اقتصاددان و استاد دانشگاه
اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟
در این مقاله تصمیم داریم تا در رابطه با اختیار فروش تبعی توضیحات کاربردی ارائه نماییم تا از این دریچه بتوانید با دید بازتری در بازار سهام به فعالیت بپردازید. پیش از شروع مطلب لازم است تا در رابطه با اوراق اختیار فروش توضیحاتی را خدمت شما ارائه کنیم.
اختیار فروش جزء ابزارهای بازار مشتقات است. لازم به ذکر است که ابزار بازار مشتقه جزو ابزار پوشش ریسک می‌باشد؛ اما خریدار اختیار فروش چه وضعیتی دارد؟ اختیار فروش به دارنده آن این حق و نه تعهد را می‌دهد که در تاریخ معینی در آینده به قیمت مشخص‌شده در برگه که از آن به‌عنوان قیمت اعمال یاد میشود این اوراق را اعمال نماید. حال اگر خریدار این ورقه بخواهد از این موقعیت استفاده نماید بایستی دارایی پایه (دارایی که سرمایه‌گذار جهت پوشش ریسک در آن اختیار فروش را خریداری کرده است) از بازار خریداری کرده و به قیمت اعمال به فروش برساند. لازم به ذکر است که بابت موقعیت خرید اختیار معامله مبلغی را تحت عنوان هزینه اولیه می‌پردازند (توجه فرمایید که در این بخش در رابطه خرید اوراق اختیار فروش در بازارهای مالی دنیا صحبت می‌کنیم). برای تفهیم موضوع یک مثال می‌زنیم:
فرض کنید شخص الف بابت ۱۰۰ سهم شرکت A که در حال حاضر قیمت ۱۰۰۰ ریال دارد اختیار فروشی را به قیمت اعمال ۹۰۰ ریال در چهار ماه آینده خریداری کرده است. درنتیجه این سرمایه‌گذار هیچ سهمی از شرکت A را در حال حاضر ندارد و بابت هر سهم دارایی پایه مبلغ ۱۰۰ ریال (درمجموع ۱۰۰۰۰ ریال) را به‌عنوان هزینه اولیه پرداخت می‌نماید.
حال سه حالت زیر را در نظر بگیرید و رفتار دارنده برگه اختیار فروش را ارزیابی نمایید:
الف) قیمت سهام در تاریخ اعمال به ۷۰۰ ریال کاهش پیداکرده باشد.
در این حالت فرد اختیار فروش خود را اعمال خواهد کرد، درنتیجه میتواند ۱۰۰ سهم شرکت A را به قیمت ۷۰۰ ریال از بازار خریداری نموده و به قیمت اعمال ۹۰۰ ریال به فروش برساند و از طریق این معامله سود ۲۰ هزار ریالی را شناسایی نماید، با توجه به اینکه در ابتدای امر مبلغ ۱۰ هزار ریال را هزینه کرده است سود خالص سرمایه‌گذار ۱۰ هزار ریال می‌باشد. به‌طور خلاصه عملیاتی که طی این معامله اتفاق افتاده را مشاهده می‌نمایید:
هزینه اولیه بابت اتخاذ موقعیت خرید اختیار فروش: (۱۰۰۰۰) ریال
سود ناشی از خرید ۱۰۰ سهم A به مبلغ ۷۰۰ ریال و فروش به قیمت اعمال ۹۰۰ ریال: ۲۰۰۰۰ ریال
سود خالص ناشی از ورود به خرید اختیار فروش و اعمال آن: ۱۰۰۰۰ ریال
ب) قیمت سهام در تاریخ اعمال برابر ۹۰۰ ریال شده باشد.
در این حالت برای سرمایه‌گذار یک حالت بی‌تفاوتی ایجاد میشود چون چه با اعمال اختیار فروش و یا عکس آن هیچ سودی نصیب وی نمی‌شود چون قیمت بازار برابر قیمت اعمال است، بنابراین سرمایه‌گذار خنثی می‌باشد. در این حالت سرمایه‌گذار تنها هزینه ۱۰ هزار ریالی را پرداخت کرده است.
پ) قیمت سهام در تاریخ اعمال به ۱۲۰۰ ریال رسیده باشد.
در این حالت سرمایه‌گذار قطعاً اختیار خود را اعمال نخواهد کرد زیرا درصورتی‌که بخواهد اختیار خود را اعمال نماید زیان ۳۰ هزار ریالی را به شرح زیر متحمل خواهد شد:
هزینه اولیه بابت اتخاذ موقعیت خرید اختیار فروش: (۱۰۰۰۰ ریال)
زیان ناشی از خرید ۱۰۰ سهم A به مبلغ ۱۲۰۰ ریال و فروش به قیمت اعمال ۹۰۰ ریالی: (۳۰۰۰۰)
زیان خالص ناشی اختیار فروش با قیمت چیست؟ از اعمال اختیار فروش: (۴۰۰۰۰) = (۱۰۰۰۰) + (۳۰۰۰۰)
همانطور که مشاهده می‌فرمایید زیان سنگینی بابت اعمال در این حالت روی‌داده است و بنابراین درزمانی که قیمت روز سهام در تاریخ اعمال بیشتر از قیمت اعمال تعیین‌شده در ورقه اختیار فروش است، سرمایه‌گذار اختیار خود را اعمال نمی‌نماید و در این حالت نیز تنها همان هزینه اولیه را پرداخت کرده است. هم‌چنین اوراق اختیار من‌جمله اختیار فروش دارای دو شیوه اعمال اروپایی و آمریکایی می‌باشد. در حالت اروپایی اوراق اختیار تنها در تاریخ سررسید قابلیت اعمال دارند اما در حالت آمریکایی سرمایه‌گذار میتواند در هر تاریخی تا سررسید اختیار را اعمال نماید (فرض کنید تاریخ شروع ۳۱ شهریور ۹۷ و تاریخ اعمال ۳۰ دی‌ماه است، درصورتی‌که به‌صورت آمریکایی اعمال شود سرمایه‌گذار در هر تاریخی مانند ۳۰ آبان ۱۳۹۷ نیز می تواند اختیار خود را اعمال نماید درحالی‌که در اروپایی فقط در تاریخ سررسید یعنی ۳۰ دی‌ماه میتواند اعمال نماید).
اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟
این اوراق درواقع نوعی از اختیار فروش اروپایی است که در آن به خریدار این اوراق اجازه می‌دهد تا دارایی پایه اختیار که درواقع یکی از سهام پایه می‌باشد با توجه به قیمت سهام در زمان عرضه اوراق و قیمت اعمال بیمه نماید و به‌نوعی کسب بازدهی برای سرمایه‌گذار تضمین می‌گردد، درنتیجه این اوراق به‌نوعی بیمه سهام می‌باشند. لازم به ذکر است که عرضه‌کننده این اوراق شرکت (ناشر) و اختیار فروش با قیمت چیست؟ یا سهامدار عمده است که هدف آنها ایجاد تضمین و اطمینان نسبت به سهام است.
حال در ادامه در رابطه با سازوکار عملیاتی اوراق اختیار فروش تبعی نکاتی را خدمت شما عرض می‌کنم:
در ایران شیوه انتشار این اوراق متفاوت از سازوکار مطرح‌شده در دنیا است. در ایران به‌منظور خرید اوراق اختیار بایستی سهام پایه (سهامی که بابت آن اختیار فروش تبعی منتشر می‌گردد) را در اختیار داشته باشید. فرض کنید که قرار است اوراق اختیار فروش تبعی برای سهام شرکت سایپا در تاریخ ۱۰ دی‌ماه منتشر گردد. قبل از اینکه شما اقدام به خرید اوراق اختیار نمایید بایستی سهام شرکت سایپا را در سبد خود داشته باشید و این اولین تفاوت بین اوراق اختیار در ایران با سایر کشورهای دنیا است. مثلاً اگر شما میخواهید تعداد ۵۰ هزار اوراق اختیار سایپا را داشته باشید بایستی قبل اعمال دستور خرید این اوراق، تعداد ۵۰ هزار سهم از سایپا را در پرتفوی خود داشته باشید.
نمونه‌ای اوراق اختیار فروش تبعی که در عمل انجام‌شده است
عکس زیر مربوط به اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش تبعی حسیر است. لطفاً به جزییات آن توجه فرمایید:
اوراق اختیار فروش تبعی چیستبر طبق اطلاعیه که در تصویر مشاهده میکنید می‌توان اطلاعات زیر را استخراج کرد:
قیمت اعمال: ۳۶۰۰ ریال، تاریخ اعمال: ۲۳ آبان ۱۳۹۷، دوره معاملاتی (دوره‌ای که این اوراق معتبر می‌باشند و درواقع فاصله تا سررسید را معین میکند): از ۲۷ آبان ۱۳۹۶ الی ۲۳ آبان ۱۳۹۷
کل حجم عرضه (تعداد کل اوراق اختیار فروش تبعی که توسط سهامدار عمده عرضه می‌گردد): ۷۵ میلیون
حداقل عرضه روزانه (عرضه‌کننده باید در هر روز حداقل این تعداد از اوراق اختیار را عرضه نماید): ۴ میلیون
هم‌چنین بر طبق این اطلاعیه، هر سهامدار حقیقی در یک روز نمی‌تواند بیشتر از ۱۰۰ هزار سهم را درخواست نماید؛ اما حداقلی برای آن تعریف نشده است درحالی‌که برای اشخاص حقوقی شرایط کاملاً متفاوت است.
همانطور که مشاهده می‌فرمایید نماد اختیار فروش تبعی حسیر به‌صورت حسیرتبعی ۹۷۰۸ می‌باشد.
حسیرتبعی ۹۷۰۸ – اختیارف.تبعی ریل سیرکوثر ۹۷۰۸۰۸
حال در قالب فرایند عملیاتی و با فرض اینکه در حال حاضر در تاریخ ۲۴ آبان ۱۳۹۶ (تاریخی که اطلاعیه عرضه اوراق اختیار تبعی حسیر منتشر شد) هستیم گام‌به‌گام برای شما توضیح می‌دهیم که چه وضعیتی برای شما ایجاد میشود.
حال فرض می‌کنیم که شما تمایل به خرید ۱۰۰ هزار اوراق اختیار هستید، درنتیجه بر اساس سازوکار تعریف‌شده شما می‌بایست در سبد خود تعداد ۱۰۰ هزار از سهم حسیر را داشته باشید؛ بنابراین شما در تاریخ ۲۴ آبان تعداد ۱۰۰ هزار سهم حسیر را در مبلغ ۲۸۳۰ ریال می‌خرید. درنتیجه سرمایه شما در سهام حسیر به مبلغ ۲۸۳ میلیون ریال است. حال در تاریخ ۲۷ آبان ۱۳۹۶ اعلام می‌گردد که بابت خرید هر ورقه اختیار فروش تبعی حسیر بایستی مبلغ ۵۰ ریال پرداخت گردد؛ بنابراین شما باید بابت خرید ۱۰۰ هزار عدد از این اوراق مبلغ ۵ میلیون ریال پرداخت نمایید. تا به اینجا در سبد سهام شما تعداد ۱۰۰ هزار سهم حسیر به مبلغ ۲۸۳ میلیون ریال و ۱۰۰ هزار ورقه اختیار فروش تبعی حسیر موجود می‌باشد. بنا بر قانون، شما تا تاریخ ۲۳ آبان ۱۳۹۷ نمی‌توانید هیچ‌کدام از این دو ورقه بهادار را معامله نمایید.
