ریسک های بازار رمزارزها

خطرات استیکینگ و معایب و ریسک استیک کردن ارز دیجیتال کدامند؟

اخیراً استیکینگ (Staking) به یک روند جدید در صنعت ارزهای دیجیتال تبدیل شده است. بر خلاف باور بسیاری این روش از کسب سود در بازار رمزارزها خالی از معایب نیست و خطرات احتمالی خود را در پی دارد. به همین دلیل در این مقاله از رمزینکس به ذکر معایب، خطرات و ریسک‌های مرتبط با ذخیره رمز ارزها پرداخته‌ایم.

استیکینگ به چه معناست؟

اول از همه اینکه در مقاله «استیکینگ چیست» به طور مفصل به این موضوع پرداخته شده است. استیکینگ از روش های کسب درآمد در دنیای ارز دیجیتال است. از دیگر این روش های میتوان به کپی تریدینگ اشاره کرد.

استیکینگ فرآیند نگه داشتن یا قفل کردن ارزهای دیجیتال در یک کیف پول هدف برای مدت زمان مشخص و در ازای دریافت پاداش و درآمد از رمزارز استیک‌شده است. این سرمایه قفل شده به تأمین امنیت و حفظ بلاکچین‌های خاص کمک می‌کند.

استیکینگ فرایندی قابل مقایسه با استخراج بیت‌کوین است، با این تفاوت که به منابع بسیار کمتری نیاز دارد. در حالی که بیت‌کوین برای مکانیسم اجماع خود از روش اثبات کار (PoW) استفاده می‌کند، کوین‌های معروف دیگری مانند کاردانو، نئو و آنتولوژی از مکانیسم اثبات سهام (PoS) استفاده می‌کنند. در ادامه به خطرات، ریسک و معایب استیک ارز دیجیتال پرداخته شده است.

اسلاشینگ (Slashing) چیست؟

اسلاشینگ از خطرات و معایب استیکینگ ارز دیجیتال است و زمانی روی می‌دهد که یک اعتبارسنج (validator) یا بیکر (baker) به دلیل خطایی که مرتکب شده است مجازات می‌شود. این مکانیسمی است که به موجب آن شبکه جلوی خطاها و رفتارهای غیرعادی را می‌گیرد.

چه کسانی مجازات می‌شوند؟

در الگوریتم‌های اجماع اثبات سهام استیجاری (LPoS) مانند تزوس (Tezos) در صورت بروز خطا تنها بیکرها مجازات می‌شوند اما در الگوریتم‌های اثبات سهام ضمانت دار (BPoS) مانند کازموس (Cosmos) و آیریش نت (IRISnet) هم اعتبارسنج‌ها و هم نمایندگان آن‌ها مجازات می‌شوند.

اسلاشینگ چه زمانی اتفاق می‌افتد؟

اسلاشینگ می‌تواند در چندین مورد اتفاق بیفتد:

• خطای زنده (Liveness) در پروتکل‌های کازموس و آیریش نت: در صورتی که گره اعتبارسنج برای مدتی طولانی در شبکه شرکت نکند چندین بلاک را از دست دهد.
• خطای امنیتی در اغلب پروتکل‌ها به خصوص آیریش نت، کازموس و تزوس: در این مورد با تائید دو یا چند بلاک مشابه، اجماع به هم می‌ریزد. به چنین خطاهای امنیتی در شبکه تزوس دابل بیکینگ (double-baking) و در شبکه‌های کازموس و آیریش نت دابل ساینینگ (double-signing) می‌گویند.
• خطای حاکمیت (Governance) در پروتکل‌های کازموس و آیریش نت: در این خطا اعتبارسنج‌ها چندین بار به یک روند اجماع رأی داده و این آرا با هم در تضاد هستند.

مجازات‌ها به چه صورت هستند؟

مجازات‌ها اغلب به نوع رفتار و پارامترهای پروتکل بستگی دارند. در اغلب مواقع، اعتبارسنج‌ها و بیکرها با توجه به میزان مشخصی از توکن‌هایی که سپرده‌گذاری کرده‌اند مجازات می‌شوند. علاوه بر این در برخی پروتکل‌ها، ممکن است اعتبارسنج‌ها بلاک شوند که در این صورت شبکه ورود مجدد آن‌ها را برای مدتی ممنوع می‌کند.

در الگوریتم‌های اجماع اثبات سهام ضمانت دار مانند کازموس و آیریش نت نیز نمایندگان در معرض خطر مجازات قرار دارند بنابراین لازم است اعتبارسنج‌های خود را به دقت انتخاب کنید.

نوسانات رمز ارز از معایب استیکینگ

احتمالاً بیشترین خطر و ریسکی که استیک کردن ارزهای دیجیتال را تهدید می‌کند، نوسان است. در حقیقت اگر روند بازار و ارز دیجیتال شما به صورت گاو نر (bull) باشد، به دست آوردن سود و درآمد از طریق ارز دیجیتال مورد نظر می‌تواند خیلی راحت باشد. از طرف دیگر، در صورتی که قیمت‌ها بیش از حد کاهش یابد ممکن است سرمایه و دارایی شما دچار ضررهای زیادی شود.

