M. F. (2013a). The impact of bank capital on profitability and risk in Asian banking. Journal of InternationalMoney and Finance, 32, 251–281.

[30] Liu, H., & Wilson, J.O.S. (2010). The profitability of banks in Japan. Appl. Financ. Econ. 20 (24), 1851–1866.

[31] Lloyd-Williams, D.M., Molynex, P., & Thornton, J. (1994). Market structure and performance in Spanish banking. J. Bank. Finance 18, 433–443.

[32] Macshane, R.W., & Sharpe, I.G. (1985). A time series/cross section analysis of the determinants of Australian Trading bank loan/deposit interest margin:1962–1982. J. Bank. Finance 9, 115–136.

[33] Maudos, J., & Fernandez deGuevara, J. (2004). Factors explaining the interest margin in the banking sectors of the European Union. J. Bank. Finance 28 (9),2259–2281.

[34] Mohammed, N., Ismail, & A.G, Muhammad, J. (2015). Evidence On Market Concentration In Malaysian Dual Banking System. Procedia - Social and Behavioral Sciences 172 ( 2015 ) 169 – 176.

[35] Molyneux, P., & Thornton, J. (1992). Determinants of European bank profitability: a note. J. Bank. Finance 16 (6), 1173–1178.

[36] Sadati, N,. (2013). Impact of Macroeconomic Factors on Profitability of Commercial Banks (Case Study: Eghtesad Novin Bank). M.A Dissertation, Azad University, (In Persian).

[37] Seydnourani, S.M.R., Amiri, H., & Mohamadian, A. (2012). The Causa Profitability. Quarterly Journal Of Economic Relationship Between Bank Capital And Growth And Development Research, Vol 12, 11-44 (In Persian).

[38] Shahchera, M & Jouzdani, N. (2013). Effect of Capital Ratio on Profitability of Govermental and Private Banks in Iran(1380-1388). Monetari and Banking Researchs, Vol 12, (In Persian).

[39] Shih, V., Zhang, Q., & Liu, M. (2007). Comparing the performance of Chinese banks: a principal component approach. China Econ. Rev. 18 (1), 15–34 .

[40] Short, B. (1979). The relation between commercial bank profit rates and banking concentration in Canada, Western Europe and Japan. Journal of Banking and Finance 3 (4), 209–219.

[41] Staikouras, C.K., & Wood, G.E. (2004). The determinants of European bank profitability. Int. Bus. Econ. Res. J. 3 (6), 57–68.

[42] Sufian, F. (2009). Determinants of bank profitability in a developing economy: empirical evidence from the China banking sector. J. Asia-Pac. Bus. 10 (4),201–307.

[43] Sufian, F., & Chong, R.R. (2008). Determinants of bank profitability in a developing economy: empirical evidence from Philippines. Asian Acad. Manage. J.Account. Finance 4 (2), 91–112.

[44] Sufian, F., & Habibullah, M.S. (2009). Bank specific and macroeconomic determinants of bank profitability: empirical evidence from the China banking sector.Front. Econ. China 4 (2), 274–291.

[45] Tan, Y. (2015). The impacts of risk and competition on bank profitability in China. Journal of International Financial Markets, Institutions & Money, 1-26.

[46] Tan, Y & Floros, C. (2012a). Bank profitability and inflation: the case of China. J. Chin. Econ. Stud. 39(6), 675-696.

[47] Zhang, J., Qu, B., & Wang, W. (2012). Bank risk taking, efficiency, and law enforcement:Evidence from Chinese city commercial banks. China Economic Review, 23(2), 284–295.ساختار بازار سرمایه ایران ساختار بازار سرمایه ایران

ساختار بازار سرمایه ایران

دوره 5، شماره 12 و 1 - ( فروردين و ارديبشهت 1380 ) دوره5 شماره 12 و 1 صفحات 152-115 | برگشت به فهرست نسخه ها

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

کشتکار مریم. بورس اوراق بهادار تهران، اصلاح ساخت و بازنگری در قوانین و مقررات. فصلنامه برنامه ریزی و بودجه 1380; 5 (12 و 1) :152-115

