حجم مبنا در بورس و نحوه محاسبه آن
زمانیکه وارد سایت Tsetmc.com شوید، با کلیک بر روی علامت ذرهبین، میتوانید هر نمادی را که بخواهید، جستجو کنید. در صفحهی مربوط به نماد مورد نظر میتوانید اطلاعاتی از آن نماد را مشاهده نمایید. یکی از این اطلاعات مهم «حجم مبنا» میباشد. اگر تازه با بورس آشنا شدهاید و قصد سرمایهگذاری در این بازار را دارید، احتمالاً این سوال برایتان هم پیش بیاید که حجم مبنا چیست؟ فرمول آن چیست و چگونه محاسبه میشود؟ اصلا حجم مبنا چه کاربردی دارد؟ حجم مبنای چه سهامی یک است؟ و در نهایت بهطور کلی حجم مبنا چه نقشی در تابلوخوانی بورس دارد؟ برای آشنایی کامل با مفهوم حجم مبنا در بورس و نحوه محاسبه آن، با ادامهی این مقاله از سری مقالات آموزش بورس در چراغ همراه باشید.
تاریخچه شکلگیری حجم مبنا در بورس
تا چند سال پیش سهام به شکل امروزی حجم مبنا نداشتند. این موضوع باعث میشد تا هیجانات کاذب زیادی در قیمت سهام به وجود آید و در نتیجه سهام شرکتها بهصورت حبابی رشد کرده و از ارزشهای واقعی خود تا حد زیادی فاصله بگیرند. از این رو قانون حجم مبنا در بورس در سال ۱۳۸۲ توسط سازمان بورس و اوراق بهادار به سردبیری حسین عبده تبریزی برای سهام وضع شد.
در ابتدای این قانون، اساس بر این بود که ۱۵ درصد از کل سهام یک شرکت بورسی طی یک سال مورد معامله قرار گیرد. روزهای کاری سال هم ۲۵۰ روز در نظر گرفته شده بود. بر این اساس حجم مبنای روزانهی یک سهم، ۰.۰۰۰۶ (شش دههزارم) کل سهام شرکت در نظر گرفته شد تا قیمت اصلی یا همان پایانی بتواند نوسان کند. اما در سال ۱۳۸۳ این مقدار از ۱۵ درصد به ۲۰ درصد افزایش یافت و حجم مبنای روزانهی سهم به ۰.۰۰۰۸ (هشت دههزارم) تغییر پیدا کرد. اما از سال ۱۳۹۳ به بعد به ۱۰ درصد کاهش یافته و تا به امروز هم ثابت مانده است. بنابراین حجم مبنای روزانه یک سهم به ۰.۰۰۰۴ (چهار دههزارم) تبدیل گردید و ابتدای هر هفته در صفحهی نماد هر سهم قرار میگیرد.
تاثیر حجم مبنا بر معاملات در بورس
تاثیر حجم مبنا بر معاملات در بورس
وجود قانون حجم مبنا در بورس موجب میشود تا :
- حباب ایجاد نشود.
- سفتهبازی در بازار کمتر شود.
- قابلیت کنترل روی رشد بیرویهی سهام یا سقوط ارزش آنها به وجود خواهد آمد.
- زیان سهامداران در بازار بهطرز چشمگیری کاهش یابد و با آرامش خاطر و اطمینان بیشتری به معامله بپردازند.
- سهام بهصورت واقعی رشد کند. (یعنی این طور نیست که تنها با صف تقاضا، و بدون عرضه، قیمت سهم بالا برود و برای تغییر قیمت حتما باید معامله صورت بگیرد).
نکته: در حال حاضر، در تمام شرکتهای بورسی، میبایست ۱۰ درصد از تعداد سهام کل شرکت در یک سال مورد معامله قرار گیرد تا قیمت اصلی (پایانی) آن بتواند به بالاترین یا پایینترین حد خود برسد.