حال فرض نمایید به تاریخ ۱۳ آبان ۱۳۹۷ می‌رسیم. در این تاریخ شما بایستی بر اساس تحلیلی که از سهام حسیر دارید در مورد اعمال اوراق اختیار یا عدم اعمال آن تصمیم‌گیری کنید. در تاریخ ۱۳ آبان ۱۳۹۷ شما می‌بینید که قیمت حسیر در بازه ۲۵۵ تا ۲۷۰ تومان نوسان دارد. درنتیجه تصمیم می‌گیرید که به کارگزار خود دستور اعمال اوراق اختیار را می‌دهید. درنتیجه کارگزار درخواست شما را در کنار درخواست سایر مشتریان برای سازمان ارسال میکند. سازمان اگر در تاریخ ۲۳ آبان قیمت سهم حسیر برابر یا بیشتر از ۳۶۰۰ ریال باشد اوراق را اعمال نمی‌کند ولی اگر قیمت سهم کمتر از ۳۶۰۰ ریال بود ۱۰۰ هزار سهم حسیر را برای شما به قیمت ۳۶۰۰ ریال به ازای هر سهم به سهامدار عمده می‌فروشد.
در مثال ما چون سهم حسیر در تاریخ ۲۳ آبان ۱۳۹۷ برابر ۲۸۸۳ ریال است اوراق اختیار سهامداران درخواست‌کننده اعمال خواهد شد؛ بنابراین سود شما از خرید این اوراق با توجه به مفروضات بالا به شرح ذیل می‌باشد (در محاسبات کارمزد و مالیات در نظر گرفته نشده است):
خرید ۱۰۰ هزار سهم حسیر به قیمت ۲۸۳۰ ریال: ۲۸۳ میلیون ریال
خرید ۱۰۰ هزار ورقه اختیار فروش تبعی به قیمت ۵۰ ریال به ازای هر ورقه: ۵ میلیون ریال
فروش ۱۰۰ هزار سهم حسیر به قیمت اعمال ۳۶۰۰ ریال ناشی از اعمال اوراق اختیار: ۳۶۰ میلیون ریال
سود شما از این معامله (ارقام به میلیون ریال):
سود معاملاتی: میلیون ریال ۷۲ = ۵ – ۲۸۳ – ۳۶۰
بنابراین بازدهی شما ۲۵ درصد است.
نکاتی مهم در رابطه با اوراق اختیار فروش تبعی که لازم است بدانید:
این اوراق از نوع اختیار فروش اروپایی می‌باشند یعنی تنها می‌توان اختیار فروش با قیمت چیست؟ در تاریخ سررسید آن را اعمال کرد.
این اوراق قابلیت معامله در بازار ثانویه را ندارند و تنها در یک مرحله در زمان عرضه توسط ناشر مورد معامله قرار می‌گیرد.
درصد سود و زیان شما با توجه به نوسانات قیمتی سهام تا تاریخ سررسید و اینکه شما در چه قیمتی سهام پایه را خریداری کرده باشید متفاوت است.
توجه فرمایید که طبق قانون حتی درصورتی‌که شما درخواست اعمال اوراق را به کارگزار بدهید درصورتی‌که قیمت روز سهام پایه در تاریخ سررسید کمتر از قیمت اعمال نباشد اوراق سررسید شده اعمال نخواهند شد.
توجه فرمایید ازآنجایی‌که اوراق اختیار فروش تبعی قابلیت معامله مجدد را ندارند درنتیجه سهام پایه موضوع این اوراق نیز تا زمان پایان معاملات قابلیت معامله را از دست می‌دهند و حتماً بایستی به این موضوع توجه فرمایید.
مفاهیم: اختیار معامله (Option) چیست؟
همشهری آنلاین: اختیار معامله یا Option قراردادی است قانونی بین یک خریدار و یک فروشنده به نحوی که خریدار Option، حق خرید یا فروش یک دارایی مشخص را در یک قیمت توافقی و تا یک زمان معین، از فروشنده خریداری کرده و مبلغی برای در اختیار داشتن این حق تا آن زمان می‌پردازد.
این یک قرارداد الزامی برای فروشنده ولی یک اختیار و نه الزام برای خریدار Option است.
به عبارت دیگر قرارداد اختیار معامله نوع خاصی از ابزار مشتقه است و میتواند در بورس و یا خارج از بورس مورد معامله قرار گیرد. برحسب دارایی مورد نظر انواع مختلفی از اختیار معامله‌ها وجود دارد اما بیشتر اختیار معامله‌هایی که در بورس‌ها معامله می‌شوند دارایی پایه‌شان سهام و یا قراردادهای آتی است. اما اختیار معامله‌هایی که در بازارهای خارج از بورس صورت می‌گیرند شامل داراییهای پایه زیادی مثل اوراق بهادار، ارزها، داراییهای فیزیکی، سواپ‌ها و بسته‌ای از دارایی‌ها (Basket Of Assets) می‌شوند. اختیار معامله‌ها در هر قراردادی میتوانند ظاهر شوند.
در معاملات Option، قابلیت‌ها و کاربردهای متنوع و منحصر به فرد Option به عنوان یک ابزار قدرتمند در کنترل ریسک سرمایه‌گذاری و ایجاد سودآوری در شرایط مختلف نوسانات بازار (صعودی، نزولی و حتی راکد) بررسی میشود.