بورس اوراق بهادار، در همه کشورها به عنوان یکی از مهم ترین نهادهای بازار سرمایه، نقش مهمی در تجهیز منابع پس اندار در جهت سرمایه گذاری ها و تأمین نیازهای مالی واحدهای تولیدی دارد. اما بورس اوراق بهادار تهران، به عنوان مهم ترین نهاد بازار سرمایه کشور، با بیش از سی سال سابقه فعالیت، هنوز جایگاه مناسب خود را در اقتصاد کشور نیافته است. در بیشتر پژوهش های انجام شده در زمینه عملکرد این نهاد نیز، ناکارآمدی این بازار مورد تایید قرار گرفته است. از این رو، در این مقاله به بررسی عوامل ناکارآمدی این بازار و موانع موجود در مسیر توسعه این بازار می پردازیم. در این راستا، عوامل زیر را به عنوان ناکارآمدی های سازمان بورس اوراق بهادار، مورد بررسی قرار می دهیم:

ضعف ساختار تشکیلاتی بورس تهران، نفوذ و دخالت مستقیم دولت و سازمان های دولتی، به ویژه بخش پولی در این سازمان.

شفاف نبودن و کمبود اطلاعات و شیوه کارکرد شرکت های پذیرفته شده در بورس، ضعف و نبودن پویایی قوانین و مقررات و ضرورت بازنگری در قوانین و مقررات موثر بر فعالیت این سازمان، مانند قانون بورس، قانون تجارت و قانون مالیات ها و ضرورت تدوین قانون بازار سرمایه ایران.

عدم تفکیک بازار اول و دوم سهام و نبودن بازارهای فرعی و ضرورت ایجاد تالارهای جداگانه (تالار اصلی، تالار فرعی و تالار آزاد) برای معامله سهام شرکت ها با ویژگی های مشخص.

نبودن ابزارهای حمایت کننده بورس در مواقع بحرانی و ضرورت ایجاد صندوق حمایت سهام و فراهم آوری زمینه فعالیت بازرسان و شرکت های پذیره نویس در بازار سرمایه و بورس اوراق بهادار.

مرگ خاموش بازار سرمایه با تعارض منافع/ در "ساختار" بازار سرمایه تعارض منافع وجود دارد/نبود شفافیت معاملاتی تنها به عمق مظنه بازار محدود نیست

دبیر کمیته بورس اتاق بازرگانی ایران گفت: بعضا پیش می آید ساختار بازار سرمایه ایران مدیرانی در سازمان و یا شرکت‌های بورس اوراق بهادار، بورس‌های کالایی و یا شورای عالی بورس عضو هستند و از طرفی در یک شرکت و یا نماد بورسی نیز ذی نفع هستند. در چنین شرایطی تعارض منافع ساختاری به وجود می‌آید. اگر یک مسئول هولدر یک گروه و یا صنعت خاصی باشد به طور حتم اعمال نفوذ کرده و تلاش در این دارد که آن گروه و یا صنعت متضرر نشود. معمولا تعارض منافع ساختاری مابین ارکان بازار و ناشران ایجاد می شود.

گروه بورس پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد؛ تعارض منافع (Conflict of interest) به زبان ساده یعنی فردی در موقعیتی قرار بگیرد که تصمیم یا رفتار حرفه‌ایش در تضاد با منافع سازمان یا استانداردها و ضوابط آن شغل خاص اما همراستا با منافع شخصی او باشد. موضوعی که سال‌هاست در کشورهای پیشرفته به یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های سیاستگذاران تبدیل شده و توجه به آن، مانع از فسادهای کلان می‌شود. یکی از مهمترین مصادیق تعارض منافع مربوط به مباحث بورس و بازار اوراق بهادار است که اثرات و تبعات فراوانی بر نظام اقتصادی و پولی کشور دارد.