تعریف حجم مبنا در بورس به زبان ساده
تعریف حجم مبنا به زبان ساده
حجم مبنا در بورس به معنای حداقل تعداد سهامی است که در یک روز باید معامله شود تا قیمت پایانی سهم بتواند در دامنهی ماکزیمم و مینیمم قیمت خود (۵+ و ۵-) نوسان پیدا کند. برای مثال در شکل بالا میبینید که حجم مبنا برای نماد شصدف معادل ۲٫۱۸۲M (۲.۱۸۲.۰۰۰ برگه سهم) باشد. یعنی اگر قیمت پایانی سهم (۲۳.۳۰۸)، بخواهد به ۵+ برسد، حتماً باید حجم معاملات ۲.۱۸۲.۰۰۰ سهم یا بیشتر از آن باشد. همانطور که در تصویر مشاهده میکنید، قیمت پایانی سهم با اندازهی ۱٪ رشد داشته است؛ یعنی بهاندازهی یک پنجم از آن میزانی که میتوانست رشد کند، رشد کرده است. میدانید چرا این اتفاق افتاده است؟
خیلی ساده است. اگر به حجم معاملات دقت کنید، میبینید که مقدار آن برابر با ۴۳۶.۴۰۰ برگه سهم میباشد. یعنی بهاندازهی یک پنجم حجم مبنا، معامله شده است. حال فرض را بر این میگیریم که اگر قرار بود قیمت پایانی سهم، ۲ برابر رشد داشته باشد، باید حجم معاملات معادل ۸۷۲.۸۰۰ (۲ × ۴۳۶.۴۰۰) باشد. بنابراین در اینجا برای آنکه قیمت پایانی بتواند تا ۵+ رشد داشته باشد، حتماً باید حجم معاملات سهم در قیمت ۵+ حداقل ۲.۱۸۲.۰۰۰ برگه حجم مبنا در بورس سهم باشد. بهاین ترتیب و با استفاده از قانون حجم مبنا در بورس قیمت سهم واقعیتر و دارای اعتبار بیشتری خواهد شد و خبری از سفتهبازی روی سهم نخواهد بود.
حجم مبنای کم خوب است یا زیاد؟
حجم مبنای کم خوب است یا زیاد
دقت داشته باشید که هرچقدر میزان حجم مبنا برای سهمی بزرگتر باشد، آن سهم سختتر دچار نوسان خواهد شد. چراکه در این سهم باید تعداد بیشتری سهم معامله شود تا قیمت پایانی بالا برود. خب میتوان گفت که این موضوع بهتنهایی نه خوب است و نه بد. زمانیکه شما اقدام به خرید سهمی با حجم مبنای بزرگ خواهید کرد، در واقع برای این سهم صف خرید تشکیل شده است. اما از آنجایی که این یک سهم بسیار خوب میباشد، فعلاً کسی حاضر به فروش آن نخواهد شد. این امرموجب میشود تا حجم مبنا پر نشود و قیمت از این بالاتر نرود و روز بعد در پیش بازار، این قیمت به عنوان صفر بازار در نظر گرفته شود.
حال اگر میزان حجم مبنا برای سهمی خیلی کوچک باشد، هر کس میتواند با یک مبلغ ناچیز، سهم را مثبت و یا منفی کند و در روند معاملات اختلال بهوجود بیاورد. در چنین حالتی معاملهگران تصور میکردند که سهم مثبت است. بنابراین خرید خود را انجام میدادند و اندکی بعد با صف فروش مواجه میشدند. اما با این حال، نوسانگیرها و تریدرهای روزانه، معمولاً به حجم مبناهای کوچک علاقه دارند. چرا که میتوانند روی این نمادها نوسانهای بیشتری پیدا کرده و سود بالاتری از آنها کسب نمایند.
نحوه محاسبه حجم مبنا در بورس
در اسفند سال ۹۸ روش محاسبه حجم مبنا در بورس تغییر کرد. بر اساس تعریف جدید ارائه شده از سوی سازمان بورس بعد از پایان آخرین روز معاملاتی هر هفته، حجم مبنا برای هفتهی آتی محاسبه میشود. برای محاسبهی حجم مبنا کافی است تا عدد ۰.۰۰۰۴ در تعداد سهام شرکت ضرب شود و پس از آن عدد به دست آمده در قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته ضرب شده تا ارزش مبنا برای هفتهی آینده بهدست آید. البته نیازی نیست شما خودتان به محاسبهی این عدد بپردازید و میتوانید در سایت TSETMC حجم مبنای هر سهم را ببینید.