قرارداد اختیار معامله چیست و چه نکاتی را شامل میشود؟
گذشت زمان و تحولات ایجاد شده در زیست بشری، اَشکال جدیدی از روابط حقوقی را به ارمغان آورده است. در نتیجه این تحولات، قراردادهایی ظهور پیدا کرده‌اند که هم به لحاظ محتوایی و هم به لحاظ شکلی با قالب‌های سنتی که استفاده از آنها از دیرباز در میان اعضای جامعه متداول بوده است، تفاوت دارند. زیست همگام با جهان نوین، مستلزم کسب آگاهی و شناخت نسبت به این روابط حقوقی و مبنای اعتبار قانونیِ آنها است. در این نوشتار، به بررسیِ یکی از این قراردادها تحت عنوان اختیار معامله و نکات حقوقیِ پیرامون آن پرداخته خواهد شد. تلاش بر این خواهد بود که به زبان ساده، مفهوم قرارداد اختیار معامله، مهمترین نکات مرتبط با این قرارداد و مزایای آن مورد بررسی قرار گیرد.
- 1) قرارداد چیست؟
- 2) قرارداد اختیار معامله چیست؟
- 3) قرارداد اختیار معامله بر چند نوع است؟
- 4) مهمترین نکات مرتبط با قرارداد اختیار معامله چیست؟
- 5) قرارداد اختیار معامله چه مزایایی دارد؟
- 6) سخن آخر
قرارداد چیست؟
اَعمال حقوقی که اعضای جامعه انجام می‌دهند، در دو قالب میتواند صورت بگیرد؛ قرارداد (یا معامله) و ایقاع. در ایقاع برای آنکه عمل حقوقی به‌صورت صحیح انجام شود و اثر حقوقی که مدنظر قانون‌‌گذار بوده است، بر آن مترتب شود، اراده یک شخص کافی است. یکی از مهمترین مثال‌های مربوط به این نوع عمل حقوقی (یعنی ایقاع)، ابراء است. در ابراء، طلبکار تعهدی را که بدهکار برای پرداخت دین دارد، از بین می‌برد و اصطلاحاً او را بری‌الذمه میکند. برای اینکه این عمل حقوقی به‌طور صحیح انجام شود و در نتیجه آن، تعهدی که بدهکار برای پرداخت دین دارد، از بین برود، فقط به قصد و اراده طلبکار نیاز است. در واقع، همین که طلبکار اراده خود را در خصوص بری‌الذمه کردن بدهکار اعلام کند، تعهد بدهکار از بین می‌رود. در قرارداد، وضعیت به گونه‌ای دیگر است. قرارداد، نوعی از عمل حقوقی است که برای آنکه واقع شود و اثر قانونیِ مربوط به خود را به وجود بیاورد، به قصد و اراده دو شخص نیاز دارد. رایج‌ترین مثالی که در خصوص قرارداد می‌توان مورد اشاره قرار داد، بیع (خرید و فروش) است. بیع یک قرارداد است؛ یعنی برای آنکه به‌صورت صحیح واقع شود و باعث شود که اثر قانونیِ مربوط به آن (یعنی مالکیت) به وجود آید، به اراده دو شخص یعنی خریدار و فروشنده نیاز است. برای آنکه قرارداد بیع منعقد شود، باید کسی باشد که تصمیم بر فروش مال یا اموال خود داشته باشد و شخصی نیز باید باشد که بخواهد مال یا اموال او را بخرد تا یک قرارداد بیع معتبر شکل بگیرد.
قرارداد اختیار معامله چیست؟
قرارداد اختیار معامله یا Option قراردادی میان خریدار و فروشنده است که در آن، طرفین قرارداد با هم توافق میکنند که در آینده معامله مشخصی را انجام دهند. مطابق این قرارداد، خریدار در ازای پرداخت مبلغ معینی در زمان انعقاد قرارداد، اختیار خرید یا فروش مقدار معینی از داراییِ مندرج در قرارداد را به قیمت تعیین‌شده و در زمان مشخصی پیدا میکند. به‌عبارت‌بهتر، فروشنده در قبال دریافت مبلغ معینی این حق را اختیار فروش با قیمت چیست؟ به او واگذار میکند. در مقابلِ اختیاری که در این قرارداد برای خریدار در نظر گرفته میشود، فروشنده مجبور و ملزم است که اگر در مدت زمان تعیین‌شده خریدار تمایل به خرید یا فروش این دارایی پیدا کرد، اقدام به اجرای قرارداد نماید.
قرارداد اختیار معامله بر چند نوع است؟
قرارداد اختیار معامله بر دو نوع است:
الف. قرارداد اختیار خرید یا Call Option
در قرارداد اختیار خرید، خریدار (دارنده قرارداد) این حق را دارد که مقدار معینی از داراییِ مندرج در قرارداد را به قیمت مشخصی در بازه زمانی معینی خریداری نماید.
ب. قرارداد اختیار فروش یا Put Option
در قرارداد اختیار فروش، خریدار (دارنده قرارداد) این حق را دارد که مقدار معینی از داراییِ مندرج در قرارداد را به قیمت مشخصی در بازه زمانی معینی بفروشد.
مهمترین نکات مرتبط با قرارداد اختیار معامله چیست؟
اختیار معامله یکی از مفاهیم پیچیده و نوین بازار سرمایه است. از آن‌چه که در خصوص قرارداد اختیار معامله ذکر شده است، نکات زیر استنباط میشود:
- همانطور که از تعریف قرارداد اختیار معامله مشخص است، در این قرارداد خریدار (یعنی دارنده قرارداد) هیچ تعهد و الزامی برای اجرای حق خود ندارد. او میتواند از خرید یا فروش داراییِ موضوع قرارداد انصراف دهد و اگر این کار را انجام دهد، داراییِ تعیین‌شده در قرارداد در اختیار فروشنده قرار می‌گیرد و خریدار نیز مبلغی را که به هنگام انعقاد قرارداد پرداخت کرده است، از دست می‌دهد.