مجلس شورای اسلامی در ماه‌های ساختار بازار سرمایه ایران گذشته کلیات طرح مدیریت تعارض منافع را در راستای مبارزه با مفاسد اقتصادی به تصویب رساند و پیش از این نیز موضوع تعارض منافع توسط اداره پیشگیری و ارتقای سلامت بازار سرمایه سازمان بورس و اوراق بهادار مورد توجه و بررسی قرار گرفته بود و کارشناسان آن اقدام به تهیه پیش‌نویس لایحه مدیریت تضاد منافع در بازار اوراق بهادار برای ارائه به مجلس کرده بودند. تاکنون نتیجه کاملی از این موضوع حاصل نشده اما روز گذشته سازمان بورس و اوراق بهادار یکی از مصادیق آن که مربوط به عمق مظنه قیمت‌ها و بازار می‌شود را تعیین‌وتکلیف و تدابیری خود را ابلاغ کرد.البته این اقدام گام بسیار کوچکی در مسیر شفافیت و مقابله با تعارض منافع است و قطعا باید اقدامات جدی تری از طرف متولیان در دستور کار قرار گیرد.

در آمریکا، قانون "داد فرانک" و در اتحادیه اروپا قانون "میفید" از جمله قوانین این کشورها در زمینه مدیریت تعارض منافع است که معمولا این قوانین هر چند وقت یکبار به روز رسانی می‌شوند. همچنین در کانادا نیز قوانین بسیار منسجمی در این زمینه وجود دارد و توانسته‌اند این مسئله را مدیریت کنند.

از مهمترین مصادیق مصادیق تعارض منافع می‌توان به تصدی همزمان دو یا چند شغل، رانت اطلاعاتی، تصمیم‌گیری به نفع شخصی و پذیرش هدیه اشاره کرد. آنچه بدهیهیست نبود شفافیت کافی باعث بروز امکان سواستفاده و مانور در تعارض منافع می‌شود.

از همین رو طی گفت‌وگوی مشروح با علی سامانی فرد دبیر کمیته بورس اتاق بازرگانی و کارشناس بازار سرمایه به بررسی ساختار بازار سرمایه ایران این مهم پرداختیم که در ادامه می‌خوانید:

*مصادیق تعارض منافع در بازار سهام چیست؟

سامانی فرد: بازار سهام به طور ذاتی و در سطح خرد و کلان، یک بازار تعارض منافع است. به بیان دیگر زمانی که شخصی سهامی را می‌خرد در مقابل شخص دیگری آن دارایی را به فروش می رساند و اگر این سهام رشد کند، شخص فروشنده متضرر و خریدار منتفع می‌شود. در حقیقت خرید یک فرد به منزله فروش شخص دیگری است که همین دست به دست شدن منافع به خودی خود تعارضی را ایجاد می‌کند.

مابین گروه‌های بورسی و صنایع نیز تعارض منافع وجود دارد. در بعضی مواقع امکان دارد رشد یک گروهی به معنای افت یک گروه دیگر باشد، بنابراین مابین جریان حرکت پول و نفع سهامداران از گروه الف به گروه ب یک تعارض منافعی به وجود می‌آید چراکه رشد یک گروه در گروی افت گروه دیگری شده است.

حتی در سطوح بالاتر نیز تعارض منافع رخ می‌دهد. در برخی از مواقع عده ای از سهامداران اصطلاحا نقد هستند و عده دیگری از سهامداران دارای پرتفوی هستند، مابین این دو دسته مجددا تعارض منافعی ایجاد می شود.

موارد مذکور در سطح خود بازار سرمایه است اما این مسئله به همین محدوده ختم نمی‌شود و در "ساختار" بازار سرمایه هم تعارض منافع وجود دارد.

بعضا پیش می آید مدیرانی در سازمان و یا شرکت‌های بورس اوراق بهادار، بورس‌های کالایی و یا شورای عالی بورس عضو هستند و از طرفی در یک شرکت و یا نماد بورسی نیز ذی نفع هستند. در چنین شرایطی تعارض منافع ساختاری به وجود می‌آید. اگر یک مسئول هولدر یک گروه و یا صنعت خاصی باشد به طور حتم اعمال نفوذ کرده و تلاش در این دارد که آن گروه و یا صنعت متضرر نشود. معمولا تعارض منافع ساختاری مابین ارکان بازار و ناشران ایجاد می شود.

تعارض منافع در سایر نهادهای مالی نیز وجود دارد و تنها مختص به بورس نمی‌شود. به طور مثال اگر یک مسئول متخطی در کانون کارگزاران فعالیت داشته باشد به طور حتم تعارض تمام هم و غم آن منتهی به دعوت مردم به بازار سهام می‌شود چراکه معاملات سهامداران منجر به ایجاد کارمزد و گردش مالی شده و از این مسیر منتفع می‌شود. در شرایط فرضی یادشده تعارض منافع به وجود آمده است.