جزییات فرمول حجم مبنا برای شرکتهای بورسی
۱. برای شرکتهایی با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
- اگر عدد بهدست آمده (حجم مبنا × قیمت پایانی) بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد باشد، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
- اگر عدد بهدست آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد:
قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته / ۵۰ میلیارد ریال = حجم مبنا
- اگر عدد بهدست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد:
قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته / ۱۰۰ میلیارد ریال = حجم مبنا
۲. برای شرکتهایی با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
- اگر عدد بهدست آمده (حجم مبنا × قیمت پایانی) بین ۵۰ تا ۱۲۰ میلیارد باشد، حجم مبنا بهدرستی محاسبه شده است.
- اگر عدد بهدست آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد:
قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته / ۵۰ میلیارد ریال = حجم مبنا
- اگر عدد بهدست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد:
قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته / ۱۲۰ میلیارد ریال = حجم مبنا
عدد ۱ برای حجم مبنا در بورس به چه معناست؟
عدد ۱ برای حجم مبنا در بورس به چه معناست؟
حجم مبنا در بورس برای برخی سهمها گاهی ممکن است معادل ۱ در نظر گرفته شود. این بدان معناست که که هر تغییری در قیمت آخرین معامله، دقیقاً باعث تغییر در قیمت پایانی در همین عدد خواهد شد. برای مثال برای حق تقدمها، حجم مبنا برابر با ۱ فرض میشود.
سخن آخر
در این مقاله از سایت آموزش چراغ به بررسی مفهوم حجم مبنا در بورس و نحوه محاسبه آن پرداختیم. در واقع عنوان حجم مبنا با این هدف وارد بازار بورس شد تا کنترلی بر روی رشد بیرویهی قیمت سهام و یا سقوط ارزش آنها وجود داشته باشد. اگر حجم مبنا را از بازار بورس حذف کنند، قیمتها حتی با معامله شدن چند سهم محدود هم میتوانند تحت تاثیر قرار گیرند و به طرز غیرواقعی و کاذبی تغییر نمایند. چراغ ، بهعنوان پلتفرم آموزش و کاریابی در تلاش است تا با بیان نکات آموزشی مهم در زمینهی کار و سرمایهگذاری به شما برای رسیدن به موفقیت در این زمینهها کمک نماید.
فرمول حجم مبنا
اگر با بازار سرمایه و بورس اوراق بهادار آشنا باشید احتمالا واژه حجم مبنا را بر روی تابلو معاملات دیدهاید. ممکن است این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که فرمول حجم مبنا چیست و حجم مبنا چگونه محاسبه میشود؟! اصلا حجم مبنا چه کاربردی دارد؟!
به طور کلی حجم مبنا با هدف کاهش میزان نوسانات سهام و ریسک معاملات در بازار سرمایه ایران استفاده میشود. اما برای رسیدن به پاسخ دقیقتر سوالاتمان، ابتدا باید کمی در مورد قیمت آخرین معامله حجم مبنا در بورس و قیمت پایانی توضیح دهیم. اگر شما هم علاقمند به درک فرمول حجم مبنا و نحوه محاسبه آن هستید تا پایان این مقاله همراه ما باشید …
قیمت آخرین معامله
همان طور که از نام آن مشخص است، به آخرین قیمتی که سهام یک شرکت بر روی تابلوی معاملات بین خریدار و فروشنده معامله میشود، قیمت آخرین معامله میگویند. این عدد در تابلوی معاملات با عنوان “معامله” یا “آخرین معامله” نوشته شده است.
قیمت پایانی
قیمت پایانی در واقع عبارت است از “ میانگین وزنی قیمت سهام در طول زمان معاملات با در نظر گرفتن حجم مبنا “.
لازم به ذکر است که قیمت پایانی هر روز، مبنای نوسانات قیمت روز بعد معاملاتی قرار میگیرد. مثلا اگر قیمت پایانی روز چهارشنبه برای یک سهم عدد ۱۰۰۰ ریال باشد، بازه مجاز نوسان قیمت در روز معاملاتی بعد یعنی شنبه، ۵% مثبت (۱۰۵۰ ریال) و ۵% منفی آن (۹۵۰ ریال) است.