به همین دلیل لازم است با همه خطراتی که در این بازار با آن‌ها روبرو هستید به خوبی آشنا شوید و بدانید که این ریسک دارایی‌های دیجیتالی را به شدت تهدید می‌کند و ممکن است ضررهای زیادی را متحمل شوید.

نکات و روش‌هایی وجود دارند که ریسک و خطرات استیکینگ در الگوریتم اجماع اثبات سهام را تا حد قابل توجهی کاهش می‌دهد. اولین و مهم‌ترین کاری که باید انجام دهید این است که پروتکل‌هایی را انتخاب کنید که دارای فناوری و جامعه واقعی هستند و تنها به دنبال پروتکل‌هایی که بیشترین پاداش را پرداخت می‌کنند نگردید.

در فرایند استیکینگ، تنوع نیز لازم و مفید است. به همین دلیل است که بسیاری از کاربران و سرمایه گذاران روی چند پروتکل تمرکز می‌کنند نه یکی.

نکته دیگری که باید به آن توجه کنید این است که در مورد رمز ارز مورد نظر خود به خوبی تحقیق کنید و اطمینان حاصل کنید که رمز ارز شما ایمن است و کلاه‌برداری نیست. برای کسب اطلاعات و آگاهی لازم می‌توانید به وب‌سایت «stakingrewards.com» سر بزنید.

راه‌حل دیگری برای کاهش ریسک استیکینگ این است که تنها دارایی و پولی را که لازم ندارید را استیک کنید. در این صورت شما می‌توانید هر چند وقت یک بار مقدار کمی ارز دیجیتال خرید کرده و کم کم آن را زیاد کنید. با سرمایه گذاری دارایی‌های اضافی شما حتی در صورت سقوط قیمت نیز ضرر چندانی را متحمل نخواهید شد.

عدم پرداخت پاداش‌ها از طرف اعتبارسنج‌ها

یکی دیگر از خطرات استیکینگ این است که ممکن است اعتبارسنج‌ها پاداش تلاش و کارهای کاربران را پرداخت نکنند.

پرداخت مرتب و منظم پاداش‌ها توسط اعتبارسنج‌ها بسیار مهم است. در برخی پروتکل‌ها مانند تزوس، هر پاداش پس از ۷ چرخه پرداخت می‌شود و به همین دلیل کاربران برای مدت‌ها نحوه پرداخت پاداش‌ها را بررسی نمی‌کنند که آیا پاداش خود را به خوبی دریافت کرده‌اند یا خیر.

کاربران باید از داشبورد اعتبارسنجی مانند «Baking bad on Tezos» یا «block explorer» برای بررسی نحوه و چگونگی پرداخت پاداش‌ها توسط اعتبارسنج‌ها استفاده کنید.

اگرچه بازار ارزهای دیجیتال اغلب قابل اعتماد است و کمتر پیش می‌آید که سرمایه گذاران دارایی خود را توسط کلاه‌برداران از دست بدهند اما باز هم لازم است همیشه حواستان جمع باشد و به دقت انتخاب کنید.

لازم به ذکر است که در اغلب مواقع اعتبارسنج‌ها نیازی به حضانت وجوه ندارند بنابراین نباید وجه خود را مستقیماً به کیف پول آن‌ها ارسال کنید.

از دست دادن حساب کاربری

نمونیک (Mnemonic) و کلیدهای خصوصی دو مفهوم واقعاً مهم در دنیای دیجیتال و بلاک چین هستند، به خصوص زمانی که امنیت ارزهای دیجیتال در میان باشد.

کاربران و سرمایه گذاران هرگز نباید این دو ریسک های بازار رمزارزها را با دیگران به اشتراک بگذارند و باید شخصاً از آن‌ها محافظت و در جای خوبی آن‌ها را ذخیره و نسخه‌ای پشتیبان از آن‌ها تهیه کنند.

در صورت از دست دادن حساب کاربری خود، برای بازیابی کیف پول و رمز ارزهای خود باید از یک نمونیک یا کلید خصوصی استفاده کنید.

به همین دلیل است که باید حتماً از کلیدهای خصوصی خود نسخه‌ای آفلاین و پشتیبان به صورت کاملاً ایمن تهیه کنید.

برای افزایش امینت رمز ارزهای خود، بهتر است از کیف پول‌های سخت افزاری مانند لجر (Ledger) برای ایمن نگه داشتن رمز ارزها استفاده کنید که وجوه شما را به صورت آفلاین ذخیره کرده و امنیت آن‌ها را به خوبی تضمین می‌کنند.

لازم به ذکر است که شما به عنوان یک سرمایه گذار به هیچ وجه نباید نمونیک‌های خود را به صورت آنلاین ذخیره کنید.

معایب لجر

کسانی که از لجر استفاده می‌کنند باید به طور مرتب سیستم عامل خود را به روز رسانی کنند وگرنه هنگام استفاده از کیف پول با مشکلاتی روبرو خواهند شد. به همین دلیل بسیار مهم است که نمونیک را در فضایی آفلاین و ایمن ذخیره کنید تا در صورت وقوع برخی مشکلات به دلیل سوء مدیریت دارایی خود را از دست ندهید.