به طور کلی تعارض منافع علاوه بر مفهومی معاملاتی، وجه ساختاری نیز دارد. در حقیقت نفس معاملات تعارض ایجاد می کند. زمانی که یک نماد در حال رشد بوده، خریدار آن سود برده و فروشنده متضرر می شود. علاوه بر این شخص خریدار پس از دریافت یک گین و شناسایی سود آن را به فروش می رساند و شخص دیگری آن سهم را اصطلاحا در قله خریداری می کند و پس از ریزش قیمت متضرر می شود. در نتیجه سود یک شخص در ضرر شخص دیگری است چراکه معاملات در بازار ثانویه شکل می‌گیرد و سازوکار آن با بازار اولیه تفاوت دارد. البته این امر مربوط به یک بازار متعادل می شود در بازاری بیمارگونه همانند سال ۹۹ که تمام بازار صعودی شد و یا بالعکس در ابتدای سال جاری که کلیت بازار سرخ بود، صدق نمی‌کند. بنابراین نقش و ذات معاملات سبب شکل گیری تعارض شده و این موضوعی نامطلوب نیست؛ ماهیت گردش سرمایه چنین سیکلی را به وجود می‌آورد اما در بحث ساختاری وجود تعارض منافع فسادزا و آسیب زننده است.

در لایحه قانون بازار سرمایه به طور مفصل به بحث تضاد منافع ساختاری پرداخته شده و آن را به سه بخش سازمان بورس، نهادها و شرکت‌ها مورد بررسی قرار داده است. کمیته بورس اتاق بازرگانی ایران نیز پیشنهاداتی برای تغییرات در تناسب جرایم و مجازات ذیل بخش ششم قانون بازار اوراق بهادار داده است. در تعارض منافع ساختاری گاهی هر سه بخش ذی نفع هستند و این مسئله باید فیصله پیدا کند.

*نبود شفافیت چقدر در شکل گیری فساد مالی و تعارض منافع نقش دارد؟ مهمترین ابهامات و عدم شفافیت‌ در چه بخش‌هایی از بازار سرمایه است؟

سامانی فرد: به طور کلی شفافیت در بازار سرمایه را می توان به سه دسته اعم از شفافیت اطلاعاتی، معاملاتی و شفافیت در تصمیمات تقسیم کرد. شفافیت اطلاعاتی شامل آن دسته از اطلاعاتی است که ناشران در اختیار دارند و بر حسب قانون موظف هستند که آن را در کدال و یا دیگر مجاری تعریف شده افشا کنند. بنابراین شفافیت اطلاعاتی یک بخش از اجزای تشکیل دهنده شفافیت در بازار سهام است و به طور مکرر نیز در فصل ۶ قانون بازار در مورد افشای اطلاعات نهانی توسط ناشران ماده قانونی وجود دارد و ناظران بازار نیز درخصوص افشای اطلاعات نظارت کافی بر اعمال ناشران دارند اما با این حال خلل هایی در این باره وجود دارد.

متاسفانه در سال‌های گذشته شفافیت اطلاعتی اصطلاحا کور شد. چراکه بنا بر اتفاقاتی که در چند نماد به وجود آمده بود، تصمیم به به عدم نمایش EPS شرکت‌ها و حذف آن از تابلوی معاملاتی گرفتند. شرکت‌ها در گذشته پیش‌بینی از سودسازی آینده خود اعلام می‌کردند اما دیگر این رویه وجود ندارد و اعلام آن را متوقف کردند.

بسیاری از مبناهای تحلیلی شرکت‌ها در EPS ها نهفته است و این معیاری تاثیرگذار در پیش بینی پذیر کردن بازار به حساب می آید. بنا است که شرکت‌ها (EPS (FW خود را در قالب سه سناریوی خوش بینانه، محتاطانه (حد وسط) و بدبینانه اعلام کنند. اگر این موضوع عملیاتی شود میتوانیم بر وجود شفافیت اطلاعاتی اصطلاحا حساب کنیم.