نحوه تأثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی سهام
برای درک بهتر اثر حجم مبنا بر قیمت پایانی اجازه دهید با یک مثال بحث را ادامه دهیم:
مثال : فرض کنید بازه مجاز معاملات سهام یک شرکت در روز شنبه از ۹۵۰ ریال تا ۱۰۵۰ ریال بوده و حجم مبنای آن ۲۰۰۰ سهم باشد. دو حالت ممکن است پیش بیاید :
الف – اگر حجم معاملات سهام کمتر از حجم مبنا باشد:
فرضا ۸۰۰ برگه سهم با میانگین وزنی قیمت ۱۰۳۰ ریال معامله شده باشد، قیمت پایانی عبارت است از :
قیمت پایانی روز قبل + [حجم مبنا / (تعداد سهام معامله شده * (قیمت پایانی روز قبل – میانگین وزنی قیمت معامله شده))] = قیمت پایانی
با توجه به داده های زیر :
میانگین وزنی قیمت معامله شده = ۱۰۳۰ ریال
قیمت پایانی روز قبل = ۱۰۰۰ ریال
تعداد معامله شده = ۸۰۰ برگه سهم
حجم مبنا = ۲۰۰۰ سهم
قیمت پایانی برابر با ۱۰۱۲ ریال خواهد بود.
ب- اگر حجم معاملات سهام بیشتر از حجم مبنا باشد:
قیمت پایانی برابر است با میانگین وزنی همه قیمتهای معامله شده در طی یک روز معاملاتی.
حال میرسیم به نحوه محاسبه حجم مبنا برای سهام شرکتهای مختلف …
فرمول حجم مبنا
بر اساس ابلاغیه دو شرکت بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، روش جدید محاسبه حجم مبنا از تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸ اجرا میشود. بر این اساس محاسبات حجم مبنا مطابق روال گذشته بعد از پایان آخرین روز معاملاتی هر هفته انجام شده و برای هفته آینده لحاظ میگردد.
- برای محاسبه فرمول حجم مبنا کافیست عدد ۰/۰۰۰۴ را در تعداد سهام شرکت مورد نظر ضرب کنیم تا حجم مبنای آن شرکت محاسبه شود.
اما استثناهایی هم وجود دارد که در ادامه توضیح میدهیم …
تعریف ارزش مبنا
با ضرب کردن حجم مبنای به دست آمده (در بالا) در قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته، ارزش مبنا به دست میآید.
فرمول حجم مبنا در شرکتهای بورسی
- برای شرکتهای با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
- اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
- اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
- اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
- برای شرکتهای با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
- اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵۰ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
- اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
- اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
فرمول حجم مبنا در شرکتهای فرابورسی (بازار اول و دوم فرابورس)
- برای شرکتهای با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
- اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
- اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد : حجم حجم مبنا در بورس مبنا = ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
- اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
- برای شرکتهای با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
- اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵۰ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
- اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
- اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
فرمول حجم مبنا در بازار پایه زرد فرابورس
- برای شرکتهای با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
- اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۲۰ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
- اگر عدد به دست آمده کمتر از ۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
- اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
- برای شرکتهای با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
- اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۲۰ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
- اگر عدد به دست آمده کمتر از ۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
- اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
فرمول حجم مبنا در بازار پایه نارنجی فرابورس
- برای شرکتهای با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
- اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۱۰ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
- اگر عدد به دست آمده کمتر از ۱۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
- اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
- برای شرکتهای با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
- اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۱۰ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
- اگر عدد به دست آمده کمتر از ۱۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
- اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
فرمول حجم مبنا در بازار پایه قرمز فرابورس
- برای شرکتهای با تعداد سهام کمتر از ۲۰ میلیارد سهم
- اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵ تا ۱۰۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
- اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
- اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۰۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۰۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
- برای شرکتهای با تعداد سهام بیشتر از ۲۰ میلیارد سهم
- اگر عدد به دست آمده (حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی) بین ۵ تا ۱۲۰ میلیارد بود، حجم مبنا به درستی محاسبه شده است.