- در مقابلِ حق و اختیاری که برای خریدار وجود دارد، فروشنده در صورت خواست خریدار ملزم به اجرای قرارداد خواهد بود.
- در قرارداد اختیار معامله اروپایی، خریدار در سررسید زمان تعیین‌شده میتواند از اختیار خود برای خرید یا فروش استفاده نماید و قبل از سررسید این اختیار را اختیار فروش با قیمت چیست؟ ندارد. این در حالی است که در اختیار معامله آمریکایی، خریدار در طول مدت زمان تعیین‌شده نیز میتواند از اختیار خود برای خرید یا فروش استفاده کند.
- در قرارداد اختیار معامله باید 4 مؤلفه وجود داشته باشد: باید نوع اختیار معامله مشخص باشد؛ باید مدت زمانی که خریدار میتواند در آن از اختیار خود استفاده نماید، مشخص باشد؛ باید قیمت اِعمال که در زمان سررسید، خرید یا فروش براساس آن صورت می‌گیرد، مشخص باشد؛ باید مبلغی که خریدار در همان ابتدا بابت حق اختیار پرداخت میکند، مشخص باشد.
قرارداد اختیار معامله چه مزایایی دارد؟
حال که به‌صورت کلی با تعریف و ویژگی‌های قرارداد اختیار معامله آشنا شدیم، باید به برخی از اختیار فروش با قیمت چیست؟ مزایایی که این قرارداد دارد، اشاره نماییم. برخی از مزایای قرارداد اختیار معامله به شرح زیر است:
الف. قرارداد اختیار معامله به سرمایه‌گذار این اجازه را می‌دهد که ریسک خود را در مقابل نوسانات نامطلوب قیمت کاهش دهد.
ب. با توجه به اینکه در قرارداد اختیار معامله، بازه زمانیِ خاصی تعیین میشود، خریدار این امکان را به دست می‌آورد که برای اتخاذ یک تصمیم مناسب، زمان کافی در اختیار داشته باشد.
پ. قرارداد اختیار معامله این فرصت را به سرمایه‌گذاران می‌دهد که موقعیت خود را براساس شرایطی که ممکن است در بازار سرمایه به وجود آید، تنظیم نمایند.
سخن آخر
قرارداد اختیار معامله، اصطلاحی است که امروزه در حوزه‌هایی هم‌چون بورس کاربرد دارد و در خصوص سهام شرکت‌های بزرگ انجام میشود. ورود در حوزه معاملات و قراردادهای نوین، به‌طور مضاعف مستلزم آشنایی با مفاهیم و ساز و کارهایی است که در این حوزه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. بدیهی است که اگر اعضای جامعه بدون داشتن اطلاعات کافی وارد این حوزه‌ها شوند، متحمل ضرر و زیان بسیاری خواهند شد و کاهش ریسک جای خود را به افزایش ریسک خواهد داد. سامانه دعاوی تخصصیِ وینداد با در اختیار داشتنِ کارشناسان حقوقیِ با تجربه میتواند زمینه اقدام صحیح در این خصوص را برای شما فراهم نماید.
قرارداد اختیار معامله چیست؟
بازار بورس این روزها در حال گذراندن نوسانات زیادی است و کسی نمی اختیار فروش با قیمت چیست؟ تواند به طور دقیق آن را پیش بینی کند. خیلی از افراد سرمایه خود را وارد این بازار کرده اند تا پولشان را از تورم حفظ کنند و در عین حال سود ببرند. داشتن اطلاعات در این بازار می تواند بسیار راهگشا باشد. در این مقاله ما به توضیح قرارداد اختیار معامله می پردازیم.
قرارداد اختیار معامله چیست؟
اختیار معامله، قراردادی است که به خریدار آن، اختیار و نه اجبار خرید یا فروش یک دارایی معین را در قیمت تعیین شده تا یک زمان مشخص اعطا می شود. خریدار در اعمال حق خود مختار است و هیچ اجباری به اعمال حقی که خریده است ندارد.
در این قرارداد اما فروشنده مجبور است تا هر زمان که خریدار می خواهد مفاد قرارداد را اجرا کند و دارایی مورد نظر در قرارداد را معامله کند(این اجبار تا پایان انقضای قرارداد باقی است).
در واقع در قرارداد اختیار معامله، هر دو طرف توافق می کنند تا در آینده معامله ای را انجام دهند که به سود هر دوی آنها باشد. خریدار با پرداخت پول حق خرید یا فروش یک دارای مشخص را در آینده بدست می آورد و فروشنده نیز این حق را به او اعطا می کند.
فواید قرارداد اختیار معامله
قرارداد اختیار معامله می تواند جلوی ضرر افراد در آینده را بگیرد. قرارداد اختیار معامله به شما این اجازه را می دهد تا موقعیت خود را بر حسب شرایطی که ممکن است در بازار اتفاق بیفتد تطبیق دهید. شما می توانید از قرارداد اختیار معامله به عنوان یک سپر احتیاطی برای کاهش ضرر احتمالی در آینده استفاده کنید.
اگر به اندازه کافی تجربه داشته باشید و بتوانید از عملکرد قرارداد انتخاب معامله استفاده درستی بکنید از بازار بورس، سود خوبی بدست خواهید آورد. حتی اگر چندان اهل این گونه قراردادها نیستید بهتر است که از آن به اندازه کافی اطلاعات داشته باشید.
ما دو نوع قرارداد اختیار معامله داریم: اختیار خرید(call) و اختیار فروش(put). در زیر هر کدام از آنها را با ذکر مثال توضیح خواهیم داد.
قرارداد اختیار خرید
مشخص است که خرید اختیار فروش با قیمت چیست؟ یعنی این که شما سهامی را بخرید. قرارد خرید را آپشن Call نیز می گویند. تاریخ انقضای این آپشن ها می تواند از یک ماه تا یک سال تغییر کند.