البته اصلاً نیازی به نگرانی نیست. اگر کلیدهای خصوصی خود را به درستی ثبت کرده باشید، به راحتی از طریق نمونیک‌ها قابل بازیابی خواهند بود.

متمرکز بودن شبکه از معایب استیکینگ

یکی دیگر از خطراتی که در مقیاس جهانی پروتکل‌های جهانی از جمله استیک کردن ارزهای دیجیتال را تحت تأثیر قرار می‌دهد حمله ۵۱ درصدی است.

حمله ۵۱ درصدی به حمله‌ای اشاره دارد که در آن گروهی از ماینرها بیش از ۵۰ درصد شبکه را در اختیار دارند.

هنگامی که سرمایه گذار توکن‌های خود را به یک اعتبارسنج می‌سپارد، مستقیماً به ریسک های بازار رمزارزها غیرمتمرکز کردن شبکه کمک می‌کند.

جدول زیر درصد حق رأی ۱۰ تولید کننده بلاک برتر را در پروتکل‌های کازموس، آیریش نت و تزوس نشان می‌دهد. همان‌طور که مشاهده می‌کنید در کازموس ۱۰ تولید کننده بلاک برتر بیش از ۵۰ درصد سهام شبکه را در اختیار دارند.

بهترین کار برای سرمایه گذاران این است که به محض ورود به شبکه به برترین و بزرگ‌ترین اعتبارسنج‌ها متصل نشوند و در عوض اعتبارسنج مناسب خود را بر اساس زمان فعالیت، اتصال، اقدامات امنیتی، مشارکت جامعه، خدمات مشتری، هزینه خدمات و غیره با تشویق اعتبارسنج کوچک‌تر انتخاب کنید. در این صورت کمک بزرگی به غیرمتمرکز کردن شبکه خواهید کرد.

حق کمیسیون اعتبارسنج‌ها

حق کمیسیون اعتبارسنج‌ها از دیگر ریسک ها و معایب مرتبط با استیک کردن ارزهای دیجیتال است. در الگوریتم اجماع اثبات سهام، سخت افزارهایی برای اجرای گره‌ها وجود دارند و علاوه بر این تعداد توکن‌هایی که ارائه می‌شوند باید به میزان خاصی برسند تا یک اعتبارسنج کامل محسوب شود. در واقع کاربران باید هزینه‌ای برای به انجام رسیدن هر عملیات پرداخت کنند و این هزینه توسط پاداش‌های دریافت شده از طریق سهام اخذ می‌شود.

در این پروتکل‌ها اعتبارسنج‌ها کسانی هستند که مسئول حکمرانی هستند و شرکت فعال آن‌ها در شبکه الزامی است. در مقابل، کاربران نیز اعتبارسنج‌های خود را با توجه به قابلیت و ویژگی‌های هر کدام و همچنین درصد جوایز اختصاص یافته به کاربران انتخاب می‌کنند.

اعتبارسنج‌ها می‌توانند در هر زمان و بدون رضایت کاربران، درصد کمیسیون ۶۹ درصدی تعیین کنند. کاربران به نوبه خود وظیفه دارند که به طور منظم این تغییرات را بررسی و کنترل کرده و در صورت نیاز میزان سهام یا استیک خود را تنظیم کنند.

مدت زمان پرداخت پاداش

به محض اینکه دارایی خود را استیک می‌کنید، ممکن است بلافاصله پاداش دریافت کنید یا اینکه مدت زمان مشخصی طول بکشد تا پاداش به دست شما برسد. این مورد بسته به شبکه‌ای که انتخاب می‌کنید، ممکن است روزها یا هفته‌ها طول بکشد.

در برخی شبکه‌ها، اعتبارسنج‌ها کنترل کاملی بر پاداش‌هایی که به کاربران تعلق می‌گیرد، دارند. آن‌ها پس از گرفتن حق کمیسیون، پاداش‌های هر کاربر را که انتخاب کرده‌اند محاسبه می‌کنند. این روند هم ممکن است سریعاً محاسبه شود یا مدتی طول بکشد. بهتر است این موارد را از اعتبارسنج خود بپرسید و بدانید که پاداش‌ها چگونه میان کاربران تقسیم می‌شوند.

رفتار بد اعتبارسننج ها

گره‌های اعتبارسنجی که در عملکرد یک شبکه مشارکت دارند، نیازهای ریسک های بازار رمزارزها بیشتری برای عملکرد و نگهداری تجهیزات دارند. به روز رسانی شبکه عامل مهمی است و آن‌ها باید همیشه آماده انجام این فرایند باشند.

اگر گره با مشکل روبرو شود یا در بدترین حالت خراب شود، بلاک خود را از دست داده و دابل ساینر را تجربه خواهد کرد. همان‌طور که پیشتر اشاره کردیم در این مواقع اعتبارسنج‌ها اسلاشینگ را تجربه خواهند کرد و مجازات می‌شوند. اسلاشینگ ممکن است برخی توکن‌های ضمیمه شده توسط اعتبارسنج‌ها یا حتی کاربران را از آن‌ها بگیرد.