- اگر عدد به دست آمده کمتر از ۵ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۵ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
- اگر عدد به دست آمده بیشتر از ۱۲۰ میلیارد ریال باشد : حجم مبنا = ۱۲۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی سهم در پایان آخرین روز معاملاتی هفته
در گذشته نحوه محاسبه فرمول حجم مبنا اندکی متفاوت بود. همچنین حجم مبنا در نمادهای فرابورس و بازار پایه لحاظ نمیشد. لذا بسیاری از نظرات این مقاله بر اساس روش قدیمی محاسبه (قبل از تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸) پاسخ داده شدهاند.
روش قدیمی فرمول حجم مبنا
خب حالا به نحوه محاسبه حجم مبنا میپردازیم.
تا پیش از اسفند سال ۱۳۹۳ حجم مبنا برای هر سهم تقریبا عدد ثابتی بوده و هر سال یک بار توسط شرکت مدیریت فناوری بورس تهران محاسبه میشد.
اما در حال حاضر این عدد به صورت هفتگی محاسبه میشود و در ابتدای هر هفته داخل صفحه نماد هر سهم قرار میگیرد.
این مصوبه از ابتدای اسفندماه ۱۳۹۳ در حال اجراست.
حجم مبنای کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار برابر با ۰/۰۰۰۴ تعداد سهام شرکت است. حداکثر ارزش حجم مبنا میبایست ۱۰ میلیارد ریال و حداقل آن ۵۰۰ میلیون ریال باشد که تعداد آن براساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال میشود.
طبق این قانون برای محاسبه حجم مبنا کافی است به سادگی روش زیر را دنبال کنید:
ابتدا تعداد سهام شرکت را در عدد ۴ ضرب و بر عدد ۱۰۰۰۰ تقسیم میکنیم.
عدد بدست آمده حجم مبنای ما خواهد بود.
اما لازم است یک تبصره را در آن رعایت کنیم.
عدد بدست آمده را در قیمت پایانی سهم در روز چهارشنبه ضرب میکنیم:
- اگر عدد بدست آمده در آخرین روز کاری هفته (معمولا چهارشنبه) عددی بین ۵۰۰ میلیون ریال و ۱۰ میلیارد ریال بود: حجم مبنای ما برای روز شنبه همان عدد بدست آمده در بالا خواهد بود.
- اگر عدد بدست آمده کمتر از ۵۰۰ میلیون ریال بود حجم مبنای ما برای روز شنبه برابر خواهد بود با ۵۰۰ میلیون ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه.
- اگر عدد بدست آمده بیشتر از ۱۰ میلیارد ریال بود حجم مبنای ما برای روز شنبه برابر خواهد بود با ۱۰ میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه.
چکیده مطلب :
همانطور که گفته شد حجم مبنا یکی از ابزارهایی است که در بازار سرمایه کشور ما برای کاهش ریسک سرمایهگذاری و کنترل کردن نوسانات شدید بازار به وجود آمده است. در این مقاله علاوه بر تعریف حجم مبنا و نحوه اثرگذاری آن بر قیمت پایانی سهام، به فرمول حجم مبنا و نحوه محاسبه آن پرداختیم.
به طور کلی و به صورت خلاصه فرمول محاسبه حجم مبنا را میتوان به این صورت بیان کرد: تعداد سهام شرکت ضربدر ۰.۰۰۰۴
اما در محاسبات حجم مبنا استثناهایی هم وجود دارد که در این مقاله به صورت تفکیک شده توضیح داده شدند.
حجم مبنا چیست؟
حجم مبنا حداقل تعداد سهام یک شرکت می باشد که اگر در طول روز معامله شود قیمت سهام می تواند در محدوده دامنه نوسان افزایش یا کاهش یابد. اگر تعداد سهام کمتر از حجم مبنا در طول روز معامله شود به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم نیز کاهش خواهد یافت. این حجم برای کنترل قیمت ها در بازار بورس در نظر گرفته شده است تا از نوسان شدید قیمت ها جلوگیری نماید .