با توجه به بازار، ممکن است فردی یک آپشن Call را خریداری کرده یا بفروشد. اگر آپشن Call خریداری شود یعنی خریدار این حق را دارد که سهام مربوطه را به قیمت اعمال تا تاریخ انقضا خریداری نماید. مبلغ آپشن(مبلغ قرارداد خرید) حداکثر ریسکی است که یک خریدار Call متحمل میشود. زمانی که قیمت سهام مربوطه به یک آپشن Call، بالاتر از قیمت اعمال می‌رسد، این آپشن سود ایجاد می‌نماید.
فرض کنید شما تصمیم بگیرید که 100 سهم یک شرکت در بورس را با قیمت توافقی 2000 تومان بابت هر سهم خریداری کنید. در حال حاضر اما قیمت این سهم 1900 تومان است، تاریخ انقضای تاریخ قرارداد 6 ماه و قیمت قرارداد اختیار معامله برای هر سهم 100 تومان است. پس با این وجود شما برای یک سرمایه گذاری اولیه جهت خرید قرارداد به 10 هزار تومان احتیاج دارید.
مثال قرارداد اختیار خرید
شما 10 هزار تومان می دهید و 100 سهم را طبق قرارداد خرید می خرید و تا شش ماه آینده می توانید هر موقع که خواستید این سهام را بخرید و متعلق به خود کنید. در واقع شما در اینجا ریسک می کنید تا سودی را برای خود کسب کنید. شما فکر می کنید که تا شش ماه دیگر قیمت این سهم از 2000 تومان بیشتر خواهد شد.
اگر با تمام شدن انقضای قرارداد، قیمت سهم کمتر از 2000 تومان باشد شما دیگر قرارداد را به اجرا نخواهید گذاشت چون اگر آن را به اجرا بگذارید یعنی باید 100 سهمی که قیمتی کمتر از 2000 تومان دارند را با قیمت توافقی 2000 تومانی قرارداد بخرید و در این میان ضرر کنید.
اما اگر قیمت سهم به بالاتر از 2000 تومان برسد شما با به اجرا گذاشتن آن، سود خوبی بدست خواهید آورد. فرض کنید که قیمت سهم به 2400 تومان برسد آن گاه شما می توانید طبق قرارداد خرید، این سهم را با قیمت توافقی 2000 تومان بخرید و به ازای هر سهم 400 تومان سود کنید. از آنجا که برای هر سهم 100 تومان حق قرارداد پرداخته اید پس به طور کلی 300 تومان سود خالص به ازای هر سهم به شما تعلق گرفته است. اگر این عدد را در 100 ضرب کنید آن گاه 30 هزار تومان سود خالص نصیب شما شده است.(اگر بلافاصله سهم خود را در بازار بفروشید این مقدار سود خواهید کرد).
اختیار فروش
اختیار فروش یا آپشنهای Put این حق را به خریدار می‌دهد که سهم مربوطه را با قیمت اعمال و تا سومین جمعه از ماه انقضا به فروش برساند. تاریخ انقضا میتواند از یک ماه تا بیش از یک سال تغییر کند. این قرارداد مربوط به فروش است و بنابراین سود در پایین آمدن قیمت است.
یک سرمایه گذار را در نظر بگیرید که قرارداد اختیار فروش 100 سهم یک شرکت را با قیمت توافقی 1000 تومان خریداری میکند. اگر قیمت جاری سهم مزبور 900 تومان، تاریخ انقضای قرارداد شش ماه بعد و قیمت قرارداد برای هر سهم 50 تومان باشد پس سرمایه گذاری اولیه (برای خرید قرارداد) برابر است با 5 هزار تومان. اگر در زمانی که انقضای قرارداد رو به پایان است قیمت سهم کمتر از قیمت توافقی 1000 تومان باشد آن گاه فرد می تواند با پرداخت مبلغ سهم بر حسب قیمت واقعی ، آن را با قیمت تواقفی 1000 تومان بفروشد.
فرض کنید قیمت سهم شرکت در تاریخ انقضا 800 تومان باشد، سرمایه گذار میتواند بر اساس قرارداد 100 سهم را با این قیمت بخرد و با قیمت 1000 تومان توافقی در قرارداد بفروشد و 20 هزار تومان سود به دست آورد. اگر سرمایه گذاری اولیه برای خرید قرارداد فروش را از این مبلغ کم کنیم آن گاه سود خالص سرمایه‌گذار 15 هزار تومان خواهد بود.
در این نوع قرارداد نیز مانند قرارداد خرید هیچ تضمینی برای سود وجود ندارد. اگر قیمت سهم در زمان انقضا، بیشتر از 1000 تومان باشد، قرارداد اختیار فروش ارزش ندارد چون شما باید سهمی که قیمت بالاتر از 1000 تومان دارد را با قیمت 1000 تومان بفروشید و این یعنی ضرر.
نتیجه گیری
همان گونه که دیدید قرارداد اختیار معامله می تواند فواید زیادی داشته باشد و کسانی که تجربه کافی در بازارهای سرمایه مانند بازار بورس دارند می توانند سود خوبی از این نوع قراردادها کسب کنند.
سرمایه گذاری در بورس
بورس بازاری است که سرمایه گذاری در آن می تواند در آن مزایای زیادی داشته باشد. اشخاص با سرمایه گذاری در بورس می توانند سود زیادی را نصیب خود اما این به شرطی است که بدانند چگونه عمل کنند. نحوه سرمایه گذاری بسیار مهم است و باید درست انجام شود.