استیک کنیم یا نه؟

برای جواب دادن به این سؤال در ابتدا باید از خود بپرسید که چه خطراتی را خواهید پذیرفت؟ لازم است که با چگونگی کارکرد شبکه به خوبی آشنا شوید و از آنچه که پروتکل برای دستیابی به آن تلاش می‌کند آگاه باشید. این را هم به خاطر داشته باشید که کسی نمی‌داند در آینده برای شبکه‌ای که انتخاب کرده‌اید چه اتفاقی خواهد افتاد. سعی کنید در این مورد به خوبی تحقیق کنید و تا حد امکان اطلاعات لازم را در این زمینه کسب کنید.

سرمایه گذاری در ارزهای دیجیتال و استیکینگ ریسک بالایی دارد و همیشه امکان ضرر وجود دارد و ممکن است تنها در چند ساعت تمام دارایی و سرمایه ذخیره شده خود را از دست بدهید. علاوه بر این نمایندگان در صورت بروز خطاهای امنیتی یا فیزیکی در پروتکل‌های اثبات سهام ضمانت دار، بیشتر از هر کس دیگری در معرض خطر قرار دارند؛ بنابراین فراموش نکنید که قبل از انجام هر کاری به خوبی تحقیق کنید.

ریسک بالای سرمایه‌گذاری در بازار رمزارز/ خطر نابودی یکباره سرمایه

اقتصادنیوز: بازار ارزهای دیجیتال نوسان قیمتی شدیدی را طی هفته‌های اخیر به ثبت رساند، عده زیادی سرمایه خود را در این بازارها از دست دادند و عده زیادی سودهای هنگفتی را کسب کرده‌اند.

به گزارش اقتصادنیوز قیمت بیت کوین در روز دوشنبه روند افزایشی را دنبال کرد و در زمان تهیه این گزارش در حوالی ۳۶ هزار و ۱۸۰ دلار قرار داشت. بیشترین قیمت بیت کوین در ۲۴ ساعت گذشته ۳۶ هزار و ۸۳۴ دلار و کمترین قیمت آن ۳۱ هزار و ۲۲۷ دلار گزارش می‌شود. در همین زمان سرمایه بازار بیت کوین ۶۷۷ میلیارد دلار و سرمایه کل بازار ارزهای دیجیتال یک تریلیون و ۴۹۵ میلیارد دلار گزارش می‌شود.

تحقیقات لازم پیش از ورود به بازار رمز ارزها

بازار ارزهای دیجیتال نوسان قیمتی شدیدی را طی هفته‌های اخیر به ثبت رساند، عده زیادی سرمایه خود را در این بازارها از دست دادند و عده زیادی سودهای هنگفتی را کسب کرده‌اند. کارشناسان سرمایه‌گذاری توصیه می‌کنند قبل از سرمایه‌گذاری در بازار ارزهای دیجیتال در مورد سوالات زیر تحقیق کنید:

آیا توانایی درک بازار ارزهای دیجیتال را دارید؟

این سوال مختص بازار ارزهای دیجیتال نیست و به سرمایه‌گذاران مرسوم بازاری و سرمایه‌گذاران سهام نیز توصیه می‌شود که اگر برنامه‌های تجاری یک شرکت را درک نمی‌کنند سهام آن را خریداری نکنند. در مورد ارزهای دیجیتال نیز توصیه می‌کنند که در صورت سرمایه‌گذاری در بازار این دارایی‌ها پیش از آن نسبت به تکنولوژی و مزیت‌های ارز دیجیتالی که قصد سرمایه‌گذاری روی آن را دارند، اشراف کافی پیدا کرده و سپس اقدام به سرمایه‌گذاری نمایند.

مشروح این گزارش را در اقتصاد نیوز با تیتر «چگونه می‌توان در بازار رمزارزها موفق بود؟» بخوانید.

بانک مرکزی روسیه ریسک های سرمایه گذاری در رمزارز را بررسی می کند

بانک روسیه در حال جمع آوری اطلاعات از ۱۵ شرکت اعتباری و سیستم های پرداخت، مانند ویزا(Visa)و مسترکارد(Mastercard) است.

طبق برنامه های بانک روسیه برای نیمه دوم سال ۲۰۲۱، بانک مرکزی روسیه ارزیابی ریسک رمزارزها یی مانند بیت کوین (BTC) را برنامه ریزی کرده است.

این بررسی خطرات احتمالی سرمایه گذاری رمزارزها، “خطرات سیستمی مرتبط با سرمایه گذاری رمزارزها توسط اشخاص و نهادهای روسی” را در نظر خواهد گرفت.

به عنوان بخشی از این تحقیقات، بانک روسیه داده های ۱۵ سازمان اعتباری از جمله بانک های بزرگ مانند Sberbank ، VTB و Tinkoff Bank ، سیستم های پرداخت مانند Visa و Mastercard و ارائه دهندگان پرداخت الکترونیکی مانند Western Union ، Qiwi و WebMoney را جمع آوری خواهد کرد.