این ابزار تنها در بورس تهران مورد استفاده قرار میگیرد و میزان آن به طور خودکار، توسط سامانه معاملات اندازه گیری میشود. بنابراین هیچ یک از معاملهگران در محاسبه آن دخالتی ندارند و میتوانند آن را همیشه در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (tsetmc) و برای هر یک از نمادها مشاهده کنند .
در سال ۱۳۸۲ و زمانی که دکتر حسین عبده تبریزی دبیرکل بورس اوراق بهادار تهران بود، برای نخستین بار مفهومی به نام حجم مبنا در بورس ایران مطرح شد. اکنون از حجم مبنا برای محاسبه قیمت پایانی هر یک از سهمهای موجود استفاده میشود. در تمام بازارهای سرمایه دنیا نظیر بورس نیویورک، توکیو، فرانکفورت و دیگر بازارها، نظارتهایی صورت میگیرد تا از رعایت چارچوبهای موجود و عدم تخطی از قوانین، اطمینان حاصل شود. سازمان بورس و اوراق بهادار ایران نیز همین رویه را در پیش گرفته است و بر بورس و فرابورس نظارت کامل دارد تا از هرگونه تخلف و عدول از چارچوبها جلوگیری کند .
مفهوم قیمت پایانی
قیمت پایانی از طریق محاسبه میانگین وزنی معاملات در هر روز به دست میآید. یعنی با توجه به این که بیشترین حجم معاملات در هر روز در چه قیمتی صورت گرفته است، قیمت پایانی را محاسبه میکنند. تا قبل از تاریخ ۱۲ اسفند ۱۳۹۸، وجود حجم مبنا یکی از تفاوتهای میان نمادهای بورسی و فرابورسی بود. در نمادهای فرابورسی حجم مبنا برابر یک بود ولی در نمادهای بورسی مقدار آن به شیوهای که در ادامه خواهیم گفت برای هر نماد محاسبه میشد .
پس از این تاریخ بود که حجم مبنا برای نمادهای فرابورسی نیز محاسبه شد و مقدار آن دیگر برابر یک نبود. حجم مبنا بر اساس قوانین داخلی و طبق یک دستورالعمل مشخص محاسبه میشود و هر از گاهی با توجه به قوانین جدید، دستخوش تغییر میشود. به طور خلاصه، برای به دست آوردن قیمت پایانی در هر روز، باید میانگین وزنی معاملات را با توجه به حجم مبنای تعریف شده برای هر سهم محاسبه کنیم .
حجم مبنای بزرگ یا کوچک؟
سهمی که حجم مبنای بزرگتر داشته باشد، سختتر دچار نوسان میشود در این سهم باید تعداد بیشتری سهم معامله شود تا قیمت پایانی بالا برود.
این ماجرا به تنهایی نه خوب است و نه بد. یک سهم با حجم مبنای بزرگ میخرید، برای سهم صف خرید تشکیل شده، اما چون سهم خیلی خوب است، کسی حاضر نیست آن را بفروشد به همین دلیل حجم مبنا پر نمیشود و قیمت بالا نمیرود.
اما همین اتفاق، یک خوبی بزرگ هم دارد. اگر حجم مبنای سهم کوچک بود (مثلا یک سهم) هر کس میتوانست با پول کم، سهم را مثبت و منفی کند و در روند معاملات اختلال بهوجود بیاورد در این صورت شما فکر میکردید سهم مثبت است، خرید خود را انجام میدادید، اما اندکی بعد با صف فروش مواجه میشدید.
نوسانگیرها و معمالهگران روزانه، معمولا به حجم مبناهای کوچک علاقه دارند. چرا که میتوانند روی این نمادها نوسانهای بیشتری پیدا کرده و سود بالاتری بگیرند.
یکی دیگر از خوبیهای این قانون این است که تنها با درخواست خرید یا درخواست فروش قیمت جابجا نمیشود یعنی این طور نیست که تنها با صف تقاضا، و بدون عرضه، قیمت سهم بالا برود برای تغییر قیمت حتما باید معامله صورت بگیرد.
برای مطالعه مطالب بیشتر در حوزه بازار سرمایه به بخش مقالات پاداش مراجعه نمایید.