در بازار بورس، اوراق بهادار خرید و فروش می شوند که مهم ترین آنها سهام شرکت ها می باشد. سهام شرکت ها را باید بر اساس تحلیل درست و مناسب خرید تا به سود مناسبی رسید.
اگر شخصی که می خواهد در بورس سرمایه گذاری کند فردی آگاه، باحوصله و اهل تحلیل مسائل باشد بورس فرصتی عالی است اما اگر شخص سرمایه گذار عجول، ناآگاه و فاقد تحلیل باشد بورس تهدیدی جدی برای او خواهد بود.
کارگزاری حافظ
انتخاب یک کارگزاری می تواند در معامله گری اشخاص در بازار بورس تاثیر زیادی داشته باشد و فرد باید همواره سعی کند تا بهترین کارگزاری را برای خود انتخاب کند.
شخص معامله گر باید به چیزهایی توجه کند که باعث سرعت عمل او در معاملات، انتقال سریع پول و برداشت سریع آن و دسترسی به پلتفرم امن و مناسب باشد. کارگزاری حافظ یکی از بهترین کارگزاری های کشور است که سالهاست در زمینه بورس فعالیت می کند و بهترین ها را در اختیار مشتریان خود قرار می دهد. در زیر چند تا از ویژگی ها ممتاز کارگزاری حافظ آورده شده است:
1.انجام سریع معاملات در بورس: کافی است تا شما بخواهید سهمی را بخرید یا این که آن را بفرشید، کارگزاری حافظ در سریع ترین زمان ممکن این کار را برای شما انجام می دهد. بارها دیده ایم که به دلیل خرابی سیستم، افراد از معاملات خود در بورس جا مانده اند و این چیزی است که ما روی آن حساس هستیم. سرعت کارگزاری حافظ ضمانت کیفیت خدمات آن است.
2.ارائه همراه تریدر: کارگزاری حافظ ،یکی از بهترین اپلیکیشن های ترید را ارائه کرده است تا افراد بتوانند آن را بر روی گوشی خود نصب کرده و سهام خود را دنبال کنند. نرم افزار همراه تریدر کارگزاری حافظ هم به شکل نسخه اندروید و هم به شکل نسخه IOS در دسترس افراد قرار دارد و سهامداران می توانند از آن استفاده کنند.
سهمیران
سهمیران یکی از شعبه های کارگزاری حافظ است که سالهاست در زمینه سرمایه گذاری در فارکس و آموزش مسائل بورس فعالیت می کند. مجموعه سهمیران با کلاس های آموزشی خود، تجربه و تخصص اساتید و تحلیل های خوبی که دارد می تواند فرصت بی نظیری باشد برای افرادی که دنبال یادگیری مسائل بورس هستند و می خواهند تا تحلیل خود را قوی تر کنند.
با آموزش دیدن شما دیگر در بورس ضرر چندانی نخواهید کرد و به خوبی خواهید فهمید که چگونه معامله کنید.
مزایای قراردادهای اختیار معامله چیست؟
گیتی آنلاین - از آمار رشد صنعت اختیار معامله ها در بورس های جهانی، می توان نتیجه گرفت که معاملات اختیار معامله مزایا و جذابیت بالایی داشته و بر زندگی مردم اثر گذاری مثبت دارند.
سابقه معامله قراردادهای اختیار معامله ( options ) به سال ۱۹۷۳ (یعنی ۴۴ سال قبل) بر می گردد. در دهه های اخیر طبق آمار «شورای صنعت اختیار معامله ها» ( OIC ) حجم کل قراردادهای اختیار معامله در بورس های ایالات متحده در ۱۹۵۹ حدود ۵۰۷ میلیون بوده است. تا ۲۰۰۷ این رقم رشد چشم گیری نموده و از ۳ میلیارد قرارداد فراتر رفته است. در سطح جهانی تعداد قراردادهای آتی و اختیار معامله شده در بورس ها در سال ۲۰۱۵ به ۷۸/۲۴ میلیارد قرارداد رسید که نسبت به سال ۲۰۱۴ رشدی معادل ۵/۱۳ درصد داشته است لذا صنعت مزبور بالاترین نرخ رشد را از ۲۰۱۰ تجربه کرده است. در منطقه آسیا- پاسیفیک رشد مزبور بیشترین بوده یعنی به ۷/۳۳ درصد رسیده و تعداد قراردادهای اختیار فروش با قیمت چیست؟ آتی و اختیار معامله شده در بورس ها آن منطقه ۷/۹ میلیارد قرارداد بوده است.
از ارائه آمار رشد این صنعت و بازار در مقدمه بالا، می توان نتیجه گرفت که معاملات اختیار معامله مزایا و جذابیت بالایی دارند و بر زندگی مردم اثر گذاری مثبت دارند که چنین رشدی را بخصوص در آسیا پاسیفیک تجربه کرده اند. اما چرا این ابزار معاملاتی این چنین مقبولیت عام پیدا کرده است؟ هر چند میدانیم ریسک های آن حکم میکند که این قراردادها فقط برای معامله گران مطلع و آگاه مفید فایده باشند؛ اما به راستی مهمترین مزیت های قراردادهای اختیار کدام اند؟
دکتر احمد یزدان پناه
اقتصاددان و استاد دانشگاه
مزایای قراردادهای اختیار معامله
گرچه بیش از ۴۰ سال از معرفی آنها می گذرد ولی گویا توجه به شایستگی آنها همین چند سال شروع شده است. برخی از سرمایه گذاران از انجام معاملات اختیار معامله ها ( options ) سرپیچی می کنند چرا که بر این باورند آن قراردادها پیچیدگی های خاص خود را دارند و لذا شناخت و فهم و درک درست آنها مشکل است. برخی از سرمایه گذاران تجربه تلخی از اولین تجارت خود از تجارت آنها دارند، زیرا نه خود آنها و نه کارگزار آن ها اموزش علمی و عملی مناسبی را در چگونگی بکارگیری آن ابزارها ندیده اند. بکارگیری نامناسب و نادرست از قراردادهای اختیار معامله، مثل هر ابزار قدرتمند دیگری، میتواند به مشکلات عدیده ای منجر شوند.