بانک روسیه همچنین به دنبال انتشار مطالعه ای در مورد سرمایه گذاری سهام عادی توسط سرمایه گذاران غیر مقیم تا اکتبر یا نوامبر ۲۰۲۱ است.

ارزیابی خطرات مربوط به رمزارزها ی بانک روسیه در حالی صورت می گیرد که انتقادات روزافزون قانونگذاران محلی و تریدرها در مورد موضع سخت این بانک در مورد صنعت رمزارز، افزایش یافته است.

در اواسط ماه ژوئن، فدوت توموسوف(Fedot Tumusov)، عضو دومای دولتی روسیه گفت که بانک روسیه در مورد رمزارزها کوته فکر است. سرمایه گذار بزرگ دریپسکا(Oleg Deripaska) نیز بانک مرکزی را به دلیل فشار بر صنعت محلی رمزارز مورد سرزنش قرار داد.

در اوایل این هفته، بانک روسیه اولین گروه آزمایشی خود را برای آزمایش رمزارز بانک مرکزی این کشور، ایجاد کرد.

سرمایه گذاری در کریپتو پیامد افزایش تورم

بلومبرگ روز پنجشنبه گزارش داد: سازمان اوراق بهادار و بازارهای اروپا (ESMA)، برترین ناظر و تنظیم کننده بازارهای اوراق بهادار اتحادیه اروپا، هشدار داده است که افزایش تورم ممکن است سرمایه گذاران خرد را به سمت رمزارزها ریسک های بازار رمزارزها سوق دهد. این ناظر همچنین خواستار یک چارچوب قانونی رسمی برای کمک به سرمایه گذاری و اداره صنعت کریپتو در تمام کشورهای اتحادیه اروپا شده است.

ورنا راس (Verena Ross)، رئیس ESMA هفته گذشته در مصاحبه ای گفت: با افزایش تورم، سرمایه‌گذاران به دنبال سرمایه‌گذاری هایی خواهند بود که بتوانند تورم را جبران کنند و بازدهی بیشتری را به همراه داشته باشند، البته این امر ممکن است منجر به ریسک‌پذیری بیشتری در میان آن ها شود. او تاکید کرد: «این چیزی است که ما به دقت زیر نظر داریم.

بسیاری از سرمایه گذاران از جمله مدیر مشهور صندوق سرمایه گذاری، پل تودور جونز (Paul Tudor Jones)، بر این باورند که بیت کوین یک محافظ عالی در برابر تورم است. با این حال، دارایی کریپتو بسیار نوسان دار است. طی 30 روز گذشته 26 درصد کاهش یافته، در این ماه، سرمایه موجود در کل بازار رمزارزها حدود 500 میلیارد دلار کاهش یافته است.

در حال حاضر، هر کشور اتحادیه اروپا قوانین خود را در مورد رمزارزها تعیین می کند و بر اساس قوانین محلی تصمیم می گیرد. هیچ چارچوب مشترکی برای بخش کریپتو وجود ندارد.

نظریه رئیس ESMA به شرح زیر است: در حال حاضر هیچ چارچوب قانونی در اتحادیه اروپا برای این نوع نهادها وجود ندارد و بنابراین در حال حاضر عدم تعادل در نحوه برخورد ناظران ملی با این نهادها و نحوه قضاوت آنها وجود دارد.

او تاکید کرد: این وضعیت جایی است که یک چارچوب نظارتی ریسک های بازار رمزارزها مشترک برای بهبود آن کمک خواهد کرد.

چنانچه قصد ورود به بازار ارزهای دیجیتال و شروع خرید و فروش را دارید، اما فرصت کافی یا تخصص لازم برای تحلیل بازار را ندارید، برای سرمایه گذاری موفق در ارزهای دیجیتال می‌توانید از دوره‌های آموزشی ارز دیجیتال همیار کریپتو استفاده کنید.

این دوره‌ها بر اساس تحلیل بازار و متناسب با نیاز مخاطبان از پایه تا پیشرفته طراحی و بروز می‌شوند. تیم همیار کریپتو برای کمک به علاقه‌مندانی که قصد ورود به این بازار رادارند دوره های آموزش ارز دیجیتال در مشهد را به‌صورت حضوری در مشهد و غیرحضوری برای علاقه‌مندان در نقاط مختلف کشور در فضای اسکای روم برگزار می‌کند.

ریسک‌ تجارت با پول مجازی

تجارت با رمزارز کلید خورد. این موضوع را رییس سازمان توسعه تجارت در توییتی اعلام کرد و نوشت:

تعادل | فرشته فریادرس |

تجارت با رمزارز کلید خورد. این موضوع را رییس سازمان توسعه تجارت در توییتی اعلام کرد و نوشت: «نخستین ثبت‌سفارش واردات با استفاده از رمزارزها، به مبلغ ۱۰‌میلیون دلار انجام‌شد. همچنین از پایان شهریور افرادی که مجوز رمز ارز دارند، می‌توانند ازطریق سامانه به صورت اتوماتیک واردات کالا را انجام بدهند.» او درتازه‌ترین اظهاراتش نیز گفته: «چند مجموعه که مجوز رمزارز داشتند، به صورت مقدماتی کالا وارد کردند، امااینکه چه کالایی واز کدام کشور بوده به دلیل محرمانه بودن اعلام نشده است.» با وجود اعلام این خبر مثبت، هنوز اطلاعات دقیقی از این معامله، اینکه کدام شرکت دولتی یا خصوصی در آن حضور داشته، کشور مبدا چه بوده، کدام کالا ثبت‌سفارش شده و به وسیله چه ارزی این نقل و انتقال نهایی شده، در دست نیست و از این‌رو نمی‌توان با قاطعیت از نحوه اجرای آن سخن گفت. اما آنچه مشخص است اینکه بازار رمزارز تابع متغیر‌های مختلفی است و ما نمی‌دانیم که پشت این بازار چه کسانی هستند، بنابراین در بلندمدت نمی‌توان روی این بازار حساب کرد، شاید در کوتاه‌مدت بتوان از طریق استفاده از رمزارز‌ها مشکلات نقل و انتقالات پولی را با دنیا حل کرد، اما در بلندمدت این کار امکان‌پذیر نخواهد بود؛ زیرا این بازار دست ما نیست و ممکن است یک نوسان قیمتی، کل سرمایه یک بازرگان یا تولیدکننده که به رمز ارز تبدیل شده است را از بین ببرد. این همان ریسکی است که در تجارت با پول مجازی باید آن را در نظر گرفت. بنابراین استفاده طولانی مدت از رمزارز‌ها قابلیت کاربرد ندارد و این نکته‌ای است که مسوولان دولتی وتجار و بازرگانان باید به آن توجه جدی داشته باشند. در همین راستا؛ فعالان اقتصادی به تحلیل کاربرد پول مجازی در تجارت خارجی و ریسک‌های آن پرداختند که در این گزارش مورد اشاره قرار گرفته است.

جزییاتی تازه از تجارت با رمزارزها

سال‌گذشته بود که خبر تصویب به‌کارگیری رمزارزها در تجارت خارجی مطرح شد. دی‌ماه۱۴۰۰، سامانه‌های مبتنی بر بلاکچین مورد تایید وزارت صمت و بانک مرکزی قرار گرفت تا در فضای بین‌المللی و در جایی‌که بتوان از این ابزار برای مدیریت تجارت بین‌المللی و مدیریت تحریم‌ها استفاده کرد، آنها را به‌کار برد. حال به تازگی رییس‌کل بانک مرکزی این موضوع را تاکید کرد و از اجرایی شدن آن با همکاری وزارت صمت سخن گفت. البته موضوعی که رییس سازمان توسعه تجارت نیز طی روزهای گذشته به آن اشاره کرده بود و درباره جزییات آن گفته بود: «در این مورد به جمع‌‌‌‌‌‌‌‌‌بندی لازم رسیده‌‌‌‌‌‌‌‌‌ایم و به زودی سازوکارهای مرتبط با آن را در سامانه جامع تجارت پیاده خواهیم کرد. در این رویکرد از ابزار رمزارز برای انتقال اعتبار از صادرکننده به واردکنندگان یا استفاده از این ابزار برای واردات کالا استفاده خواهد شد که تمامی ابعاد آن ابلاغ خواهد شد.‌» علیرضا پیمان‌‌‌‌‌‌‌‌‌پاک توضیح داده: بستر سامانه‌ای استفاده از رمزارز با یکی از بانک‌های خصوصی فراهم شده و در حال انجام تست با یکی دو کشور هدف هستیم. اما در شرایط کنونی اسامی کشورها محرمانه است، اما پایان شهریور پایلوت آن انجام و ریسک های بازار رمزارزها سپس اعلام عمومی می‌شود تا تجار بتوانند از آن استفاده کنند. البته پیمان‌پاک پیشتر در توییتی نوشته بود: «این هفته اولین ثبت‌سفارش رسمی واردات با رمزارز به ارزش 10‌میلیون دلار با موفقیت انجام شد. تا پایان شهریورماه، استفاده از رمزارزها و قراردادهای هوشمند در تجارت خارجی با کشورهای ریسک های بازار رمزارزها هدف عمومیت خواهد یافت.‌» بنابه گفته‌های این مقام دولتی، در پایان شهریور کسانی که مجوز قانونی استخراج رمزارز دارند، می‌توانند رمزارز استخراجی خود را برای واردات استفاده کنند. اما فعلا برنامه‌ریزی در این حوزه با محوریت واردات است و هنوز برنامه‌ای برای صادرات با استفاده از رمزارزها وجود ندارد.

آیا مقدمات کار فراهم است؟

حال که پس از گذشت حدود هشت ماه، سرانجام استفاده از رمزارز در تجارت خارجی استارت خورده است، این پرسش قابل طرح است آیا مقدمات استفاده از این ابزار برای تجار ایرانی فراهم است و اینکه کاربرد این پول مجازی چه ریسکی می‌تواند به همراه داشته باشد؟ فعالان اقتصادی به این پرسش تا حدودی پاسخ داده‌اند.