حجم مبنا | حجم مبنا در بورس چیست؟
یکی از اصطلاحات رایج در بازار سرمایه حجم مبنا میباشد که سرمایهگذاران به آن توجه بسیاری دارند زیرا بهنوعی مشخصکننده قیمت سهم در روز کاری بعد است. حجم مبنا نهتنها در بازار بورس ایران بلکه در بورس سایر کشورها چون فرانکفورت، توکیو، شانگهای نیز مورد استفاده قرار میگیرد و ابزاری جهت پیشگیری از مصائب بازار و کنترل انجام فعالیت میباشد.
حجم مبنا هیجانات کاذبی که در بازار ایجاد میشود را نیز کاهش میدهد. هدف ما از تهیه این محتوا این است که بگوییم حجم مبنا در بورس چیست؟
در این محتوا ابتدا خواهیم گفت حجم مبنا چیست و چه کاردی دارد و بعد به بررسی مزایا و معایب حجم مبنا خواهیم پرداخت.حجم مبنا در بورس چیست؟
بهطورکلی به تعداد سهام معامله شده یک شرکت، حجم گفته میشود.
تعریف حجم مبنا به حداقل تعداد سهام معاملاتی گفته میشود که جهت اعمال درصد تغییر باید در روز معاملاتی معامله شود.
در بورس نیز حجم مبنا از رشد یا کاهش ارزش بیرویه قیمت سهام جلوگیری میکند و بهنوعی کنترل کننده قیمت محسوب میشود.حال به سراغ تعریف حجم مبنا در بورس میرویم. حجم مبنا در بورس چیست؟ این مفهوم از سال 1382 به بازار بورس ایران اضافه شد.
در بورس نیز به حداقل تعداد سهامی که در طول روز معاملاتی، شرکت موظف به معامله آن ها میباشد تا قیمت سهم بتواند در حداکثر و حداقل دامنه مجاز نوسان پیدا کند، حجم مبنا در بورس گفته میشود.
تعداد سهامی که در طول دوره معاملاتی (در یک بازه زمانی مشخص) معامله (خریدوفروش) میشوند حجم مبنای سهام گفته میشود.اگر به زبان ساده بخواهیم توضیح دهیم که تعریف حجم مبنا چیست؟ با یک مثال توضیح میدهیم.
زمانی که شما کالایی را به قیمت بالا از یک فروشنده خریداری میکنید، این امر موجب افزایش قیمت کالا در بازار نمیشود، زیرا حجم کالای خریداری شده با قیمت بالا محدود است. اما فرض کنید که طیف وسیعی از افراد کالا را به قیمت بالا خریداری کنند، چون حجم معاملات افزایش پیدا میکند موجب افزایش قیمت کالا خواهد شد.در بازار سهام هم حجم مبنا ابزاری است که مشخص کند اگر تعداد خریداران سهم به قیمت بالا یا فروشندگان به قیمت پایین کم باشد، قیمت سهم تحت تأثیر قرار نگیرد و بر مثبت یا منفی بودن سهم خللی ایجاد نکند.
فرمول حجم مبنا
در محاسبه فرمول حجم مبنا روزهای کل سال را در نظر نمیگیریم بلکه روزهای کاری که 250 روز است باید در نظر گرفت، چون در تمامی روزهای سال معامله صورت نمیگیرد.
حجم مبنا در شرکتهای بورسی 0.0008 تعداد سهام شرکت و برای سهام شرکتهای فرابورسی 1 در نظر گرفته شده است.
علت اینکه حجم مبنای شرکتهای فرابورسی 1 در نظر گرفته میشود، به این دلیل است که در سهام فرابورسی هر میزان سهام که معامله شود با هر قیمتی، حجم مبنا در نظر گرفته نمیشود و قیمت پایانی را بر اساس میانگین وزنی در نظر میگیرند.برای آنکه تغییرات قیمت در سهم اعمال شود، حداقل تعداد سهام قابل معامله طبق فرمول زیر محاسبه میشود:
250 روز کاری / 20درصد تعداد سهام =حجم مبنا
زمانی که شرکت افزایش سرمایه میدهد، حجم مبنای آن با توجه به تعداد سهام جدید محاسبه میشود.