البته باید این نکته را در نظر داشت که شفافیت تصمیماتی از دو مورد دیگر اهمیت بیشتری دارد. در حال حاضر دولت حدود ۷۰ الی ۸۰ درصد بازار سرمایه را تشکیل می‌دهد، از این رو می توان ادعا کرد که دولت بزرگ‌ترین بازیگر بازار سهام است. این در حالی بوده که دولت تصمیمات خود را در هاله‌ای از ابهام باقی می‌گذارد که این مسئله به طور مستقیم بحث "شفافیت تصمیماتی" را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به طور نمونه در گذشته شاهد مصوبه‌ای در خصوص حذف قیمت گذاری دستوری در صنعت خودرو بودیم. مسئولان یک ماه پیش از اعلام رسمی در خصوص چنین تصمیمی بحث و درمورد کم‌وکیف آن اطلاع رسانی می کردند که همین موضوع باعث ایجاد هیاهویی در جوکلی بازار سهام شد اما در نهایت با حکم رئیس جمهور مسئله آزادسازی قیمت خودروهای داخلی لغو شد! مشابه این تصمیمات مبهم و گاه ناگهانی به وفور وجود دارد. عدم شفافیت تصمیماتی ابهامات زیادی را برای سهامداران و فعالان بازار سرمایه ایجاد می‌کند که همین مسئله آسیب جدی به اعتماد سهامداران می‌زند.

باید سامانه ای مشابه کدال و تحت عنوان شفافیت و تصمیمات وجود داشته باشد و دولت مکلف باشد هر مصوبه و اطلاعاتی درخصوص موضوعاتی همچون نرخ واردات و صادرات و یا ممنوعیت های مربوط به آن، نرخ بهره و یا دیگر موارد تاثیرگذار در بازار سرمایه را حداکثر تا ۲۴ ساعت پس از تصویب افشا کند و مصوبات حداقل یک ماه پس از اعلام قابل اجرا شود تا به این واسطه فعالان بازار زمان کافی برای تحلیل اثر آن مصوبه در ریسک پرتفوی خود را داشته باشند. متاسفانه در شفافیت تصمیمات ضعف های بزرگی داریم و باید تمرکز ویژه ای بر این موضوع شود.

*طبق مصوبه روز گذشته سازمان بورس و اوراق بهادار، نمایش عمق مظنه بازار را برای عموم سهامداران ممکن شده است. این موضوع را چطور ارزیابی می کنید؟

سامانی فرد: متاسفانه اشکالات جدی در بحث "عدم شفافیت معاملاتی" وجود دارد. یکی از این موارد مربوط به عمق مظنه بازار می‌شود. پیش از این مصوبه سازمان بورس و اوراق بهادار، تنها کارگزاری‌ها و معامله گران استیشن می توانستند تا ۴۰ ردیف‌ از معاملات را مشاهده کنند و به همین واسطه به راحتی از مردم نوسان می‌گرفتند. تبعیض در این موضوع ناعدالتی گسترده ای را در بازار به وجود آورده و بسیاری از سهامداران دارایی خود را به علت این بی‌انصافی از دست دادند. این در حالی بوده که سهامداران خرد در گذشته تنها ۳ ردیف از عمق بازار را می توانستند مشاهده کنند و بعدها به ۵ ردیف ارتقاء پیدا کرد.

نبود شفافیت معاملاتی تنها به این عمق مظنه بازار منتهی نمی شود و مصادیق دیگری همچون دسترسی به معاملات الگوریتمی برای تعدادی از کارگزارها و. دارد. هرچند که معتقدم به علت نبود دانش کافی، معاملات الگوریتمی نمی تواند برای تمام سهامداران مفید باشد اما دولت موظف بوده که بسته آموزشی متناسب با کارکرد آن را تهیه و سپس اجازه ساختار بازار سرمایه ایران دستری به این سبک معاملات را برای عموم افراد آزاد کند. در حال حاضر دسترسی به معاملات الگوریمی برای عده ای محدود وجود دارد و همین انحصار بلاهای زیادی بر سر مردم آورد. اگر سازمان بورس قصد بهبود فضای معاملاتی را دارد باید با نظرسنجی از تمام سهامداران فعال در بازار، عارضه یابی کند و تصمیمات محدود به فعالان دستچین شده نشود.