مهراد عباد عضو هیات‌نمایندگان اتاق بازرگانی تهران بابیان اینکه هنوز این مقدمات فراهم نیست، می‌گوید: در صورتی‌که دولت مقدمات اجرایی لازم را برای ورود رمزارزها به عرصه تجارت فراهم کند، می‌توان انتظار تحولاتی گسترده را در این بخش داشت. اما بااین حال باید دید که اگر امکان معامله فراهم شود؛ چه ارزی از سوی دولت به رسمیت شناخته می‌شود؟ کدام صرافی مجوزهای لازم را برای این امر دریافت کرده و تا چه سقفی امکان فعالیت در این حوزه وجود دارد.

پرسش دیگری که اینجا قابل طرح است اینکه آیا دیگر کشورها معامله به این روش را به رسمیت می‌شناسند یا خیر. عباد در پاسخ می‌گوید: هنوز بسیاری از کشورها و شرکت‌های خارجی استفاده از این روش را به رسمیت نشناخته‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند، از این‌رو ما باید در برنامه‌ریزی خود نحوه تعامل با شرکت‌های خارجی را نیز لحاظ کنیم.

عباس آرگون دیگر عضو اتاق بازرگانی تهران نیز در پاسخ به این پرسش می‌گوید: بسیاری از کشورها هنوز تجارت با رمزارز را رسما نپذیرفته‌اند و در بسیاری از حوزه‌های اقتصادی نیز تاکنون شاهد معامله با این شیوه نبوده‌ایم. از این رو، پس از فراهم کردن مقدمات داخلی، باید مذاکره با طرف‌های خارجی نیز آغاز شود تا بدانیم که چه کشوری و تحت چه شرایطی از این طریق با ما معامله خواهد کرد و تا چه میزان می‌شود روی ظرفیت‌های آن حساب کرد.

او با بیان اینکه استفاده از رمزارزها در فضای تجاری نیاز به فراهم کردن زیرساخت‌ها است، به «تعادل» می‌گوید: در حال حاضر در این بازار تعداد زیادی رمزارز وجود دارد که هر یک شرایط خاص خود را دارند. از سوی دیگر نوسان در این بازار نیز بسیار بالاست و هر روز قیمت‌ها تغییرات مختلفی را تجربه می‌کنند. از این رو اینکه مشخص کنیم که فعالیت با کدام رمزارزها مجاز است و به رسمیت شناخته می‌شود، نخستین مقدمه مهم در این حوزه خواهد بود.

به گفته این فعال اقتصادی، نحوه معامله این رمزارزها، چگونگی استفاده از آنها در صادرات و واردات، تعامل با بانک مرکزی برای تعهدات ارزی وقوانین نظارتی بر این رویه دیگر مقدمات مهمی هستند که تا زمانی که از سوی دولت به شکل دقیق بررسی و اعلام نشوند، نمی‌توان انتظار داشت که استفاده از آنها به‌طور گسترده در تجارت در دستور کار قرار بگیرد.

دو مساله مهم در کاربرد رمزارزها

مسعود دانشمند رییس اسبق اتاق بازرگانی مشترک ایران و امارات هم با اشاره به اینکه استفاده از رمزارز‌ها در تجارت خارجی می‌تواند در کوتاه‌مدت به مدد تجار و بازرگانان برای امر صادرات و واردات بیاید، اما در اظهاراتی گفته است: این کار نیاز به زیرساخت زیادی ندارد، اما دو مساله وجود دارد که باید آنها را مدنظر قرار داد، در غیر این صورت ممکن است اگر استفاده از رمزارز‌ها فراگیر شود، این دو موضوع فعالان تجارت خارجی را با مشکلاتی روبرو سازد.

از نگاه این فعال اقتصادی، در وهله اول موضوع نوسانات رمز ارز‌ها مورد پرسش است، در حدود ۱.۵ سال گذشته بیت‌کوین به عنوان رمزارز اصلی بهای آن از حدود ۶۵ هزار دلار به ۱۷ هزار دلار سقوط کرد و الان نیز قیمت آن در حدود ۲۳ هزار دلار است، این نوسان قیمتی، ریسک سنگینی برای یک بازرگان و تولیدکننده‌ای که بخواهد دارایی خود را به رمزارز تبدیل کنداست، حال اینکه تجار می‌خواهند با این ریسک کنار بیایند، این خود یک مساله مهم است.

از سوی دیگر، به گفته دانشمند، شرکت‌های دولتی خارجی با بیت‌کوین معامله نمی‌کنند، زیرا آنها باید نقل و انتقالات مالی خود را ثبت ‌کنند، شرکت‌های خصوصی نیز خیلی کم پیدا می‌شوند که بخواهند با بیت‌کوین معامله کنند، بنابراین باید به یک شرکت بازرگانی مراجعه کنند که این نقل و انتقال به رمز ارز را انجام دهد که آنها نیز با توجه به نوسانات بیت‌کوین، این ریسک را در قرارداد‌هایی که با طرف ایرانی امضا می‌کنند، ذکر خواهند کرد که این موضوع خود یک معضل جدی به حساب می‌آید، بنابراین باید به تمامی این موضوعات توجه کرد و نباید تنها به این اکتفا کرد که می‌توان به هر طریقی به وسیله بیت‌کوین تحریم‌ها را دور زد؛ چراکه در طرف مقابل و خارجی، بازرگان ایرانی نیز باید معامله با بیت‌کوین را بپذیرد.