باید گفت که واژه «ریسکی» ( risky ) و یا «خطرناک» ( dangerous ) که به ناحق به این قراردادها توسط برخی رسانه های مالی در دنیا سنجاق شده است، اجازه نمی دهند مزایای آن از پشت ابرها تیره نمایان شوند. لذا این امر برای سرمایه گذاران بخصوص منفرد از اهمیت خاصی برخوردار است که قبل از هر گونه تصمیمی درباره ارزش قرارداد اختیار معامله به هر دو روی سکه دقیق شوند.
مزایای کاربرد قراردادهای اختیار معامله می توان در چهار دسته (بدون ترتیب اهمیت) خلاصه نمود. آنها کارایی و کارآمدی هزینه ها ( cost efficiency ) را افزایش می دهند، میتوانند ریسک کمتری نسبت به «سهام» داشته باشند؛ معاملات آن ها اختیار فروش با قیمت چیست؟ درصد بازده بالقوه بالاتری بدست می دهند و سرانجام آنها تعداد متنوعی از استراتژی های معاملاتی را ارائه می کنند. پس از توجه به شرح بسیار مختصری که برای هر کدام آنها داده خواهد شد، اگر ارزیابی مجددی درباره قرادادهای اختیار معامله داشته باشید. از فرصت های پیش رو در بورس های کشور بیشتر و بهتر استفاده خواهید برد.
- کارآیی هزینهای
قراردادهای اختیار معامله در کاربرد اهرم های مالی ( Leveraging ) با قدرت عمل میکنند بطور دقیق تر، یک سرمایه گذار میتواند به کمک اختیار معامله ها وضعیت یا موفقیت معاملاتی خاصی را در مورد سهام بخود بگیرد که در مقایسه با وضعیت مشابه آن درباره سهام (خرید یا فروش) بدون کمک اختیار معامله، هزینه های بزرگی را متحمل نشود. برای مثال، برای خرید ۲۰۰ سهم ۸۰ دلاری، یک سرمایه گذار میباید ۱۶۰۰۰ دلار هزینه کند. در حالیکه اگر آن سرمایه گذار یا خریدار آن سهام اقدام به خرید دو قرارداد اختیار خرید ( call options ) به ۲۰ دلار می نمود. (هر قرارداد شامل ۱۰۰ سهم است)، کل هزینه هایی که او می بایست بپردازد ۴۰۰۰ دلار می شد. (۲۰ دلار قیمت هر قرارداد در بازار ×۱۰۰ سهم × ۲ قرارداد). در این گزینه سرمایه گذار مزبور ۱۲۰۰۰ دلار از سرمایه خود را در اختیار دارد تا به صلاح خود صرف گزینه های دیگر نماید. واضح است کار «به همین سادگی» نیست، سرمایه گذار مزبور مجبور است قرارداد اختیار خرید مناسب و درستی را خریداری نماید که بتواند با وضعیت یا موقعیت آن سهم بخوبی برابری کند. گرچه، این استراتژی (که بدان " جایگزینی سهام " میگویند) تنها گزینه قابل قبول نیست ولی روشی عملی و مفید و از نظر هزینه ها کارآمد است.
مثال، فرض کنید شما تمایل به خرید سهام شرکت «آتیه» نموده اید، زیرا فکر میکنید در چند ماه آینده سهام مزبور ترقی خواهند نمود. شما میخواهید ۲۰۰ سهم آن شرکت را که هر سهم ۱۳۱ دلار معامله میشود، خریداری نمایید، این سرمایه گذاری یا خرید برای شما در کل ۲۶۲۰۰ دلار هزینه در بردارد. به جای آنکه آن همه پول را درگیر کنید، شما می توانید به بازار قراردادهای اختیار معامله در بازار سهام یا بورس کالا مراجعه کرده و اختیار معامله مناسبی را که بسیار به آن سهام هم تراز هستند انتخاب کنید و یک قرارداد اختیار خرید ( call option ) برای چند ماه آینده با قیمت توافقی یا قیمت اعمال ۱۰۰ دلار به مبلغ ۳۱ دلار خریداری کنید. برای کسب یک وضعیت یا موقعیت معادل اندازه ۲۰۰ سهم که در بالا اشاره شد، شما به دو قرارداد نیاز دارید. این امر کل سرمایه گذاری شما را به ۶۸۰۰ دلار می رساند. (۳۴ دلار قیمت آن قرارداد در بورس × ۱۰۰ سهم × ۲ قرارداد) که با حجم سرمایه گذاری قبلی بر اختیار فروش با قیمت چیست؟ روی همین تعداد از آن سهام که ۲۶۸۰۰ بود کلی تفاوت دارد. این تفاوت را می توانید در حساب خود بخوابانید و سود سپرده آنرا بگیرید و یا به شکار فرصتها سرمایه گذاری در داراییهای دیگری (مثل مشتقه های کالایی) تا بدین وسیله سبد دارایی های (پرتفوی) خود را متنوع تر ساخته و ریسک سرمایه گذاری های خود را کاهش دهید (به همبستگی آماری بین کالاها و سهام در پرتفوی خود توجه داشته باشید که منفی اند، یعنی در صورت کاهش قیمت یک قلم افزایش قیمت در دیگری حافظ منافع ما میشود!).
با توجه به طولانی شدن بحث، اجازه دهید ۳ مزیت دیگر اختیار معامله را در یادداشت بعدی مطرح کنیم.
دیدگاه شما