مزایا و معایب حجم مبنا
تأثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی برای همه افراد مشخص است اما حجم مبنا مزایا و معایبی دارد.
حجم مبنا از نوسانات و هیجانات کاذب و حرکات یکباره در روند قیمت سهم جلوگیری خواهد کرد.
از معایب آن این است که با تشکیل صف (خرید یا فروش) نوسان قیمت در روند صعودی یا نزولی کند میشود که موجب بلوکه شدن مقدار پول زیادی میشود.اما در زمانی که سهم خشک شده است یعنی حجم معاملاتش بسیار کم میشود، سازمان بورس در یک روز و در یک محدوده زمانی مشخص نماد را بدون محدودیت دامنه نوسان و حجم مبنا باز میکند تا عرضه و تقاضای خریداران و فروشندگان قیمت قابل معامله را مشخص کند.
حجم مبنا را چگونه متوجه شویم؟
حجم مبنای سهام را از سایت مدیریت و فناوری بورس تهران میتوانید مشاهده کنید. پس از آنکه نماد مورد نظر را جستوجو کردید، صفحهای مانند تصویر زیر نمایش داده میشود که تابلوی سهم میباشد. از قسمت مشخص شده در کادر میتوانید حجم مبنا را مشاهده کنید.
رابطه حجم معاملات و حجم مبنا
قیمت پایانی باتوجه به میانگین وزنی قیمت در طی روز معاملاتی تعیین میگردد.
در صورتی که حجم مبنا برابر با حجم معاملات باشد، قیمت پایانی طبق میانگین موزون قیمت محاسبه میشود و همان در سایت سازمان بورس اوراق بهادار تهران ثبت میشود.اگر حجم معاملات از حجم مبنا کمتر باشد، به همان نسب از قیمت سهم کم یا زیاد میشود و قیمت پایانی نیز باتوجه به همین امر محاسبه و در سامانه معاملات ثبت میگردد.
نتیجهگیری
سازمان بورس بهمنظور کاهش ریسک و هیجانات در بازار حجم مبنا را بهعنوان ابزاری برای کنترل ریسک سهامداران در نظر گرفته است. در این مقاله به سوال حجم مبنا در بورس چیست؟ پاسخ دادیم و بررسی مزایا و معایب این ابزار پرداخته شد و راهکار سازمان بورس برای رفع معایب آن را نیز ذکر کردیم.
فرمول محاسبه حجم مبنا در شرکتهای بورسی با توجه به تعداد سهام قابل معامله شرکت محاسبه میگردد اما برای سهام فرابورسی حجم مبنا یک است که علت آن را هم ذکر کردیم.در مقاله ای دیگر با مفهوم حجم معاملات در بورس آشنا شوید.حجم مبنا برای این ۳ نماد فرابورسی اعمال نمی شود
بنابر اعلام فرابورس، حجم مبنا برای نمادهای معاملاتی دارای بازارگردان در بازارهای اول و دوم فرابورس ایران شامل بانک دی، سیمان لار سبزوار و پالایش نفت شیراز از روز چهارشنبه(۲ شهریور) اعمال نخواهد شد.
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از تسنیم، معاونت نظارت بازار شرکت فرابورس ایران با صدور اطلاعیهای اعلام کرد: پیرو اطلاعیههای شماره 3474/الف/00 مورخ 09/11/1400 و شماره 3834/الف/01 مورخ 18/03/1401 این شرکت، در راستای اجرای ضوابط مربوط به ماده 22 دستورالعمل فعالیت بازارگردانی در بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران و پس از بررسیهای صورت گرفته، حجم مبنا برای نمادهای معاملاتی دارای بازارگردان در بازارهای اول و دوم فرابورس ایران شامل بانک دی، سیمان لار سبزوار و پالایش نفت شیراز از روز چهارشنبه(2 شهریور) اعمال نخواهد شد.
همچنین حجم مبنا برای نمادهای معاملاتی "چخزر"، "کلر"، "وهامون"، "لطیف" ، "ساینا" و "ثپردیس" از فردا(چهارشنبه) اعمال خواهد شد.
دیدگاه شما