او با تحلیل این موضوع می‌گوید: در حال حاضر با توجه به اینکه بانک‌های مرکزی کشور‌های قدرتمند دنیا رمزارز‌ها را به رسمیت نشناخته‌اند، بیت‌کوین می‌تواند مورد استفاده ما قرار گیرد، اما در آینده اگر بانک‌های مرکزی با بیت‌کوین موافقت کنند یا اینکه آن را به کنترل خود در آورند، این موضوع برای ما یک ریسک به حساب می‌آید، بنابراین استفاده طولانی مدت از رمزارز‌ها برای ما نمی‌تواند امکان داشته باشد، این نکته‌ای است که مسوولان دولتی و مقامات بخش خصوصی و تجار و بازرگانان باید به آن توجه جدی داشته باشند.

محمد لاهوتی عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران نیز دراظهاراتی عنوان کرده: هر چند فعلا استفاده از رمزارزها در تجارت به شکل محدود کلید خورده، اما در آینده می‌تواند اثرات مثبت خود را بر تجارت ایران نشان دهد. او توضیح داده: با توجه به اینکه طی دو ساله گذشته استفاده از رمزارز‌ها در کشورمان بسیار جدی شده، اما قوانین در این حوزه به صورت کاملی تدوین نشده، در حال حاضر تولید و استخراج بیت‌کوین در کشور تحت شرایط خاصی قانونی است، اما خرید و فروش آن هنوز به نوعی غیرقانونی محسوب می‌شود و هنوز تصمیماتی در این باره به صورت قطعی اعلام نشده، حال باید دید با اظهارات جدید رییس سازمان توسعه تجارت، وضعیت خرید و فروش رمزارز‌ها چگونه خواهد شد.

دونگاه متفاوت به کاربرد پول مجازی

برخی از کارشناسان نیز ثبت سفارش رسمی اولین محموله واردات به صورت رمز ارز آن هم به مبلغ ۱۰ میلیون دلاری را اتفاق مهمی عنوان کردند، که روی داده، و بیان کردند: با توجه به اینکه تحریم‌ها همچنان وجود دارد و چشم‌انداز مشخصی نیز برای رفع آن نیز وجود ندارد، استفاده از رمزارز‌ها می‌تواند به عنوان ابزاری به منظور دور زدن تحریم‌ها مورد استفاده قرار گیرد. بنابراین این موضوع باید از مدت‌ها پیش در دستور کار دولتمردان و همچنین تجار، بازرگانان و تولیدکنندگان قرار می‌گرفت، در مورد زیر ساخت‌ها و همچنین قوانین رمزارز‌ها برای امر تجارت نیز اگر این موضوع فراگیر شود، خود به خود زیر ساخت‌ها و قوانین آن نیز تدوین خواهد شد. اما به گفته برخی کارشناسان استفاده از رمزارز‌ها در کشور دو جنبه مختلف و مهم دارد؛ در وهله اول اگر بخواهیم به رمزارز به عنوان یک ابزاری نگاه کنیم که تنها هدف کسب سود مردم باشد، این موضوع در نهایت به دلالی و سفته‌بازی ختم می‌شود. همان اتفاقی که در بازار دلار نیز ما هر روز مشاهده می‌کنیم، که میلیارد‌ها دلار از سرمایه‌های کشور تحت عنوان دلار‌های خانگی در اختیار مردم است و هیچ استفاده‌ای از آن نمی‌شود. از این منظر نیز، مردم برای پس‌انداز و حفظ ارزش دارایی خود این ارز‌ها را نگهداری می‌کنند، که هیچ ارزش افزوده‌ای برای کشورمان به دنبال ندارد. اما از جنبه دیگر، اگر از رمزارز‌ها به عنوان یک وسیله و ابزاری استفاده شود که کار راه بیندازد و به نوعی وسیله مبادله کالا قرار گیرد و بتواند کار تجارت خارجی کشور را تسهیل کند؛ این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است و می‌تواند اثرگذار باشد. این شکل ماجرا می‌تواند اقتصاد کشور را به خصوص در حوزه پولی و مالی بین‌المللی که از یک بن‌بست خارج کرده و تجارت خارجی کشور را تسهیل کند.

صرف اینکه دولت این روش را به رسمیت شناخته اتفاقی مثبت خواهد بود؛ زیرا اگر در سال‌های گذشته شرکتی قصد ورود به این حوزه را داشت حتی امکان آنکه مجرم شناخته شود نیز وجود داشت، اما با این حال در ادامه باید دید که تا چه اندازه رمزارز‌ها در سیستم اقتصادی و تجاری کشور ریسک های بازار رمزارزها می‌تواند متداول شود و به نوعی جا بیفتد ویا در عمل چه روش‌هایی برای اجرای این برنامه در دستور کار قرار می‌گیرد. با همه اینها آنچه مشخص است، بانک مرکزی و دولت به شکل جدی پیگیر حذف یا کاهش نقش دلار در تعامل و تجارت با همسایگان هستند.